جا ماندن ایران از صادرات گاز به اروپا/ تاثیر بازی ناتو و دعواهای آماتوری سیاسی

سیدمهدی حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی برنامه ترکیه و ترکمنستان برای صادرات گاز به اروپا اظهار داشت: در حال حاضر روسیه به لحاظ شرایط خاص سیاسی، جنگ اوکراین، تحریم‌ها و بالا گرفتن جار و جنجال با غربی‌ها شرایط مناسبی برای فروش گاز ندارد، با توجه به این موضوع دو احتمال وجود دارد یکی اینکه این قضایا یعنی صادرات گاز از مسیری غیر روسیه به اروپا یک هماهنگی بین ناتو، ترکیه و ترکمنستان است برای اینکه سهم روسیه را در بخش‌هایی که تحریم‌ها دور زده می‌شود؛ کم کنند و این یک نقطه فشاری است که ناتو بر روسیه وارد می‌کند. البته برای اینکه ترکمنستان بتواند گاز خود را به ترکیه برساند یا باید از طریق قزاقستان و روسیه عبور کند که گرفتاری‌های خاص خود را دارد و جز شبکه روسیه شبکه دیگری وجود ندارد یا اینکه باید از دریای خزر عبور و سپس به آذربایجان و ترکیه و بعد به اروپا متصل شود، این مسیر نیز به نظر می‌رسد صرفنظر از اینکه پرهزینه است. اگر قرار است روسیه را از دور خارج کنند؛ نمی‌توانند از شبکه آنها استفاده کنند، ضمن اینکه خزر هم به خاطر عمق بالا میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری برای احداث خط لوله نیاز دارد که تصور نمی‌کنم توجیه چندانی داشته باشد بنابراین معتقدم کلا قضیه سیاسی است تا اینکه بخواهند عملی و اجرا شود.

اگر پول باشد ۱۸ فاز پارس‌جنوبی جدید خواهیم داشت

وی با اشاره به جایگاه ایران در تجارت گاز تصریح کرد: ما خودمان به دست خودمان تمام سهم‌مان را از بازار گاز از دست دادیم اکنون هم به دلیل مصرف گاز و هم به دلیل عدم توسعه‌ها در مرحله ناترازی کامل هستیم. اکنون پروژه‌هایی تعریف کرده و آماده توسعه داریم که اگر پول و امکانات موجود باشد معادل ۱۸ فاز پارس جنوبی یعنی ۱۸ میلیارد فوت مکعب گاز در روز تولید خواهیم داشت.

چرا برنامه‌های صادرات بی‌سرانجام ماند؟

این کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: ما برای صادرات برنامه‌های زیادی را تعریف کرده بودیم، سال ۱۳۸۳ قرار بود فاز ۱۱ ساخته شود و پارس‌ال‌ان‌جی هم از گاز آن تغذیه کند و حتی به بازارهای دور هم گاز بفروشیم، همچنین قرار بود فاز ۱۳ ساخته شود و قرارداد هم منعقد شد و بنبا بر این بود با احداث پرشین‌ال‌ان‌جی به بازارهای دور گاز ارسال شود، ۱۲ سال پیش قرارداد امضا شده‌ای را با امارات داشتیم کاری که اکنون قطر با خط لوله دلفین انجام می‌دهد، اما ما این قرارداد را هم اجرا نکردیم. بنابراین خودمان مقصر هستیم، یا منافع ملی در ذهن مان نیست، یا بلد نیستیم و یا در دعوای سیاسی بدنبال کنار گذاشتن همدیگر هستیم.

