شرایط پرتنش در حوضه آبریز سفیدرود/ کارنامه خوبی در مدیریت سفیدرود نداریم

 به گزارش ایلنا، "سیدمرتضی موسوی"  با بیان این مطلب اظهار داشت: حوضه سفیدرود از حوضه‌های پرچالشی است که قسمت‌هایی از استان‌های زنجان، آذربایجان شرقی، ‌اردبیل، همدان، قزوین، کردستان و استان البرز را در بر گرفته و در نهایت در پایاب به استان گیلان منتهی می‌شود.

وی مساحت حوضه سفیدرود را بالغ بر 59 هزار کیلومتر مربع عنوان کرد و ادامه داد: به‌جز هشت استانی که محدوده جغرافیایی آن‌ها در این حوزه قرار می‌گیرد استان تهران نیز به جهت آبی که از شاهرود می‌گیرد از حوزه سفیدرود بهره‌مند است.

موسوی با بیان اینکه استان گیلان با 1061 میلی‌متر، بیشترین بارش را در کشور داراست و هرچه از دریای خزر دور می‌شویم، میزان بارش‌ها نیز کاهش می‌یابد، افزود: میانگین متوسط بارش‌های جوی در 15 سال اخیر 1061 میلی‌متر در گیلان بوده که در فصول مختلف 220 میلی‌متر نیز کاهش می‌یابد.

وی افزود: در بالادست استان گیلان استان‌هایی وجود دارند که دارای بارش اندکی هستند و این استان‌ها که در حوضه سفیدرود واقع شده‌اند بین 300 تا 450 میلی‌متر بارش سالانه دارند و آب حوضه سفیدرود آب از یک منطقه خشک و نیمه خشک تا منطقه کاملاً مرطوب جاری است.

موسوی با اشاره به اینکه، حوضه سفیدرود جزو حوضه‌های پرفرسایش است، گفت: دو رودخانه اصلی قزل اوزون و شاهرود در این حوضه جاری هستند که استان‌های همدان، آذربایجان شرقی، اردبیل، زنجان، قزوین از رودخانه قزل اوزون و استان‌های تهران و البرز و قزوین از رودخانه شاهرود مشروب می‌شوند و در نهایت این دو شاخه در سفیدرود به‌هم ملحق شده و به گیلان می‌رسند.

وی با بیان اینکه در حوضه سفیدرود، استان‌های بالادستی از شرایط مناسبی برخوردار نیستند، اظهار داشت: استان آذربایجان شرقی دارای هشت منطقه مطالعاتی ممنوعه است که با کسری مخزن مواجه است و استان‌های دیگر نیز دارای شرایط مشابه بوده و درآینده این امکان وجود دارد که روان آب‌های زیادی به سمت استان گیلان که در انتهای این حوضه قرار گرفته، جاری نشود.

مدیرکل دفتر مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه‌های دریای خزر و دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: برای فائق آمدن بر این شرایط باید تعادلی را میان منابع و مصارف ایجاد کنیم؛ بپذیریم که کارنامه خوبی را در مدیریت سفیدرود نداریم و باید به اصلاح روند برداشت از منابع آب این حوضه بپردازیم.

وی تصریح کرد: یکی از اقدام‌های مناسب در به‌وجود آوردن شرایط پایدار این است که با توجه به اینکه شرایط روان آب‌ها در حوضه سفیدرود کاملاً پرتنش بوده و بیانگرکاهش 50 درصدی است و ازسویی نیز ما باید بدانیم که، می‌خواهیم چه میزان از منابع آب تجدیدپذیر این حوضه را بهره‌برداری کنیم.

موسوی افزود: وزارت نیرو به عنوان متولی آب کشور بایستی شرایط طرح‌های توسعه منابع آب را سنجش نماید تا ضمن توجه به بازنگری شرایط بارش و روان‌آب‌ها، ظرفیت قابل تحمل منابع آب این حوضه را برای اینکه شرایط زیست محیطی را تخریب نکند و به لحاظ کیفی آب مطمئنی را برای مردم فراهم نماید، بسنجد و توجه داشته باشد تا طرح‌ها به‌صورت اقتصادی اجرا شود تا منافع مناسبی را عاید مشترکان نمایند.

