فرونشست زمین و ساختمان‌ها سرنوشت محتوم تداوم بحران آب/ عدم کنترل مصرف آب، آینده تمدن ایران را تهدید می‌کند

به گزارش خبرنگار ایلنا، حمید چیت‌چیان وزیر نیرو در نشست مشترک کمیسیون‌های رسیدگی به امور آب‌های زیرزمینی با دیوان عدالت اداری با بیان اینکه مسائل آب امروز در کشور از سطح مشکل معمولی عبور کرده و به بحران تمام عیار تبدیل شده است گفت: حل این بحران قطعاً از دست یک دستگاه خارج است. البته درست است که مسئولیت مدیریت منابع آب با وزارت نیرو است اما در بحرانی که گستره آن تمام شئون اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی را تحت تاثیر قرار داده یک دستگاه قادر به حل آن نیست و از عزم و اراده همه مسئولین را می‌طلبد تا بتوانند با همکاری هم موضوع را حل کنند.

وی در ادامه با ذکر مثالی از همکاری دستگاه‌های ذیربط برای حل بحرانی که در حاشیه کشف رود در مشهد به وجود آمده بود تصریح کرد: در حاشیه شهر مشهد به دلیل ظرفیت پایین تصفیه‌خانه‌ فاضلاب بخشی از فاضلاب روانه کشف‌رود می‌شد و مردم نیز که حریم این رودخانه را تصرف کرده بودند به سبزی‌ و صیفی‌کاری مبادرت کرده بودند و به این ترتیب علاوه بر آلودگی‌های زیست‌محیطی سبزیجات آلوده نیز کشت می‌شد. ضمن اینکه با احداث کارخانه و کارگاه‌های متعددی که چسبیده به رودخانه بودند تمامی فاضلاب صنعتی وارد کشف‌رود می‌شد و متاسفانه بسیاری از منازل و مراکز تبدیل به محلی برای بزهکاری و خرید و فروش مواد مخدر و بروز فحشا شده و وضعیت نابسامان اجتماعی را ایجاد کرده بود.

چیت‌چیان ادامه داد: وضعیت حاشیه‌ای رودخانه‌ای کشف رود به نحوی بود که حتی ورود نیروی انتظامی نیز به منطقه مشکل بود اما بالاخره تصمیم گرفته شد و دادستان مشهد دستگاه‌های ذیربط را فرا خواند و استانداری، شرکت آب‌منطقه‌ای، محیط‌زیست، نیروی انتظامی، جهاد کشاورزی و شهرداری بسیج شدند و در  عرض 5 تا 6 ماه 49 کیلومتر از بستر و حریم رودخانه پاکسازی شد و تمام تجهیزات قلع و قمع شد و زمین‌ها در اختیار شهرداری قرار گرفت و تمام مسائل به نحو جدی حل شد.

وی خاطرنشان کرد: لذا در نحوه برخورد با متجاوزین به حریم رودخانه کشف‌رود می‌بینیم که قوانین و دستگاه قضا همان هستند اما مهم تصمیمی بود که گرفته و عملیاتی شد.

وزیر نیرو ادامه داد: البته برای اجرایی شدن این هدف 160 میلیارد تومان قرار بود تخصیص داده شود اما یک ریال هم تخصیص داده نشد ولی در عرض 6 ماه، 49 کیلومتر از حریم این رودخانه اصلاح شد. در حالی که اگر قرار بود به روش عادی پاکسازی صورت گیرد باید به ازای تک تک خانه‌ها و مزارع پرونده تشکیل می شد. بنابراین اگر عزم‌مان را جزم کنیم و بر محور قانون جمع شویم قادریم همه مسائل را حل کنیم.

وی با اشاره به موضوع نشست مشترک کمیسیون‌های آب‌های زیرزمینی با دیوان عدالت اداری توضیح داد: در پی ایجاد عزم مشترک جهت تشکیل جلسه بین وزارت نیرو و قضات دیوان عدالت اداری تعیین تکلیف چاه‌های غیر مجاز یکی از اهداف نشست است.

وی اظهار داشت: اکنون در کشور تعداد قابل توجهی دریاچه و تالاب خشک شده‌اند که مثال بارز آن دریاچه ارومیه، تالاب گاوخونی و بختگان است و دومین علامت بحران نیز دشت‌های کشور است که به دلیل برداشت اضافه از آب‌های زیرزمینی دچار فرونشست و شکاف می‌شوند. به طوری که شهر تهران نیز از بروز این بحران مستثنی نشده و هر سال 36 سانتی‌متر فرونشست دارد که اگر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود منجر به آسیب‌دیدگی تمام شبکه‌های آب، گاز، برق، ساختمان، مترو،  راه‌آهن، خیابان و پل‌ها خواهد شد.

وی در ادامه به سدسازی‌های کشور اشاره و اظهار داشت: ما در کشور سدهای متعددی ساختیم که بسیاری از آنها نیز منشاء خیر و برکت بوده‌اند اما اکنون برخی از آنها به جایی رسیده‌اند که آبی پشت آنها وجود ندارد و یا بسیار کم است و دلیل آن این است که بارش ها کم شده و یا برداشت‌های بی‌رویه در بالادست رودخانه‌ها صورت گرفته.

