در گفت‌وگو با ایلنا تشریح شد:
۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری فوری نیاز داریم/ گازوئیل؛ در آستانه ناترازی/ روی بریکس حساب کنیم
استاد دانشگاه صنعتی‌شریف گفت: در این بحثی نیست که ما در تمامی بخش‌های حامل‌های انرژی ناترازی داریم و اگر اقدامی در رفع آن صورت نگیرد هر روز اوضاع بدتر از قبل خواهد شد.
سیدهاشم اورعی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره ناترازی حامل‌های انرژی در کشور و راهکارهای عبور از آن ابتدا به ناترازی در حوزه بنزین اشاره و اظهار داشت: ما روزانه به طور متوسط ۱۲۲ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنیم و به نظر می‌رسد اگر مشکل خاصی در بخش تولید، توزیع و انتقال نداشته باشیم، در بهترین شرایط ۱۱۵ میلیون لیتر در روز تولید داریم و این بدان معناست که کمبود داریم و در شرایط ناترازی بسر می‌بریم یعنی از ذخایر استراتژیک استفاده کرده و واردات داریم.
پارسال ۲ میلیارد دلار خرج واردات بنزین کردیم
وی با بیان اینکه پارسال ۲ میلیارد دلار خرج واردات بنزین کردیم، افزود: سالی حداقل ۵ تا ۱۰ درصد افزایش مصرف بنزین داریم و برای این نرخ رشد مصرف سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم که بتوانیم تولید را به شکل پلکانی بالا ببریم و اگر هم مقطعی تولید را بالا می‌بریم به این دلیل است که جلوی تولید برخی محصولات دیگر را در پالایشگاه‌ها می‌گیریم و به این ترتیب درواقع جلوی صادرات محصولات پالایشگاهی و ورود ارز به کشور را گرفته‌ایم و این یعنی اینکه بنزین را وارد کرده‌ایم بنابراین همواره فاصله بین عرضه و تقاضای بنزین بیشتر می‌شود.
گازوئیل؛ در آستانه ناترازی
این کارشناس حوزه انرژی گفت: ما روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر هم مصرف گازوئیل و به همین میزان هم تولید می‌کنیم که با افزایش مصرف ظرفیت افزایش تولید نداریم و در این بخش هم ناترازی داریم و باید به سمت واردات برویم و وقتی در فصل زمستان نتوانیم گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها را تامین کنیم برای تامین گازوئیل هم به مشکل برمی‌خوریم.
۳۰۰ میلیون متر مکعب کسری گاز
وی با اشاره به روند تولید و مصرف گاز بیان داشت: در طول سال ۲۵۰ میلیارد متر مکعب مصرف گاز داریم که مشکل این است که ۷۰ درصد مصرف در فصل زمستان مربوط به بخش خانگی است به محض اینکه هوا سرد می‌شود؛ مصرف بالا می‌رود و در اوج سرما به ۸۵۰ میلیون متر مکعب هم می‌رسد که از این میزان ۶۵۰ میلیون متر مکعب مربوط به بخش خانگی است بنابراین روزی ۳۰۰ میلیون متر مکعب کمبود گاز خواهیم داشت. اکنون با ناترازی گاز مواجهیم و به صنایع انرژی‌بر اعلام کرده‌ایم که نمی‌توانیم گاز مورد نیازشان را در طول زمستان تامین کنیم.
از ۱۴۰۴ هر سال یک فاز پارس جنوبی را از دست می‌دهیم
اورعی ادامه داد: می‌توانستیم افزایش تولید گاز داشته باشیم اما سرمایه‌گذاری و فناوری نیاز دارد ما در بخش گاز به ۸۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم که این کار را نکرده‌ایم، اکنون عمر ۸۰ درصد چاه‌ها در مرحله دوم است یعنی اینکه اگر فشارافزایی نکنیم افت فشار و تولید خواهیم داشت و از سال ۱۴۰۴ هر سال معادل یک فاز پارس جنوبی را از دست می‌دهیم در نتیجه بر خلاف بنزین و گازوئیل که امکان افزایش تولید داریم در مورد گاز با کاهش تولید هم مواجهیم.
وی تصریح کرد: ما در روزهای سرد ۳۰۰ میلیون متر مکعب کمبود داریم و برای رفع آن برخلاف آنچه اعلام شده که برای صادرات مجدد است درواقع برای تامین کسری گاز داخل است که برای ارسال آن این نگرانی وجود دارد که روسیه این گاز را تبدیل به اهرم سیاسی نکند و آن را در اختیار ما قرار دهد.