موسوی در خصوص تغییرات ظرفیت پتانسیل آب تجدید پذیردر حوضه سفیدرود و آورد رودخانه گفت: آب تولیدی استان‌ها در حوضه سفیدرود بالغ برهفت میلیارد و 300 میلیون مترمکعب است که بیش از 56 درصد روان‌آب‌ها کاهش یافته است؛ درحالی‌که منابع آب استراتژیک و ذخایر آب استاتیک ما در شرایط ناپایداری قراردارد و ما شاهد کاهش روزافزون آب در آبخوان و در برخی نقاط نیز شاهد فرو نشست زمین هستیم که این موضوع ما را مجاب می‌کند تا سیاست‌گذاری‌های مناسب‌تری را برای مدیریت منابع آب این حوضه اعمال کنیم.

مدیرکل دفتر مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه‌های دریای خزر و دریاچه ارومیه ادامه داد: یکی از اقدام‌هایی را که همراهی سازمان محیط زیست را می‌طلبد و بخش آب نیز باید ملاحظات زیست محیطی را در این استان‌ها رعایت کند این است که طرح‌های خود را با تمهیداتی که سازمان حفاظت از محیط زیست اعلام کرده، هماهنگ نماید تا مناطق جنگلی آسیب نبیند و جایگزینی مناسبی را فراهم آورد تا بتواند کاهش منابع آبی که در آینده استان گیلان را تهدید می‌کند جبران نماید.

موسوی هدف از ساخت سد سفیدرود را تنظیم دو میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب منطقه برای شالیزارهای گیلان ذکر کرد و اضافه کرد: گیلان دارای 238 هزار هکتار شالیزار است که 171 هزار هکتار آن وابسته به شبکه آبیاری و زهکشی سد سفیدرود و 67 هزارهکتارآن خارج از شبکه بوده و به شبکه "سنتی‌آبخور" معروف است و این شبکه 50 درصد نیاز آبی خود را وابسته به سفیدرود می‌داند و چنانچه این 50 درصد از سفیدرود تأمین نشود، کشاورزان منطقه دچار آسیب خواهند شد.

موسوی ضمن بررسی راه‌های برون‌رفت از این تنش آبی گفت: استفاده بهینه از منابع آبی استان‌ها و امکان‌سنجی میزان آب مورد نیاز برای استفاده از حوضه آبریز به ما کمک خواهد کرد تا میزان کسری آب را از منابع داخلی هر استان جبران نماییم.

وی ادامه داد: بدون احتساب سفیدرود دراستان گیلان 54 رودخانه موجود است که بالغ بر 4 میلیارد مترمکعب آب را بدون اینکه استفاده مناسبی از آن صورت پذیرد، روانه دریای خزر می‌کنند، لذا باید اجازه بدهیم استان‌های بالادستی که خود آن‌ها دچارکمبود تأمین آب حتی برای شرب هستند، بتوانند از منابع آبی خود استفاده کنند و از طرفی نیز آبخوان‌های خود را تغذیه نمایند تا از بحران آب زیرزمینی نجات پیدا کنند.

موسوی با بیان اینکه استان‌های بالادستی به‌جز استان گیلان، همگی با مشکل کمبود منابع آب زیرزمینی مواجه هستند، ادامه داد: ما نمی‌توانیم از استانی که خود دچار مخاطره آبی است و کمبود آب دارد انتظار داشته باشیم، اجازه دهند آب در این رودخانه 500 کیلومتری جاری شود و به گیلان برسد.

وی تصریح کرد: چاره‌ای جز این نیست که طرح‌های توسعه منابع آبی که در گیلان شناسایی شده‌اند این امکان را فراهم کنند تا طرح‌های توسعه منابع آب اجرا شود تا بتوانند کمبودی را که دارند با این طرح‌ها جبران کنند.

موسوی گفت: سعی خواهیم کرد این هماهنگی ایجاد شود تا هم شرایط طبیعی و هم شرایط زیست‌محیطی گیلان دچار آسیب نشود.

وی تاکید کرد: باید شرایطی را فراهم نماییم که با در نظر گرفتن شرایط محیط زیست و محدودیت منابع آب به نقطه‌ای برسیم که هم بر مشکلات آینده گیلان فائق آئیم وهم کمبودی را که کشاورزی گیلان ازناحیه استان‌های بالادستی با آن مواجه خواهد شد، جبران کنیم.

وی افزود: این حق استان‌های بالادستی است که نیازهای حداقلی خود را تامین کنند و بتوانند طرح‌هایی را برای مصارف شرب اجرا و آب موردنیاز خودشان را فراهم کنند.