علی فرهی: لزومی ندارد که هنر فرش از صنعت دور باشد / بخشی از تولید فرش باید با رویکرد تجاری‌سازی و به قصد صادرات انجام شود
یک نکته مهم این است که فرش دستباف اگرچه یک هنر است اما لزومی ندارد که هنر از صنعت دور باشد. در حال حاضر شهر کاشان نخ ابریشم فرش دستباف به صورت صنعتی رنگ می‌شود و کار رنگ با کیفیت بسیار عالی صورت می‌گیرد. چرا دائم تاکید می‌شود که فرش دستباف باید از صنعت و تکنولوژی دور باشد؟
به گزارش خبرنگار ایلنا، علی فرهی ، مدیرعامل فرش فرهی و مدیر مجموعه آقای فرش در نشست تخصصی "چشم‌انداز صنعت فرش در دوران پساتحریم" که در محل خبرگزاری ایلنا برگزار شد، گفت: اینجانب علاوه بر فعالیت فرش دستبافت مدیرعامل شرکت فرش فرهی شامل سه کارخانه ریسندگی ، بافندگی ، تکمیل ، با 126 شبعه فرش فرهی در سراسر کشور ؛ عضو هیات مدیره انجمن صنایع نساجی، عضو اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان نساجی و پوشاک و اخیرا نیز مجموعه آقای فرش را راه‌اندازی کرده‌ام. به واسطه این فعالیت‌ها طبعا با بسیاری از مشکلات صنعت فرش آشنا هستم.
فرهی ادامه داد: ما در حوزه نساجی تشکل های بسیار زیادی داریم متاسفانه تشکل های این حوزه در کنار یکدیگر و همکار و مکمل یکدیگر نیستند. چون در کنار یکدیگر نیستیم دولت صدای ما را نمی شنود. حداقل می توانیم در کنار یکدیگر مشکلات مشترکمان را مطرح کنیم و به گوش دولت برسانیم مثلا ما در حال حاضر در اخذ تسهیلات بانکی مشکل داریم و بهره بانکی 26 درصد است ، بیمه کارگران مان بسیار مشکل دارد،همچنین با ادارات مختلف برای اخذ مجوزها مشکل داریم. درحال حاضر دولت ترکیه برای برپایی نمایشگاه تولید کنندگانش در نمایشگاه دموتکس 50 درصد هزینه های شرکت های ترکیه ای را پرداخت می کند. پرسش مهم این است که چرا تعداد شرکت کنندگان ایرانی در نمایشگاه دموتکس در فرش دستباف تا این میزان کاهش پیدا کرده است؟ در حالی که در گذشته 60 درصد نمایشگاه دموتکس در بخش فرش دستباف در اختیار ایرانی ها بود.
مدیر مجموعه آقای فرش اظهار داشت: من برگزاری میزگرد صنعت فرش در خبرگزاری ایلنا را به فال نیک می گیرم و امیدوارم در این نشست به موضوعات و مشکلات اساسی فرش پرداخته شود. متاسفانه برخی ها تصور می کنند فرش دستباف و فرش ماشینی در مقابل یکدیگر قرار دارند. این تصور نادرست است. فرش دستباف و فرش ماشینی هر یک بخشی از نیازهای مختلف و گوناگون مشتریان را تامین می کنند. کسی که فرش دستباف را خریداری می کند علایق مشخصی به فرش دارد. او افزود در بخش هایی از منزل که می خواهم راحت باشم از فرش ماشینی استفاده می کنم. اما در بخش هایی از منزل که برای پذیرایی از میهمان است از فرش دستباف استفاده می کنم. این تصور غلط است که فرش ماشینی، دشمن فرش دستباف است. فرش ماشینی در کنار فرش دستباف قرار دارد. فعالان صنعت فرش دستباف و فعالان صنعت فرش ماشینی می توانند در کنار یکدیگر کارهای بزرگی انجام بدهند.
فرهی افزود: یک نگاه به فرش دستباف این است که فرش دستباف می تواند خط و مسیر هنری خود را داشته باشد و ادامه بدهد. یعنی ایران پرستیژ خودش و خاص بودن خودش در تولید فرش دستباف را داشته باشد و رهبری خود در بازار فرش دستباف را ادامه بدهد.