۳۰ درصد کل برق تولیدی کشور تلف می‌شود
استاد دانشگاه صنعتی‌شریف در ادامه به موضوع برق و ناترازی در این بخش اشاره کرد و گفت: در مورد برق سالانه ۳۵۰ میلیارد کیلووات ساعت مصرف برق داریم و ۹۳ هزار مگاوات ظرفیت منصوبه داریم و در تابستان سال جاری بیشترین میزانی که توانستیم به شبکه تحویل دهیم ۶۳ هزار مگاوات بوده است، شبکه در تولید، انتقال و توزیع فرسوده است و نوسازی نشده و در تابستان راندمان کاهش یافته و تلفات بالا می‌رود، به طوری که حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد کل برق تولیدی کشور تلف می‌شود زیرا سرمایه‌گذاری، به‌سازی و نوسازی نکردیم.
کمبود برق به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسد
وی با بیان اینکه برای حل ناترازی برق به ۲۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است، افزود: ما امسال ۱۸۴۰۰ مگاوات خاموشی اعمال کردیم و نتوانستیم برق مورد نیاز را تامین کنیم که این رقم در سال آینده به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسد، یعنی میزان ۶ تا ۷ درصد افزایش تقاضای سالانه برق است که این امکان را نداریم که بتوانیم افزایش ظرفیت تولید دهیم مثلا سال گذشته ۱۷۰۰ مگاوات در بخش حرارتی ظرفیت اضافه ایجاد کردیم در حالی که تقاضا خیلی بیشتر از این رقم بوده و در نتیجه اختلاف بین عرضه و تقاضا زیاد می‌شود.
اورعی تاکید کرد: مشکل ما در حوزه برق بی‌برنامگی است تولید برق را کامل به گاز وابسته کرده‌ایم و چون گاز نداریم وقتی هوا سرد شود نه گاز داریم و نه برق.
به گفته وی؛ در این بحثی نیست که ما در تمامی بخش‌های حامل‌های انرژی ناترازی داریم و اگر اقدامی در رفع آن صورت نگیرد هر روز اوضاع بدتر از قبل خواهد شد.
فناوری؛ لازمه حل ناترازی
این تحلیلگر حوزه انرژی با بیان اینکه برای حل مشکل ناترازی باید مداخلات علمی باید صورت گیرد، افزود: یکی از ۴ ویژگی گذار از اوضاع فعلی انرژی استفاده از علم و فناوری روز جهت بالا بردن بهره‌وری است، علم به فناوری منتهی می‌شود و در صنعت نقش‌آفرینی می‌کند، یعنی دنیا با مصرف انرژی کمتری کار انجام دهد. مثال بارز آن خودروی برقی است وقتی قرار است ۱۰۰ کیلومتر مسیر طی شود قطعا جایگزینی خودروی برقی با بنزینی مصرف انرژی و آلایندگی کمتر و راندمان بالاتری خواهیم داشت. آنچه مسلم است علم در گام اول و بعد تحقیقات قرار دارد و حلقه بعدی نیز فناوری است، فناوری با ورود به صنعت باعث بالا رفتن بازدهی مصرف انرژی می‌شود.
وی گفت: ما از موضوع علم در صنعت هیچ بهره‌ای نداریم و دلیل اول به سیاست علمی و اشکالات وزارت علوم در کشور برمی‌گردد، در حلقه علم به تحقیقات، فناوری و سپس نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی ما تنها تا حلقه تحقیقات خوب عمل کرده‌ایم و از آن پس حلقه اتصال به فناوری گسسته می‌شود، یعنی از تحقیقات به فناوری وصل نمی‌شویم زیرا ارتباط واقعی بین مراکز علمی و تحقیقاتی و صنعت وجود ندارد و این اشکال سیستماتیک است و به عدم برنامه‌ریزی صحیح از سوی وزارت علوم برمی‌گردد، البته معاونت علمی ریاست‌جمهوری به این عرصه کمک کرد اما رضایت‌بخش نیست، دلیل اینکه حلقه دوم به سوم پاره شده مباحث اقتصادی است، ما با نحوه قیمت‌گذاری انواع انرژی کاری کرده‌ایم که کسی دنبال اینکه تحقیقات را به فناوری تبدیل کند و این فناوری باعث شود انرژی کمتر مصرف شود؛ نمی‌رود.
