چشم‌انداز خاورمیانه در سایه خشکسالی/ تشدید بحران با افزایش جمعیت منطقه
خاورمیانه یکی از آسیب پذیرترین مناطق از نظر تغییرات اقلیمی است. تصاویر ماهواره‌ای نظامی ایالات متحده، به وضوح این چالش را نشان می‌دهد که در طول دهه‌ها تغییرات زیادی کرده است.
به گزارش ایلنا از خبرگزاری نشنال؛ مطالعه توسط موسسه منابع جهانی در سال ۲۰۱۹ نشان داد که ۱۲ کشور از ۱۷ کشور تحت فشار آب در جهان در خارومیانه هستند. این موضوع فشار جمعیتی را برجسته می‌کند که توسط شاخص دولت شکننده که به عنوان «فشار بر دولت ناشی از خود جمعیت یا محیط اطراف آن» تعریف شده است. برخی از این کشورها از جمله یمن، سوریه و عراق با کمبود آب، تغییرات آب و هوایی، جنگ و سوءمدیریت مواجه هستند که مجموعاً بحرانی چند جانبه ایجاد می‌کند و تأثیر خشکسالی و بیابان‌زایی را تشدید می‌کند.
همچنین رشد سریع جمعیت این مشکل را افزایش داده است و حتی کشورهایی که مستقیماً تحت تأثیر جنگ قرار نگرفته‌اند مانند اردن و عربستان سعودی برای حفظ امنیت آب با چالش روبرو هستند.
تصاویر مرکز فناوری‌های فضایی پیشرفته ایالات متحده تغییرات زیاد منطقه از دهه 1970 را نشان می‌دهد که جمعیت خاورمیانه حدود 120 میلیون تخمین زده می‌شد. حالا براساس برآورد بانک جهانی جمعیت این منطقه در سال 2020 به بیش از 420 میلیون نفر افزایش یافته و در صورت ادامه روندهای جمعیتی فعلی، تا سال 2050 از 700 میلیون نفر عبور خواهد کرد.
مقایسه تصاویر پیشین با تصاویر ماهواره‌ای اخیر، تغییرات کاربری زمین را در این افزایش جمعیتی نشان می‌دهد. در تصویری که در سال 1969 از عربستان سعودی گرفته شده، فرودگاه بین المللی شاهزاده نایف بن عبدالعزیز که در سال 1964 ساخته شده است، به سختی در مرکز عکس قابل مشاهده است؛ اکنون با روستاهای جدید، دانشگاه و زمین‌های دایره‌ای متمایز آبیاری محور تغییر شکل داده است. تصاویری از چنین توسعه‌ای که در محیط‌های خشک پدیدار می‌شوند به چالش‌های پیش رو برای استراتژی‌های ملی آب اشاره می‌کنند و نشان می‌دهند که چه چیزی برای این جوامع در معرض خطر آینده با کاهش منابع آب قرار دارد.
در مورد عراق و اردن، راهبرد ملی نیازمند ترمیم زیرساخت‌های قدیمی و سرمایه‌گذاری در روش‌های آبیاری کارآمدتر است.
جواد البکری، استاد کشاورزی در دانشگاه اردن، می‌گوید که کاهش زیاد سهمیه آب برای کشاورزان علاوه بر برداشت‌های بد در سال 2021 ، به طور قابل توجهی بر عملکرد امسال تاثیر می‌گذارد.
وی پیشنهاد می‌کند که دولت باید مجوز آب زیرزمینی را در شمال یعنی دره اردن، یکی از مناطق کشاورزی اصلی کشور را صادر کند. اردن بیش از نیمی از آب خود را از سفره‌های زیرزمینی دریافت می‌کند، اما برخی کارشناسان ترس تخلیه آن را دارند.
البکری معتقد است که گزینه کمی وجود دارد. وی به نشنال گفت: برخی چاه‌ها باید برای جبران کسری آب حفر شوند. برای کاهش رقابت برای آب بین بخش‌های کشاورزی، خانگی و صنعتی، تمرکز بر بازیافت فاضلاب و تعمیر یا جایگزینی زیرساخت‌های قدیمی و نشتی متمرکز شده است. تولیدات کشاورزی نیمی از منابع آبی اردن را مصرف و در عین حال 5 درصد در تولید ناخالص داخلی و 6 درصد به صادرات کمک می‌کند.
اتحادیه اروپا سال گذشته اعلام کرد که منطقه زرقا-امان 60 میلیون یورو (63 میلیون دلار) کمک مالی و وام برای ساخت تصفیه خانه فاضلاب پیشرفته دریافت خواهد کرد. این علاوه بر یک پروژه نزدیک به 300 میلیون دلاری است که توسط آژانس کمک رسانی ایالات متحده برای بهبود تصفیه و کارایی آب در زرقا تأمین شده است که طی پنج سال در سال 2016 تکمیل شد.
