نگاهی به صورت‌های مالی بانک سرمایه / لحاظ نشدن واقعی مطالبات سررسیدگذشته، معوق و مشکوک الوصول!

ایلنا، محمد نوحی، مهدی الیاسی: صورت‌های مالی بنگاه‌های اقتصادی و گزارش حسابرسان، تصویری روشن از وضعیت موسسات و بنگاه‌های اقتصادی را ارائه می‌دهد. صورت‌های مالی و گزارش حسابرس، اساس گزارشگری مالی است. هدف از گزارشگری مالی، انتقال اطلاعات به استفاده‌کنندگان و تحلیل‌گران اقتصادی و مالی می‌باشد.

در ایران اما صورت‌های مالی شرکت‌ها و گزارش حسابرسان چندان مورد توجه رسانه‌ها قرار نمی‌گیرد. بی‌تردید انتشار عمومی صورت‌های مالی و گزارش حسابرسان، گامی به سوی ارتقای شفافیت اقتصادی است.

با توجه به اهمیت موضوع، خبرگزاری ایلنا قصد دارد با تهیه سلسه گزارش‌هایی، به بررسی صورت‌های مالی و گزارش حسابرسان شرکت‌ها، بانک‌ها و سایر موسسات اقتصادی بپردازد. در سومین گزارش از این سلسله گزارش‌ها ، صورت‌ها مالی و گزارش حسابرس "بانک سرمایه" ؛ مورد بررسی گرفته است.

طبق گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی "بانک سرمایه" (منتهی به 29 اسفند سال 1393) موارد زیر جلب توجه می‌کند:

هیئت مدیره:
1. شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان
2. شرکت سرمایه‌گذاری شهر آتیه
3. شرکت ساختمانی معلم
4. شرکت سرمایه‌گذاری فرایند

سهام‌داران:
1. شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان
2. شرکت ساختمانی معلم
3. شرکت لیزینگ و رفاه فرهنگیان
4. شرکت سرمایه‌گذاری فرآیند
5. شرکت سرمایه‌گذاری توسعه پایدار صدف ( آموزگار سابق )
6. شرکت تامین مسکن فرهنگیان
7. شرکت باربد تجارت پارس
8. زهرا عموچی فروشانی
9. اشکان طرخورانی
10. حمیدرضا اعضاد
11. شیما السادات مشعلی
12. بدری نجمائی لنبانی
13. مرجان نشاز طهرانی
14. میلاد محمدزاده
15. صفورا موسوی
16. سایر اشخاص حقیقی و حقوقی کمتر از یک درصد


لحاظ نشدن واقعی مطالبات سررسیدگذشته، معوق و مشکوک الوصول!
در بند 4 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه آمده است:
سرفصل تسهیلات اعطایی به شرح یادداشت توضیحی 3-8 شامل 137ر45 میلیارد ریال مطالبات سررسید گذشته ، معوق و مشکوک الوصول است که در پایان سال برای آن ها فقط 607ر4 میلیارد ریال ذخیره مطالبات مشکوک الوصول منظور شده است. دستورالعمل نحوه محاسبه ذخیره مطالبات موسسات اعتباری رعایت نشده و در نتیجه ذخیره مطالبات مشکوک الوصول کمتر از میزان مورد نیاز طبق دستورالعمل یادشده تعیین و منظور شده است. میزان کسری ذخیره مورد نیاز با توجه به طبقه مطالبات پس از کسر ارزش وثایق استخراج شده از سامانه مربوط و اعمال ضرایب تعدیل طبق دستورالعمل ، در حدود 500ر4 میلیارد ریال براورد می شود. همچنین درآمد شناسایی شده بابت وجه التزام تسهیلات به مبلغ 960ر2 میلیارد ریال به شرح یادداشت توضیحی 36 شامل وجه التزام تسهیلات سررسید گذشته و معوق است که برای آن نیز ذخیره ای در حساب ها منظور نشده است. احتساب ذخیره اضافی برای مطالبات مشکوک الوصول ضروری است ولی تعیین مبلغ دقیق آن در حال حاضر امکان پذیر نیست.

منظور نشدن ذخیره مالیات
در بند 5 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه تاکید شده:

مالیات عملکرد سال های 1390 و 1391 براساس آرای هیات حل اختلاف مالیاتی و سال 1392 براساس برگ تشخیص مالیات مبلغ 882 میلیارد ریال بیشتر از مبلغ پرداخت شده برای آن سال ها تعیین شده است. بانک نسبت به مالیات مطالبه شده اعتراض کرده ولی نتیجه آن تاکنون مشخص نشده است. برای مالیات عملکرد سال مالی مورد گزارش نیز ذخیره‌ای در حساب‌ها منظور نشده است. برای مالیات عملکرد سال های یاد شده و جرایم دیرکرد در پرداخت مالیات کسری ذخیره وجود دارد ولی تعیین مبلغ دقیق آن در حال حاضر امکان پذیر نیست.