اورعی بیان داشت: اکنون قیمت برق و گاز برای بخش غیرصنعتی و کشاورزی درواقع مجانی است وقتی به این شکل است و کسی پولی بابت مصرف پرداخت نمی‌کند؛ چگونه انتظار داشته باشیم که کسی پول را تبدیل به فناوری کند و منجر به مصرف کمتر انرژی شود ما نه تنها شرایط را درست ایجاد نکرده‌ایم بلکه خراب هم کرده‌ایم.
۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری فوری نیاز داریم
وی تصریح کرد: مشکل اصلی انرژی در کشور ابتدا سرمایه‌گذاری است، ما در کل بخش انرژی به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری عاجل و فوری نیاز داریم و این در حالی است که آنچه در بودجه سال آینده درآمد ارزی و فروش نفت مشهود است، ۱۸۰۰ همت هم کسری بودجه داریم بنابراین تحت هیچ شرایطی کشور امکان تامین حداقل سرمایه مورد نیاز بخش انرژی را ندارد، بخش خصوصی هم به دولت اعتماد نمی‌کند. اعداد مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری سنگین است و ما نه ثبات مالکیت و نه ثبات سیاسی داریم بنابراین کسی این ریسک را نمی‌پذیرد که برای درازمدت در این حوزه ورود کند، در نتیجه تنها سرمایه‌گذاری خارجی می‌ماند که آنهم ورود سرمایه از غرب به دلیل تحریم‌ها منتفی است.
روی بریکس حساب کنیم
استاد دانشگاه صنتعی‌شریف ادامه داد: تنها جایی که می‌توانیم امید داشته باشیم؛ کشورهای حوزه بریکس است کشورهای این حوزه تا حد زیادی با ما هم جهت هستند، یعنی در حال توسعه هستند و بعضا اقتصادهای بزرگی دارند مثلا می‌توان به جای روسیه که یک اقتصاد تک‌محوری با جی‌دی‌پی ۱۷۰۰ میلیارد دلار بوده و اقتصاد یازدهم دنیا است؛ روی هندوستان بعنوان اقتصاد پنجم دنیا حساب کنیم. وقتی این موضوعات را کنار هم قرار می‌دهیم؛ ظرفیت‌های خوبی وجود دارد، در هر حال امیدی به غرب و حتی همسایگان و ترکیه نداریم که سرمایه و فناوری وارد ایران کنند اما می‌توانیم روی توان و ظرفیت بریکس حساب کنیم، اگر دیپلماسی کشور شرایطی را فراهم کند که این کشورها وارد حوزه انرژی ایران شوند می‌تواند موثر باشد.
مشکل مدیریت داریم
وی خاطرنشان کرد: اگر پول در دسترس باشد باید مدیریت هم اصلاح شود واقعیت این است که ما نمی‌توانیم از سیستم مدیرتی که انرژی کشور را در دست داشته و کار را به اینجا کشانده و مخفی‌کاری هم کرده انتظار تحول داشته باشیم. امروز باید در فرمول انتخاب مدیران تحول ایجاد شود، ما مدیرانی تربیت کردیم که متخصص خرج کردن هستند و درآمدزایی نمی‌کنند، بنابراین افراد جدیدی باید ورود کنند که متخصص خلق ثروت باشند، بعبارت دیگر فرمول جذب مدیر در کشور ما از روز اول اشتباه بوده است مدیرانی که جذب شده اند ملاک تصمیمات‌شان منافع ملی نیست و این نشان می‌دهد فرمول اشتباه است، بنابراین علم لازم است و باید این زنجیر کامل و فناوری در صحنه عمل وارد شده و باعث بالا رفتن بهره‌وری شود، ما کاری کرده‌ایم که اقتصاد انرژی به سرانجام نرسد.
این تحلیلگر حوزه انرژی یادآور شد: سرمایه مهم است و اگر درست بازی کنیم می‌توانیم از ظرفیت بریکس استفاده کنیم اما مشکل ما فقط پول نیست زیرا به محض اینکه پول به دست کشور می‌رسد بیشتر آن را هدر می‌دهیم تا اینکه استفاده بهینه صورت گیرد اگر بتوانیم مشکل پول حل کنیم باید در سیستم مدیریت دولتی نیز بازنگری اساسی صورت گیرد.