وی ادامه داد: دلیل برداشت بی‌رویه از آب رودخانه ها این است که بسیاری از این رودها مثل سفید رود که از هشت استان عبور می‌کند از استان‌های متعددی عبور می‌کنند و با توجه به اینکه از بالادست برداشت می‌شود پایین دست دچار مشکل می‌شود و علت آن این است که اکنو 15 سال است که با خشکسالی مواجهیم و متوسط بارش از 250 میلی‌متر به 204 میلی‌متر رسیده یعنی 20 درصد کاهش یافته است.

وزیر نیرو ادامه داد: علت دیگر مسئله تغییر اقلیم است به طوری که بارش‌هایی که قبلاً به صورت برف و یا باران مستمر بوده اکنون میزان بارش‌ها به 15 میلی متر رسیده و سریع نیز تبخیر می‌شود و به منابع آب زیرزمینی و آب‌های سطحی وارد نمی شود.

وی افزایش جمعیت را نیز دیگر علت بروز بحران آب برشمرد و گفت: در گذشته در دشت اصفهان کمتر از 30 تا 40 هزار هکتار زمین کشاورزی وجود داشت که اکنون به 200 هزار هکتار رسیده یعنی 5برابر شده است و جمعیت این شهر نیز از 100 هزار نفر در زمان صفویه به 4 میلیون نفر رسیده است و کارخانجات متعدد نیز نیاز به آب را افزایش داده است.

وی اظهار داشت: اکنون منابع آب در کشور کاهش و مصرف آن افزایش یافته است و این دلیل اصلی بحران آب است.

وی همچنین گفت: در حال حاضر 55 درصد آب مصرفی کشور از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود لذا می‌بینیم که اکنون مجموعاً 110 میلیارد متر مکعب از ذخایر استاتیک آب‌های زیرزمینی برداشت شده است.

وی توضیح داد: آب‌های دینامیک به صورت طبیعی از بارش‌ها تامین شده و بخشی نیز تبخیر، بخشی به صورت سطحی جریان یافته و برخی نیز وارد سفره‌های آب زیرزمینی می شوند. لذا آنچه وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود بخش دینامیک آب محسوب می‌شود که در حال حاضر 110 میلیارد متر مکعب از آن برداشت شده است.

چیت‌چیان به برنامه‌های پیش‌بینی شده در وزارت نیرو جهت نجات سفره‌های آب زیرزمینی اشاره و اظهار داشت: ما تمام ظرفیت کارشناسی خود را به کار بسته‌ایم و 610 دشت کشور را مورد مطالعه و اندازه‌گیری دقیق قرار داده‌ایم تا میزان ظرفیت، میزان قابل برداشت آب، میزان مصرف کشاورزی، شرب و فضای سبز شهرها برآورد شود و طبق آنچه به آن دست یافتیم اگر 5.7 میلیارد متر مکعب کمتر از میزان برداشت فعلی برداریم ذخیره استاتیک حفظ می‌شود. چرا که اکنون  110 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت داشته‌ایم لذا باید سالی 5 میلیارد متر مکعب از ذخیره دینامیک کمتر برداریم تا بعد از 20 سال بتوانیم به سطح بیستابی رسیده و با فرونشست و شور شدن چاه و زمین مواجه نشویم.

مقام عالی وزارت نیرو با اشاره به اینکه جلوگیری از فرونشست و شور شدن آب‌ها و همچنین رسیدن به سطح بیستابی مستلزم بسته شدن چاه‌های غیر مجاز است افزود: جلوگیری از برداشت بیش از میزان مقرر در پروانه به چاه‌های مجوزدار نیز از دیگر اقداماتی است که در دست اجرا داریم به این نحو که چاه های مجوزدار باید به کنتر هوشمند مجهز شوند.

وی همچنین گفت: نظارت گروه‌های گشت و تعبیه شدن پیزومتر بر چاه‌‌ها برای کنترل میزان آب زیرزمین نیز از دیگر اقدامات در دست انجام است.

وی تصریح کرد: نتیجه اینکه برنامه‌ریزی‌ها به صورت کامل انجام شده و آمادگی اجرا نیز داریم و اعتبارات مورد نیاز تعادل‌بخشی نیزنسبت به سال گذشته 14 برابر شده است. لذا اعتقادمان بر این است که اگر در این کار موفق شویم آینده تمدن ایران را نجات می دهیم و اگر کوتاهی شود دشت‌ها بیش از پیش خشک شده و امکان برداشت نخواهیم داشت و کشاورزی ادامه حیات نیز غیر ممکن گشته و آینده سرزمین و نظام نیز مورد تهدید قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه در این مسیر نیازمند همکاری دستگاه‌ها از جمله قضا و دیوان عدالت اداری هستیم اظهار داشت: ما در رسیدن به این اهداف قوانین محکم داریم. لذا امیدواریم با همکاری و همفکری بتوانیم به وظیفه شرعی و ملی عمل کنیم و آنگونه که مقام معظم رهبری خواسته اند بتوانیم اهداف مورد نظر را اجرا کرده و آب را که مایه حیات و شکوفایی اقتصاد است به درستی حفظ کنیم.