افزایش بدهی‌های ارزی بانک سرمایه در صورت تسعیر ارز طبق استانداردهای حسابداری!
در بند 6 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه آمده است: 

دارایی ها و بدهی های ارزی بانک در تاریخ ترازنامه با نرخ ارز مرجع در تیر ماه 1392 تسعیر شده است. طبق استانداردهای حسابداری دارایی ها و بدهی های ارزی باید با نرخ ارز قابل دسترس در تاریخ تهیه صورت های مالی تسعیر شود. تسعیر دارایی ها و بدهی های مزبور با نرخ ارز در تاریخ ترازنامه موجب افزایش خالص بدهی های ارزی بانک در حدود 022ر1 میلیارد ریال می شود.

منظور نشدن صورت‌های مالی یکی از شرکت‌های بانک سرمایه در صورت مالی تلفیقی!

در بند 7 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه قید شده:

صورت های مالی شرکت سرمایه گذاری سایه گستر سرمایه (سهامی خاص) که 77 درصد از سهام آن متعلق به بانک است ، در صورت های مالی تلفیقی منظور نشده است. به دلیل عدم دسترسی به صورت های مالی حسابرسی شده شرکت مزبور در تاریخ گزارشگری صورت های مالی گروه ، تعیین آثار مالی آن بر صورت های مالی مورد گزارش امکان پذیر نشده است.

فقدان مستندات کافی در مورد نحوه ایجاد مطالبات و چگونگی تسویه آنها
در بند 8 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه عنوان شده است: 

سرفصل سایر حساب های دریافتنی شامل 741ر1 میلیارد ریال تحت عنوان مطالبات بابت تفاوت نرخ ارز مربوط به سال های قبل است که پس از کسر 920 میلیارد ریال بدهی منظور شده از این بابت در سرفصل ذخایر و سایر بدهی ها ، خالص مطالبات بابت تفاوت نرخ ارز 821 میلیارد ریال می شود. مستندات کافی در مورد نحوه ایجاد مطالبات و بدهی های یادشده و همچنین چگونگی تسویه آن ها ارائه نشده و در نتیجه حصول اطمینان از قابلیت وصول مطالبات و عدم نیاز به احتساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برای آن میسر نشده است.

مبهم بودن وضعیت برداشت بانک مرکزی از حساب بانک در سال 1390

در بند 10 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه آمده است:

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در پایان سال 1390 مبلغ 468 میلیارد ریال تحت عنوان تفاوت نرخ ارز از حساب بانک برداشت کرده است. بانک نیز مبلغ برداشت شده را به شرح یادداشت توضیحی 2-13 علیرغم نبود شواهد کافی به بدهی بانک آینده در سرفصل سایر حساب های دریافتنی منظور کرده است. پیامد نهایی این امر در حال حاضر قابل پیش بینی نیست و موکول به رسیدگی ویژه به میزان ارز دریافتی بانک از بانک مرکزی طی سال های 1390 و 1391 و مشخص شدن چگونگی مصرف ارز تخصیص یافته و روشن شدن وضعیت برداشت انجام شده از سوی بانک مرکزی و تعیین تکلیف بدهی بانک آینده است.
 

مشروط بودن گزارش حسابرسان

در بند 11 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه تاکید شده است:
صورت های مالی سال مالی منتهی به 29 اسفند ماه 1392 شرکت، توسط موسسه دیگری مورد حسابرسی قرارگرفته و حسابرس مزبور در گزارش مورخ 12 تیر ماه 1393 خود، نسبت به صورت های مالی اظهارنظر مشروط ارائه کرده است.

معرفی نشدن اعضای حقیقی هیئت مدیره و برگزاری جلسات هیئت مدیره با 3 نفر!

در بند 4 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه آمده است:

طبق تصمیم مجمع عمومی عادی مورخ 31 تیر ماه 1392 پنج عضو حقوقی هیات مدیره تعیین شده است ولی نمایندگان حقیقی اعضا معرفی نشده اند و عده اعضای هیات مدیره بانک از ابتدای سال سه نفر بوده است. در نتیجه مفاد ماده 27 اساسنامه و مواد 107 و 110 اصلاحیه قانون تجارت رعایت نشده است.

