در گفتگو با ایلنا تشریح شد؛
همه چیز به نفع خزر/ محیط زیست در اولویت قرار گرفت
کارشناس حوزه آب گفت: به هر روی اکنون به لحاظ بین‌المللی فشاری روی موضوع انتقال آب از خزر نیست اما ما خودمان هم به تعهدات پایبند نبوده‌ایم. شعاری در محیط زیست داریم و آن اینکه اولویت با کارهایی باشد که نباید انجام دهیم زیرا برگشت‌ناپذیر است و در طولانی‌مدت آسیب‌های جدی وارد می‌کند.
داوودرضا عرب در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی منتفی شدن انتقال آب از خزر به فلات مرکزی اظهار داشت: در موضوع انتقال آب مقوله اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی مطرح است و هر سه مورد باید مطالعه شود، در خصوص انتقال خزر به سمنان باید گفت که شوری آب این دریاچه چندان بالا نیست و EC آن 14 هزار و حدودا یک‌سوم دریای آزاد است و به نظر می‌رسد برای انتقال جذاب باشد، اما به لحاظ آلودگی‌های دیگر از جمله آلودگی نفتی و یا اورانیوم باید بررسی صورت گیرد.
وی تصریح کرد: علاوه بر موضوعات یادشده از بعد حقوقی و کنوانسیون دریای خزر هم باید بررسی شود که مشکلی نباشد، چراکه ظاهرا محدودیت‌هایی برای 5 کشور این حوضه وجود دارد، به هرحال آب دریاچه شور است و باید در مبدا و یا مقصد شوری‌زدایی شده و شیرین شود. اگر در مبدا شیرین شود باید ببینیم روی اکوسیستم دریا چه اثری می‌گذارد، تجربه دنیا نشان می‌دهد شوری باید در عمق و سطح توزیع شود، نمی‌توان نمک‌ها را یک جا رها کرد زیرا شوک نقطه‌ای وارد می‌کند. اگر هم در مقصد شوری‌زدایی شود چند مسئله وجود دارد یکی اینکه لوله‌ها و پمپ‌هایی که مقاوم به آب شور باشند هزینه‌ها را بالا می‌برد، موضوع دوم اینکه در مقصد در درازمدت مسائلی ایجاد می‌شود از جمله اینکه نمک تلنبار می‌شود و ممکن است باعث ایجاد ریزگرد شود، این موضوع را هم باید در نظر گرفت که عبور از ارتفاعات به جنگل‌ها آسیب می‌رساند، ظاهرا گفته شده بود خط لوله‌ای در مسیر موجود است که از کنار آن امکان عبور دارد ولی نکته اینکه برای جاده‌های دسترسی جنگل تخریب می‌شود.
این کارشناس حوزه آب ادامه داد: در دوره اجرای خط لوله نیز از مناطقی عبور می‌کند که آسیب‌پذیرند، علاوه بر سر و صدا، زیستگاه حیات وحش دچار آسیب می‌شود، ضمن اینکه از بعد اقتصادی هم باید هزینه‌ها بررسی شود.
وی گفت: تاکنون گفته می‌شد که صنعت و معدن می‌تواند هزینه‌ها را تقبل کند اما شاهدیم که این بخش تمایلی به این کار ندارد، تجربه انتقال آب از خلیج‌فارس هم نشان داد که صنایع چندان استقبال نمی‌کنند، در حقیقت باید ببینیم استفاده‌کننده از این آب آیا حاضر است پولی بابت انتقال بپردازد یا خیر؟
به گفته وی؛ در موضوع انتقال بین حوضه‌ای مقوله اختلافات بین‌المللی باید در نظر گرفته شود، بنابراین یونسکو 5 اصل را در این خصوص در نظر گرفته است یعنی اگر انتقال آب آخرین راه باشد باید از 5 اصل یونسکو استفاده شود.
این کارشناس حوزه آب تاکید کرد: دریاچه بسته است، اگر در حفظ آن نکوشیم اکوسیستم آن بهم می‌خورد و نسل بعدی ما را نمی‌بخشد، ضمن اینکه معیشت صدها هزار نفر به این دریاچه وابسته است ما باید مراعات کنیم شروع یک کار اشتباه ممکن است مجوزی برای اشتباهات بزرگتر شود. باید مطالعات بی‌طرفانه و علمی توسط افراد معتبر که نفعی ندارند، صورت گیرد، البته در خیلی از کشورها از آب دریا به شکلی دیگر استفاده می‌کنند ما نیز می‌توانیم استفاده‌های این‌چنینی داشته باشیم مثلا شاید بتوان در شرق دریاچه منطقه آق‌قلا و گنبد حتی شورورزی و کشت با آب شور داشته و استفاده اقتصادی داشته باشیم. در سواحل خزر برخی شهرها و روستاها به لحاظ کیفیت آب مشکل دارند استفاده از آب دریا برای آنها توجیه دارد و بعبارت دیگر بهره‌برداری از آب دریا به طور کامل منتفی نیست و در خصوص تمامی این موارد و عوارض جانبی احتمالی باید کار مطالعاتی صورت گیرد.
وی درباره استفاده دیگر کشورها از آب خزر خاطرنشان کرد: ما باید خودمان رعایت کنیم اگر دیگر کشورها رعایت نکنند، دلیل نمی‌شود ما هم همین شیوه را دنبال کنیم، اگر دیگر کشورها انتقال آب از خزر داشته‌اند، اشتباه می‌کنند و این دلیلی نمی‌شود که ما هم همان کار اشتباه را ادامه دهیم، ضمن اینکه کشورهای حاشیه خزر پرونده زیست‌محیطی درخشانی ندارند.
عرب یادآور شد: وقتی اکوسیستم خزر دچار اشکال شود داخل نیز سرزمین دچار آسیب می‌شود، بسیاری از مشاغل از دست می‌رود، آب دریا ارتباط مستقیم با اکوسیستم آب شیرین ساحلی دارد یعنی آبخوان‌های ساحلی با آب خزر در تعادلند اگر کیفیت آب خزر پایین بیاید، آب‌شیرین‌کن‌ها هم آسیب می‌بینند و برای تالاب‌های ساحلی مثل میانکاله و خلیج گرگان مشکل بوجود می‌آید.
وی با اشاره به منتفی شدن انتقال آب از خزر و وضعیت تامین آب در فلات مرکزی نیز بیان داشت: مهمترین راهکار اینکه با مدیریت بهره‌برداری و مصرف و همچنین تقاضا می‌توان مشکلات را حل کرد، می‌توانیم صنایع آب‌بر را به این نقاط نبریم، موضوع دیگر استفاده صحیح از آب و پساب است، یعنی صنعت خودش پساب را تصفیه و استفاده کند به شرط اینکه به آبخوان‌ها لطمه نخورد، مبحث دیگر اینکه اکنون کشاورزی منطقه راندمان پایینی دارد بخش صنعت می‌تواند بخشی از آب مختص بخش کشاورزی را خریداری و مصرف کند، بعبارت دیگر صنایع با استفاده از تکنولوژی جدید در بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب فعال باشند.
این کارشناس حوزه آب گفت: به هر روی اکنون به لحاظ بین‌المللی فشاری روی موضوع انتقال آب از خزر نیست اما ما خودمان هم به تعهدات پایبند نبوده‌ایم. شعاری در محیط زیست داریم و آن اینکه اولویت با کارهایی باشد که نباید انجام دهیم زیرا برگشت‌ناپذیر است و در طولانی‌مدت آسیب‌های جدی وارد می‌کند.
