در گفتوگو با ایلنا مطرح شد:
انرژی ایران در کمال سکوت به ترکیه وابسته شد/ زنگزور پروژه‌ای برای افول موقعیت استراتژیک تهران
یک کارشناس بین‌الملل انرژی گفت: قرار بر این بود معاوضه نفت خام دریای کاسپین از مسیر بندر نکا تا خلیج فارس اجرایی شود، اما زمان میرکاظمی متوقف و مسیر باکو- تفلیس- جیحان در شرق مدیترانه که اتفاقا غیراقتصادی هم بود، فعال شد. چون عملیات معاوضه به دستور ایران متوقف شده بود، در نتیجه صادرات گاز از مسیر ایران به اروپا تحت‌الشعاع قرار گرفت.
محمود خاقانی در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره تبعات اجرای دالان زنگزور بر تجارت انرژی ایران اظهار داشت: ابتدا اینکه به نظر می‌رسد هم دولت و مجلس فعلی و هم دولت یازدهم و دوازدهم از این پروژه غافل بوده‌اند، اما اهدافی که ترکیه در قفقاز دنبال می‌کند به این معناست که متوجه شده دنیا در حال تغییر اساسی است، یعنی دیگر جهانی شدن مطرح نیست و این مطلب را برگزارکنندگان اجلاس داووس منتشر کردند که یک بازنگری عظیم در جهان نیاز است و ملت‌ها به سمت ملی‌گرایی پیش می‌روند یعنی از این پس نه دین و مذهب بلکه ملیت و زبان است که کشورها را به هم پیوند می‌دهد و این رویه کاملا در آسیای مرکزی و قفقاز نمایان است.
وی افزود: مسئله ملی‌گرایی در قفقاز حساس‌تر است چون هنوز روسیه نفوذ زیادی در آذربایجان و حوزه ارس دارد و هر زمان منافع نظامی و توافق با ناتو اقتضا می‌کند، مواضع اینچنینی اتخاذ می‌کند. این مسئله را در برخورد نظامی آذربایجان علیه ارمنستان شاهد بودیم، تعداد زیادی نظامی کشته شدند و روسیه واکنشی نداشت تا اینکه به هر دلیل آذربایجان به واسطه‌گری ترکیه آتش‌بس موقت را پذیرفت و بلافاصله جمهوری زنگزور را اعلام موجودیت کرد.
این کارشناس بین‌الملل انرژی تصریح کرد: اتصال ترکیه به آذربایجان برای تامین انرژی اروپا و محصور کردن ارمنستان به خشکی و بستن هر گونه مرز و راه تردد بین ارمنستان و ایران، همچنین ناگزیر کردن ارمنستان به وصل شدن به ترکیه برای اتصال به دنیا از جمله اهداف این پروژه بوده و این در حالی است که در تمام این مدت وزارت خارجه ایران در حالت انفعالی واکنشی نشان نداده و غافل بوده است.
وی با بیان اینکه تشکیل یک جمهوری خودمختار جدید به طور قطع منافع بلندمدت جمهوری اسلامی ایران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، گفت: سازمان همکاری اقتصادی اکو تنها سازمان چندملیتی است که مقر آن در تهران است اما هر زمان که دبیر کل آن ایرانی بوده کمترین فعالیت را داشته و این در حالی است که زمان دبیر کلی ترکیه این سازمان به شدت در راستای منافع ترکیه فعال بود، اکنون نیز که دبیرکل از آسیای مرکزی است بازهم هر زمان ترکیه تمایل داشته باشد، این سازمان فعال است و اگر دبیرکل از کشورهای دیگر انتخاب شده ضرورت سیاست ترکیه ایجاب می‌کند که سازمان به سکوت فرو رود، از مدیران ایرانی هم که فعالیتی دیده نمی‌شود.
خاقانی با بیان اینکه ترکیه توانسته خود را به عنوان مهم‌ترین راه تامین انرژی اروپا از آسیای میانه و کاسپین معرفی کند، ادامه داد: دولت هفتم و هشتم طرح‌های متعددی برای این منظور معرفی کردند و سرمایه‌گذاری زیادی برای صادرات نفت قزاقستان از ترکمنستان به خلیج‌فارس انجام شد، حتی احداث پالایشگاه در شمال در منطقه گرگان مطرح و بندر نفتی نکا ساخته شد. در مجموع عملیات معاوضه نفت خام و گاز مطرح شد اما در یک اقدام ناپخته و مطالعه نشده دو پروژه‌ای که طراحی شده بود منتفی شد.
وی توضیح داد: قرار بر این بود معاوضه نفت خام کاسپین از مسیر بندر نکا تا خلیج فارس اجرایی شود، اما زمان میرکاظمی متوقف شد و مسیر باکو- تفلیس- جیحان در شرق مدیترانه که اتفاقا غیراقتصادی هم بود، فعال شد. چون عملیات معاوضه به دستور ایران متوقف شده بود، در نتیجه صادرات گاز از مسیر ایران به اروپا تحت‌الشعاع قرار گرفت.
این کارشناس بین‌الملل انرژی بیان داشت: تلاش زیادی برای انرژی کاسپین انجام شد بر این مبنا که گاز منطقه به برق تبدیل شده و با تکنولوژی جدید از مسیر ایران به کشورهای دیگر صادر شود اما این طرح هم در دولت دهم مورد بی‌توجهی قرار گرفت، دولت یازدهم هم که درگیر توافق هسته‌ای شد و در دولت دوازدهم هم فشار برای ناکارآمد نشان دادن دولت و وزارت نیرو آغاز شد بنابراین این طرح ناکام ماند، در حالی که طبق برنامه ششم قرار بود ایران محور صادرات انرژی منطقه باشد، اکنون دولت سیزدهم هم درگیر برجام شده و در جای دیگری گیر افتاده است.
وی گفت: اکنون ترکیه و آذربایجان با بهره‌برداری از مسایل داخلی ایران یک جمهوری خودمختار جدید پدید آوردند و هنوز هم موضع رسمی ایران مشخص نیست، در حالی که باید مقامات سیاسی و دیپلماتیک این موضوع را جدی بگیرند.
خاقانی تاکید کرد: در هر حالت ما در ایران باید این واقعیت تلخ را بپذیریم که صنعت گاز برای توسعه به سرمایه عظیم نیاز دارد، عنوان شده که برای جبران کسری داخلی گاز به ۸۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است و برای اینکه ما به کشور صادرکننده گاز هم تبدیل شویم باید سه برابر این میزان یعنی ۲۴۰ میلیارد دلار در کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری کنیم و این در حالی است که با وجود مسایل داخلی که از جمله آن قطعی اینترنت در روزهای اخیر و مسایل اینچنینی، هیچ سرمایه‌گذاری حاضر به پذیرش ریسک عدم امنیت نمی‌شود.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط ایران فرصتی برای ترکیه ایجاد شده که با احداث سدهای متعدد برق زیادی تولید کند، همچنین اگر گاز ترکمنستان از عرض خزر و آذربایجان به طور مستقیم به ترکیه برود این کشور محور صادرات انرژی در منطقه خواهد بود و ایران هم چاره‌ای ندارد که از مسیر ترکیه صادرات انرژی داشته باشد چون به تاسیسات ال‌ان‌جی هم دسترسی ندارد.