رعایت نشدن قانون تجارت در مورد تصویب حساب‌های سال قبل و انتخاب بازرسان
در بند 13 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه آمده است: 

صورتجلسه مجمع عمومی عادی مورخ 31 تیر ماه 1393 در مورد تصویب حساب های سال قبل و انتخاب بازرسان در اداره ثبت شرکت ها به ثبت نرسیده ، در نتیجه مفاد ماده 106 اصلاحیه قانون تجارت رعایت نشده است.

نداشتن مدیرعامل در بخشی از سال 93 و رعایت نشدن قانون تجارت!

در بند 14 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه آمده است:

بانک در بخشی از سال مدیرعامل نداشته و طی این مدت توسط سرپرست منتخب هیات مدیره اداره شده است. همچنین صورتجلسه مورخ 11/12/1393 هیات مدیره در مورد انتخاب مدیرعامل و تعیین حدود اختیارات وی در اداره ثبت شرکت ها به ثبت نرسیده است. در نتیجه مفاد مواد 124 و 128 اصلاحیه قانون تجارت رعایت نشده است.

رعایت نشدن تشریفات قانونی در اعطای تسهیلات و صدور ضمانت‌نامه برای شرکت سرمایه‌گذاری فرهنگیان، پترو فرهنگ ، بیمه معلم و پژوهش و نوآوری صنایع آموزشی!

در بند 15 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه قید شده:

معاملات مندرج در یادداشت توضیحی 59 به عنوان کلیه معاملات مشمول ماده 129 اصلاحیه قانون تجارت که طی سال مالی مورد گزارش انجام شده و توسط هیات مدیره به اطلاع این موسسه رسیده، مورد بررسی قرار گرفته است. تشریفات مقرر در ماده قانونی یاد شده در خصوص کسب مجوز از هیات مدیره و عدم شرکت مدیر ذی نفع در رای‌گیری در مورد اعطای تسهیلات و صدور ضمانت نامه برای شرکت های سرمایه گذاری فرهنگیان ، پترو فرهنگ ، بیمه معلم و پژوهش و نوآوری صنایع آموزشی رعایت نشده است ولی نظر این موسسه به شواهدی حاکی از این که معاملات مزبور با شرایط مناسب تجاری و در روال عادی عملیات بانک انجام نگرفته باشد، جلب نشده است.

رعایت نشدن مقررات بانک مرکزی در حد نصاب تعیین شده برای نسبت کفالت سرمایه

در بند 17 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه آمده است:

مقررات و بخشنامه های بانکی به شرح زیر رعایت نشده است:

الف - حدنصاب تعیین شده برای نسبت کفایت سرمایه

 ب - در نظر گرفتن معیارهای مالی مشتریان و وضعیت صنعت مرتبط با فعالیت ایشان جهت طبقه بندی دارایی ها و عدم رعایت کامل دستورالعمل ذخیره مطالبات

پ - حدنصاب تعیین شده برای تعهدات و تسهیلات کلان به ذی نفعان واحد و اشخاص مرتبط

ت - تدوین دستورالعمل جامع به منظور شناسایی و ثبت کلیه تسهیلات و تعهدات کلان و تغییرات پس از آن  

ث - نسبت خالص دارایی های ثابت به علاوه وثایق تملیکی به حقوق صاحبان سهام

ج - حدنصاب تعیین شده در مورد سرمایه گذاری در شرکت هایی که هدف سرمایه گذاری در آن ها کسب سود است و سرمایه گذاری در شرکت هایی که هدف سرمایه گذاری در آن ها گسترش خدمات بانکی است

چ - اخذ استعلام وضعیت مالیاتی قبل از اعطای تسهیلات

ح - تخصیص 95% منابع قرض الحسنه جهت اعطای تسهیلات قرض الحسنه

رعایت نشدن دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت های پذیرفته شده در فرابورس توسط بانک سرمایه:

در بند 18 گزارش مشروط حسابرس بانک سرمایه تاکید شده است:

مفاد دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت های پذیرفته شده در فرابورس در موارد زیر رعایت نشده است:

الف - ارائه صورت های مالی میان دوره ای شش ماهه حسابرسی شده بانک و شرکت های تحت کنترل ظرف 75  روز پس از پایان دوره

ب - ارائه اطلاعات و صورت های مالی میان دوره ای 3  و 9 ماهه حسابرسی نشده حداکثر 30 روز پس از پایان مقاطع سه ماهه
پ - افشای صورت های مالی سالانه حسابرسی نشده حداکثر 90 روز پس از پایان سال

ت - برنامه های آتی مدیریت و پیش بینی عملکرد سالانه و ارائه اظهارنظر حسابرس در مورد آن

ث - ارائه تغییر بااهمیت در پیش بینی عملکرد و برنامه های آتی مدیریت