نگاه دیگر آنست که بخشی از تولید کنندگان هم باید به تولید کالاهای تجاری بپردازند که نیازهای عمومی مردم در استفاده از فرش را تامین کند. برای این که ما بتوانیم یک کالای تجاری تولید کنیم لزومی ندارد که کیفیت کار را پایین بیاوریم. برای کاهش هزینه‌ها باید مدیریت تولید را ارتقاء بدهیم یعنی از تکنولوژی جهت کاهش هزینه ها استفاده کنیم مانند رنگرزی الیاف طبیعی و حتی بافت فرش دستبافت به وسیله ابزار بافت که اخیرا توسط چند نفر ثبت اختراع شده و سرعت بافت را افزایش و هزینه بافنده را کاهش یابد. ما باید نیازهای مشتری را بشناسیم تا هزینه غیر ضروری حذف گردد بخصوص اینکه ما هنوز نیاز مشتریان خارجی را در بحث صادرات فرش دستباف را به درستی نمی شناسیم .
فرهی تاکید کرد: ما خودمان را تاکنون با نیازهای مشتریان خارجی تطبیق نداده‌ایم و انتظار داریم مصرف کنندگان خارجی و خریداران خودشان و سلیقه‌شان را با ما تطبیق بدهند. لااقل باید بخشی از تولیدات‌مان با رویکرد تجاری سازی و به قصد صادرات و برطرف کردن نیازهای متنوع مشتریان تولید شود. در حال حاضر چین به امریکا صادرات صنعتی دارد. به ایران هم صادر می‌کند. به پاکستان هم صادر می‌کند. اما آیا کیفیت همه این محصولات صادراتی یکی است؟
وی عنوان داشت: در کشورهایی مانند هند و افغانستان هزینه کارگر پایین است و ما نمی توانیم از نظر هزینه با آنها رقابت کنیم . وقتی مشکل ما هزینه دستمزد کارگر است برای رقابت کنیم میتوان از تکنولوژی جهت کاهش هزینه ها استفاده نمود شاید علت دیگر آنست که این حوزه متولی قدرتمندی نداشته است. اگر تشکل‌هایی در زمینه فرش دستباف یا ماشینی وجود دارد این تشکل ها توان کار ندارند. فقط می توانند در یک کنفرانس خبری شرکت کنند و جلسات و نشست هایی را برگزار کنند چون گوش دولت به این حرفها بدهکار نیست.
عضو هیات مدیره انجمن صنایع نساجی، گفت: فقط کافی است قدرت تشکل‌های صنعت نساجی ترکیه را با ایران مقایسه کنیم. دولت ترکیه برای هر تصمیمی در حوزه نساجی نظر تشکل این حوزه را می خواهد و به غیر از این نظر، کار دیگری انجام نمی دهد اما در ایران کار ما این شده است که صرفا با تصمیمات دولت مقابله کنیم و دائم به دولت یادآوری کنیم که فلان تصمیم غلط است و فلان مسئله جزء مشکلات ماست .
فرهی افزود: یکی از مشکلات صنعت فرش ماشینی، موضوع تحریم ها است. یکی دیگر از مشکلات عدم حمایت دولت و عدم برنامه ریزی برای صادرات است. هنوز در صنعت فرش دستباف یک استاندارد مشخص برای درج مشخصات فنی محصول تولیدی تعریف نشده است که به صورت یک برچسب روشن بر پشت محصول تولید شده نصب شود.
این تولید کننده فرش ماشینی و دستبافت تاکید کرد: فرش ماشینی نیز گرفتاری های خودش را دارد در این حوزه نیز استراتژی روشنی وجود ندارد و اگر هم استراتژی هست دولت به آن توجه نکرده است.به نظر من باید به این سمت برویم که برخی از کالاها در صنعت فرش دستبافت کالای تجاری باشد و برخی دیگر از کالاها کالای هنری باید در نمایشگاهها از صنعت فرش حمایت شود دولت باید راهی برای پرداخت تسهیلات به تولید کنندگان ایجاد نماید همچنین تولید کنندگان نباید برای دریافت مطالباتشان از محل صادرات با این حجم از مشکلات ناشی از تحریم مواجه باشند.
