برای روز ٢٢ مارس همزمان با ٢ فروردین اعلام شد؛
شعار روز جهانی آب در سال ۲۰۲۵ از سوی سازمان ملل «حفاظت از یخچال‌های طبیعی»
روز جهانی آب هر سال در تاریخ ۲۲ مارس (۲ فروردین) برگزار می‌شود و هدف آن افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت آب و مدیریت پایدار منابع آبی است.
به گزارش ایلنا، آب یکی از اساسی‌ترین منابع حیات بر روی زمین است و میلیاردها نفر در سراسر جهان به آب شیرین دسترسی ندارند. بر اساس گزارش سازمان ملل، تنها ۳ درصد از کل آب‌های موجود بر روی زمین آب شیرین است و از این مقدار، حدود ۶۹٪ در یخچال‌های طبیعی ذخیره شده است. این آمار نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده یخچال‌ها در تأمین آب شیرین و حفظ اکوسیستم‌هاست. در سال ۲۰۲۵، شعار روز جهانی آب به «حفاظت از یخچال‌های طبیعی» اختصاص یافته است. این انتخاب هوشمندانه، توجه جهانیان را به نقش حیاتی یخچال‌ها در تأمین آب شیرین، تنظیم اقلیم و حفظ تنوع زیستی کره زمین جلب می‌کند. یخچال‌های طبیعی که زمانی نماد پایداری و ابدیت به نظر می‌رسیدند، امروزه تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال ناپدید شدن هستند.
یخچال‌ها سریع‌تر از هر زمان دیگری در حال ذوب شدن هستند. با گرم‌تر شدن کره زمین، دنیای یخ‌زده ما در حال کوچک شدن است و این امر چرخه آب را غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌کند. برای میلیاردها نفر، جریان‌های آب ذوب شده در حال تغییر هستند و منجر به سیلاب‌ها، خشکسالی‌ها، زمین‌لغزش‌ها و افزایش سطح دریا می‌شوند.
بسیاری از جوامع و اکوسیستم‌ها در معرض خطر ویرانی قرار دارند. در حالی که ما برای کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی همکاری می‌کنیم، حفظ یخچال‌ها یک اولویت اصلی است. ما باید انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم تا عقب‌نشینی یخچال‌ها را کند کنیم. همچنین باید آب ذوب شده را به‌طور پایدارتر مدیریت کنیم. نجات یخچال‌های ما یک استراتژی بقا برای مردم و سیاره است
اهمیت یخچال‌های طبیعی
یخچال‌های طبیعی به عنوان «بانک‌های آب شیرین» زمین شناخته می‌شوند. این منابع عظیم نه‌تنها آب مورد نیاز رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبخوان‌ها را در فصل‌های خشک تأمین می‌کنند، بلکه نقش کلیدی در تنظیم چرخه آب و تعدیل دمای کره زمین ایفا می‌کنند. به عنوان مثال، رودخانه‌های بزرگی مانند گنگ، سند و یانگتسه به ذوب سالانه یخچال‌های هیمالیا وابسته هستند و زندگی بیش از یک میلیارد نفر به این جریان آبی متکی است. همچنین، یخچال‌ها به عنوان آینه‌های طبیعی، با بازتابش نور خورشید، از گرمایش بیش از حد زمین جلوگیری می‌کنند. این سازه‌های یخی زیستگاه گونه‌های جانوری و گیاهی منحصر به فردی هستند که با ذوب یخچال‌ها در معرض انقراض قرار می‌گیرند.
تهدیدها و چالش‌های پیش رو
متأسفانه، یخچال‌های طبیعی امروزه به دلیل گرمایش جهانی و انتشار گازهای گلخانه‌ای با سرعتی بی‌سابقه‌ای در حال پسرفت هستند. بر اساس گزارشات برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP)، یخچال‌های آلپ تا سال ۲۱۰۰ ممکن است تا ۹۰٪ از حجم خود را از دست بدهند. در مناطق قطبی نیز ذوب یخ‌های گرینلند و قطب جنوب موجب افزایش سطح آب دریاها شده و جوامع ساحلی را با خطر سیلاب و نابودی مواجه ساخته است. فعالیت‌های انسانی مانند استخراج غیرقانونی معادن در مناطق یخچالی، آلودگی ناشی از گردشگری بی‌ضابطه و انتشار کربن، این روند را تسریع کرده است. برای نمونه، ذرات کربن سیاه (Black Carbon) ناشی از سوخت‌های فسیلی که روی یخچال‌ها می‌نشینند، جذب گرمای خورشید را افزایش داده و ذوب آن‌ها را سرعت می‌بخشند.
سازمان ملل هشدار داده است که آب‌شدن یخچال‌های طبیعی، تأمین غذا و آب دو میلیارد نفر در سراسر جهان را تهدید می‌کند، زیرا نرخ فعلی ذوب یخ‌ها که «بی‌سابقه» است، پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی به همراه خواهد داشت.
