کمیته حسابرسی رویا یا واقعیت

از تصویب و ابلاغ دستور العمل کنترل های داخلی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابوس ایران مدت زیادی نمی گذرد. به موجب ماده 10 دستور العمل یاد شده، شرکت های پذیرفته شده در این بازارها، موظف به تشکیل کمیته ای با عنوان کمیته حسابرسی و به تبع آن واحد حسابرسی داخلی هستند. همچنین به موجب ماده 12 دستورالعمل یاد شده هیئت مدیره موظف است به صورت سالانه نتایج حاصل از بررسی کنترل های داخلی را تحت گزارشی با عنوان " گزارش کنترل های داخلی" منتشر نماید.

لازم به توضیح است ابزار هیات مدیره در خصوص گزارش کنترل های داخلی اول همان کمیته حسابرسی و در مرحله پایین تر واحد حسابرسی داخلی می باشد.

اما نکته قابل بحث و مهم این است که آیا سازمان بورس و اوراق بهادار به هدف خود در راستای پیشگیری از وقوع تخلفات و توسعه بازار شفاف از طریق انتشار گزارش کنترل های داخلی نزدیک شده است یا خیر؟

بهترین مسیر بررسی این مهم، مطالعه گزارش کنترل های داخلی منتشره شرکت ها می باشد. قریب به اتفاق گزارشات منتشر شده انواع شرکت ها، فاقد ذکر هرگونه ایراد و یا عدم توافقی در خصوص کنترل های داخلی می باشد. به گونه ای که با مطالعه گزارش کنترل های داخلی به تنهایی، استفاده کننده احساس میکند شرکت مورد اشاره دارای درصد بسیار بالایی از شفافیت و صداقت در گزارشات مالی و عملکرد است. این در حالی است که مطالعه گزارشات حسابرسی مستقل برخی از این شرکت هاشامل ایرادات با اهمیت در گزارشگری مالی و یا عدم رعایت قوانین و مقررات متعدد است. و تمام این موارد در حالی است که که کشور از لحاظ شفافیت در اقتصاد و فساد اقتصادی و اداری دارای جایگاه مناسبی نیست.

 برای روشن شدن مطلب به بررسی گزارشات حسابرسی مستقل و کنترل های داخلی هیات مدیره و کمیته حسابرسی سه بانک بزرگ کشور که  اطلاعات آنها در بورس اوراق بها دار تهران موجود است می‌پردازیم. مشخص است که مشت نمونه خروار است و این سه بانک تنها به عنوان نمونه ذکر می شود و بسیاری دیگر از واحد اقتصادی دیگر نیز با همین شرایط روبرو هستند:

سوال اصلی اینجاست که چگونه علی رغم توصیفات بالا، در گزارش کنترل های داخلی منتشر شده، هیچ گونه اشاره ای به عدم توافق کمیته حسابرسی و یا ضعف کنترل های داخلی ،که اجزاء آن شامل: محیط کنترلی، فرآیند ارزیابی خطر، فعالیت های کنترلی و نظارت بر کنترل ها است، اشاره ای نشده است.

نویسنده: محمد نوحی