وی گفت: یکی از مشکلات کشور نیز در حوزه فرش فرهنگ‌سازی است. متاسفانه در حال حاضر وضع به گونه‌ای شده که افرادی که بافنده فرش دست باف هستند فرزندان‌شان خجالت می‌کشند که بگویند پدر یا مادرم بافنده فرش دستباف است. از سوی دیگر پرداخت همین مبلغ یارانه‌ای به خانواده روستاییان پرداخت می شود موجب شده است که بسیاری از روستاییان انگیزه‌ای برای فعالیت در بافت فرش دستباف نداشته باشند. این موارد به تولید فرش دستباف صدمه زده است.
مدیرعامل مجموعه آقای فرش ادامه داد: یک نکته مهم دیگر این است که فرش دستباف اگرچه یک هنر است اما لزومی ندارد که هنر از صنعت دور باشد. در حال حاضر شهر کاشان نخ ابریشم فرش دستباف به صورت صنعتی رنگ می‌شود و کار رنگ با کیفیت بسیار عالی صورت می‌گیرد. چرا دائم تاکید می‌شود که فرش دستباف باید از صنعت و تکنولوژی دور باشد؟ در این که فرش دستباف یک هنر است، شکی نیست اما در مراحل تولید می تواند از ابزارهای تکنولوژی استفاده کند.
الان چندین ثبت اختراع شده است که فرش دستباف را با ماشین تولید می‌کند و دستگاه مانند انسان کار گره زدن را انجام می دهد. فرش تولید این ماشین را در دانشگاه کاشان در کنار فرش دستباف تولید انسان قرار دادیم و برجسته ترین کارشناسان فرش هم نتوانستند تشخیص بدهند کدام فرش، کار کاملآ دستی است و کدام فرش را نیمه دستی
فرهی در خصوص صادرات فرش نیز گفت: به نظر من وقتی برای خریدار خارجی قیمت مهم است. باید بتوانیم با استفاده از تکنولوژی، تولید فرش را به سمت ببریم که با کاهش هزینه‌ها از طریق ماشین بتوانیم محصولات مناسب با کیفیت خوب و رقابتی، تولید کنیم تا بتوانیم دست تولیدکنندگان هندی و چینی و افغانی که با مدد کارگر ارزان ، فرش با قیمت پایین تولید می کنند را کوتاه کنیم. باید توجه کنیم که اگر 200 سال پیش در تولید فرش دستباف رتبه اول را داشتیم به این معنی نیست که تا همیشه می‌توانیم این جایگاه را داشته باشیم بلکه باید بتوانیم کار جدید ارائه بدهیم. در تولید کار فرش دستباف هنری گران قیمیت تردیدی نیست که ما در جهان اول هستیم. ما الان در قم فرش 120 رج می‌بافیم که کار هنری دشوار، خاص و ارزنده‌ای است. اما این کارهای خاص است که مشتری محدود و خاص خود را دارد. همان طور که کفش دست‌دوز و پارچه دستباف هم هنوز مشتری خاص خودش را دارد که حاضرند برای آن پول زیادی بپردازند اما تعداد این افراد در جامعه کم است و عموم مردم از کفش و پارچه تولید صنعتی و ماشینی استفاده می کنند. در خصوص فرش هم وضع به همین نحو است. فرش هنری دستباف مشتری خاص و محدود خودش را دارد اما عموم مردم برای رفع نیازشان، فرش ارزانتر می خواهند. اگر تولید کنندگان فرش دستباف در تولیدتان از تکنولوژی دور بمانند و از تکنولوژی گریزان باشند و از آن استفاده نکنند رقبای آنها جایشان را خواهند گرفت. این یک واقعیت است. این که تصور می‌شود همه مراحل تولید فرش دستباف باید کاملآ دستی و بدور از تکنولوژی باشد تصور درستی نیست