پیامدهای نابودی یخچال‌ها
نابودی یخچال‌ها تنها به معنی از دست دادن منظره‌های باشکوه طبیعی نیست؛ این پدیده بحران‌های عمیق اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را به دنبال خواهد داشت:
۱. کمبود آب شیرین: کاهش ذخایر یخچالی به معنای کمبود آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان است. کشورهایی مانند هند، پاکستان و پرو که به ذوب یخچال‌ها وابسته هستند، با خطر خشکسالی و تنش آبی مواجه خواهند شد.
۲. تخریب اکوسیستم‌ها: نابودی زیستگاه‌های سردسیر، گونه‌هایی مانند خرس قطبی، فک و پنگوئن‌ها را تهدید می‌کند.
۳. تشدید تغییرات اقلیمی: ذوب یخچال‌ها چرخه معیوبی ایجاد می‌کند؛ با کاهش سطح یخ، جذب گرمای زمین افزایش یافته و گرمایش جهانی تشدید می‌شود.
راهکارهای حفاظت: از تعهد جهانی تا اقدام محلی
شعار سال ۲۰۲۵ تنها یک هشدار نیست، بلکه فراخوانی برای اقدام فوری است.
نجات یخچال‌ها نیازمند همکاری بین‌المللی، سیاست‌گذاری هوشمند و مشارکت عمومی است:
• کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای: اجرای دقیق توافقنامه پاریس و گذار به انرژی‌های پاک می‌تواند روند گرمایش را کُند کند.
• حفاظت از مناطق یخچالی: ایجاد مناطق حفاظت‌شده و محدودیت فعالیت‌های صنعتی در این مناطق ضروری است.
• فناوری و نوآوری: پروژه‌هایی مانند پوشاندن یخچال‌ها با پارچه‌های بازتابنده در کشورهایی مانند سوئیس نمونه‌ای از راهکارهای خلاقانه است.
• آگاهی‌رسانی و آموزش: جوامع محلی باید درباره اهمیت یخچال‌ها و روش‌های کاهش ردپای کربن آموزش ببینند.
پیام‌های کلیدی برای روز جهانی آب ۲۰۲۵
یخچال‌ها سریع‌تر از هر زمان دیگری در حال ذوب شدن هستند. با گرم‌تر شدن کره زمین به دلیل تغییرات اقلیمی، دنیای یخ‌زده ما در حال کوچک شدن است و این امر چرخه آب را غیرقابل پیش‌بینی و شدیدتر می‌کند. عقب‌نشینی یخچال‌ها تهدیدی برای ویرانی است. برای میلیاردها نفر، جریان‌های آب ذوب شده در حال تغییر هستند و منجر به سیلاب‌ها، خشکسالی‌ها، زمین‌لغزش‌ها و افزایش سطح دریا می‌شوند و اکوسیستم‌ها را آسیب می‌زنند. حفظ یخچال‌ها یک استراتژی بقا است. ما باید با هم کار کنیم تا انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم و آب ذوب شده را به‌طور پایدارتر برای مردم و سیاره مدیریت کنیم.
آیا می‌دانستید؟
-در سال ۲۰۲۳، یخچال‌ها بیش از ۶۰۰ گیگاتن آب از دست دادند که بزرگ‌ترین کاهش جرم ثبت‌شده در ۵۰ سال اخیر است. (WMO)
-حدود ۷۰٪ از آب شیرین زمین به صورت برف یا یخ وجود دارد. (WMO)
-نزدیک به ۲ میلیارد نفر برای نوشیدن، کشاورزی و تولید انرژی به آب یخچال‌ها، ذوب برف و روان‌آب‌های کوهستانی وابسته‌اند. (UN-Water/UNESCO)
-افزایش ذوب یخچال‌ها به طور قابل توجهی به افزایش سطح جهانی دریا کمک می‌کند، به طوری که سطح دریا امروز حدود ۲۰ سانتی‌متر بالاتر از سال ۱۹۰۰ است. (IPCC)
-محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد می‌تواند یخچال‌ها را در دو سوم از سایت‌های میراث جهانی نجات دهد. (UNESCO/IUCN)
نتیجه‌گیری
یخچال‌های طبیعی میراثی باستانی هستند که حیات نسل‌های آینده به حفظ آن‌ها وابسته است. روز جهانی آب ۲۰۲۵ فرصتی است تا جهانیان با همدلی و مسئولیت‌پذیری، از سیاست‌مداران تا شهروندان عادی، برای نجات این گنجینه‌های یخی اقدام کنند. حفاظت از یخچال‌ها تنها یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای تضمین آینده پایدار زمین است. همان‌گونه که «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل، هشدار می‌دهد: «بدون یخچال‌ها، جهان ما هرگز همانند گذشته نخواهد بود».