می‌توانیم ۵ میلیون بشکه نفت تولید کنیم ولی پول نداریم

وی بیان داشت: ما برای نفت هم حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز پروژه تعریف‌شده داریم که در یک فضای درست و تعامل بین‌المللی می‌تواند بسرعت به تولید رسیده و ظرفیت ما را به بالای ۵ میلیون بشکه برساند. اما نمی‌توانیم چون پول نداریم، نتیجه این می‌شود زمانی ما اول اوپک بودیم به دوم رسیدیم و امروز سوم هستیم و عراق با نصف جمعیت ایران با حدود ۵ میلیون بشکه از ما جلوتر رفته و حدود ۱.۵ تا ۲ برابر ما قدرت اقتصادی دارد که این حتی خطر امنیتی هم می‌تواند در پی داشته باشد. ما در چند دهه گذشته به این شکل عمل کرده‌ایم و اکنون نباید انتظار نتیجه‌ای غیر از شرایط کنونی داشته باشیم.

طرح‌هایی که اجرا نشد؛ از انتقال نفت از خزر تا ادعای امارات

حسینی خاطرنشان کرد: ما نباید انتظار داشته باشیم در تحولاتی که در کریدورهای نفتی و گازی رخ می‌دهد؛ جایگاهی داشته باشیم چون خودمان نخواسته‌ایم، بنده در دولت احمدی‌نژاد بررسی اقتصادی طرح انتقال گاز خزر به خلیج‌فارس و انتقال نفت خزر به جاسک را ارائه داده بودم، همچنین طرح سواپ نفت قزاقستان را به جای عبور از روسیه از مسیر نکا مطرح کرده بودم. آن زمان تاسیسات بارگیری احداث کردیم که کشتی‌ها نفت را تخلیه کنند و خط لوله انتقال نفت قزاقستان تا پالایشگاه تهران و تبریز ایجاد کنیم و آماده بودیم که هم منافع مادی، اقتصادی و حق ترانزیت دریافت کنیم و هم اینکه کشورهای حاشیه خزر  و خلیج‌فارس به ما وابسته باشند، اگر ۲۰ یا ۳۰ درصد گاز امارات را ما تامین می‌کردیم امروز چرا باید این کشور باید از جزایر سه‌گانه حرف بزند، قطعا نمی‌توانست ادعایی داشته باشد.

در دعواهای آماتوری سیاسی منافع ملی را فراموش کردیم

وی اظهار داشت: دیپلماسی ابزار نیاز دارد و ابزار آن هم همین نفت و گاز می‌تواند باشد. اما خودمان نخواستیم از این ابزار استفاده کنیم در صورتی که امروز می‌توانستیم علاوه بر کویت، امارات، عراق، پاکستان و ترکیه به کشورهای دور هم صادرات گاز داشته باشیم، اکنون کویت و امارات از امریکا گاز وارد می‌کنند، ما می‌توانستیم به بحرین گاز صادر کنیم و کارخانه ال‌ان‌جی عمان را به خودمان وابسته کنیم، حال آنکه ما گاز را خودمان مصرف کردیم و توسعه هم ندادیم و به وضعیت امروز رسیدیم.

حسینی افزود: می‌توانستیم به اروپا گاز صار کنیم، از نظر خط لوله یک بار هم مطالعه کردیم در دهه‌های قبل گاز قیمتی نداشت و اهمیت استراتژیک و صرفه اقتصادی هم نداشت که با خط لوله از ترکیه به اروپا برویم اما اکنون که قیمت گاز بالا رفته و در اروپا به ۸ دلار و در آسیای شرقی به ۱۴ دلار رسیده باید کاری می‌کردیم. باید بررسی اقتصادی صورت می‌گرفت، ما می‌توانیم از  کریدور ترکیه به اروپا برویم، ظرفیت آن را هم داریم، ما بعد از روسیه بزرگترین ذخایر را داریم، هرچند روس‌ها تمایل ندارند که ما تبدیل به قدرت گازی شویم اما در هر حال اگر ما به منافع ملی فکر کنیم این کار شدنی است.  پتانسیل‌های بزرگی در حوزه گاز داریم اما همواره در دعواهای آماتوری سیاسی و اظهارنظرهای غیرکارشناسی منافع ملی را فراموش کرده‌ایم.