دلایل تداوم افزایش قیمت نفت؛ از مشکلات لیبی تا عدم احیای برجام

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ قیمت نفت به روند صعودی بازگشته و به نظر می‌رسد حداقل در کوتاه مدت کاهش نخواهد یافت حتی اگر جنگ روسیه در اوکراین متوقف شود. به باور کارشناسان انرژی، این موضوع سه دلیل عمده دارد.

قیمت نفت با شروع حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه و تهدید غرب در مورد تحریم نفت روسیه به حدود ۱۴۰ دلار در هر بشکه افزایش یافت، چون مسکو یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت در جهان است.

با این حال، قیمت نفت خام از انتظارات فاصله گرفت و با وجود تصمیم ایالات متحده برای ممنوعیت نفت روسیه و حرکت اتحادیه اروپا در همین راستا، بیش از این افزایش پیدا نکرد و حتی با ادامه جنگ در اوکراین، به دلیل عوامل متعدد، به نزدیک به ۱۰۰ دلار کاهش یافت.

مسیر قیمت نفت

در آغاز جنگ روسیه در اوکراین و صحبت در مورد تحریم نفت روسیه؛ انتظارات حاکی از احتمال فراتر رفتن قیمت نفت از ۳۰۰ دلار در هر بشکه بود اما با وجود گذشت بیش از ۱۰۰ روز این اتفاق روی نداده است، حتی قیمت نفت از بالاترین سطح خود در هفته اول جنگ یعنی ۱۳۹ دلار در هر بشکه کاهش یافته است.

بنابراین کاهش یا به تعبیر دقیق‌تر ثبات نسبی قیمت نفت دلایل متعددی دارد که مهمترین آن کاهش نسبی تقاضا به دلیل محدودیت‌ها و تعطیلی که چین در شهرهای بزرگ خود اعمال کرده است، خروج ذخایر استراتژیک نفت آمریکا و اختلاف در اتحادیه اروپا در مورد ممنوعیت نفت روسیه بود.

همچنین باوجود تصمیم اوپک پلاس در اوایل ژوئن مبنی بر افزایش دو برابری افزایش تولید نفت که طی ماه‌های آتی جولای و آگوست توافق شده بود، قیمت نفت آنگونه که انتظار می‌رفت پاسخ نداد.

قیمت نفت می‌تواند به ۱۵۰ دلار در هر بشکه برسد

قیمت معاملات آتی نفت برنت در ۷ ژوئن از ۱۲۰ دلار در هر بشکه عبور کرد، در حالی که قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۸۳ سنت یا ۰.۷ درصد افزایش به ۱۱۹.۳۳ دلار در هر بشکه رسید.

عربستان سعودی، بزرگترین صادرکننده نفت جهان، قیمت رسمی فروش ژوئیه برای نفت خام سبک خود به آسیا را از ژوئن به میزان ۲.۱۰ دلار افزایش داد که بسیار بالاتر از سطح ثبت شده پیشین آن بود. 

سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش که با نام اوپک پلاس شناخته می‌شوند، تصمیم گرفتند تولید خود را برای ماه‌های جولای و آگوست ۶۴۸ هزار بشکه در روز افزایش دهند که این رقم نشان‌دهنده افزایش ۵۰ درصدی نسبت به برنامه قبلی است.

شبکه آمریکایی سی ان ان تحلیلی با عنوان «۳ دلیل که از تداوم قیمت بالای نفت حمایت می‌کند» منتشر کرد که در آن کارشناسان و تحلیلگران بازارهای انرژی انتظار داشتند، قیمت‌ها در میانگین فعلی یا حداقل بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه ادامه داشته باشد، حتی اگر جنگ اوکراین بزودی به پایان برسد.

مت اسمیت، تحلیلگر ارشد بازارهای نفت در منطقه آمریکا در کپلر انرژی آنالیتیکس، به سی ان ان گفت: «قیمت سه رقمی نفت احتمالا برای مدتی ماندگار خواهد بود. در صورت افزایش تقاضا برای نفت خام در چین در کوتاه مدت، احتمال بازگشت قیمت‌ها به سطح ۱۴۰ دلار در هر بشکه وجود دارد که بسیار واقع‌بینانه است.

زندگی در پکن و شانگهای، مرکز تجاری چین، در روزهای اخیر و پس از دو ماه تعطیلی شدید برای جلوگیری از شیوع ویروس جهش یافته Omicron، به حالت عادی بازگشت. روز دوشنبه، ۶ ژوئن، ممنوعیت تردد لغو و رستوران‌ها برای ارائه خدمات در بیشتر نقاط پکن باز شدند. تینا تینگ، تحلیلگر CMC Markets به رویترز گفت: با بازگشت تدریجی خودروها به جاده‌ها در شهرهای بزرگ و فعالیت بنادر، می‌توانیم شاهد افزایش تقاضای سوخت باشیم.

بنابراین، افزایش تقاضای چین برای نفت، عامل اصلی افزایش قیمت‌هاست. اما این افزایش تقاضا همزمان با کمبود عرضه به دلیل تحریم نفت روسیه و افزایش تقاضا در بازارهای صنعتی بزرگ مانند ایالات متحده، اتحادیه اروپا، ژاپن و غیره دلیل دیگری برای افزایش قیمت نفت و تداوم قیمت‌های بالا  است، به‌ویژه در شرایطی که تولیدکنندگان عمده همچنان نرخ تولید فعلی خود را حفظ می‌کنند.

تحریم نفت روسیه

یکی از نگرانی‌های اخیر در اقتصاد جهان، بازگشت رکود است اما به با باور کارشناسان حتی اگر رکود اقتصادی واقعاً اتفاق بیفتد، قیمت نفت احتمالا تحت تأثیر کاهش قیمت فعلی قرار نگیرد و دلیل عمده آن نیز مربوط به بحران عرضه است. در کانون این معادله نفت روسیه قرار دارد، چون مسکو یکی از صادرکنندگان عمده نفت خام است که عدم حضور آن در بازارهای جهانی به یک مشکل واقعی تبدیل می‌شود. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این معادله باعث شد تا اتحادیه اروپا نزدیک به ۴ ماه در تصمیم گیری برای ممنوعیت نفت روسیه تردید کند و حتی زمانی که این تصمیم چند روز پیش گرفته شد، تا حدودی مشمول اجرای فوری آن نباشد.

اسمیت به این شبکه آمریکایی گفت که بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا در حال حاضر به خرید نفت روسیه ادامه می‌دهند و به دنبال جایگزینی از سایر تولیدکنندگان هستند و طبق داده‌های وی، واردات نفت اروپا از آسیای میانه از آغاز جنگ اوکراین ۳ برابر و از عراق حدود ۵۰ درصد افزایش داشته است.

اما واردات نفت خام از کشورهای دیگر توسط اتحادیه اروپا بعنوان بزرگترین واردکننده نفت جهان، برای جایگزینی نفت روسیه دلیل دیگری برای تداوم قیمت‌های بالاست، چون اثر مستقیم این جایگزین‌ها در هزینه‌های حمل و نقل بالاتر است. این دلیلی بود که روزالان خساونه، تحلیلگر انرژی در Vortexa، به CNN گفته است.

بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، روسیه به تنهایی بیش از ۱۴ درصد از صادرات جهانی نفت در سال گذشته را به خود اختصاص داد و از این‌رو، تحریم‌های غرب احتمالا عرضه نفت روسیه را حدود ۳ میلیون بشکه در روز کاهش دهد. بنابراین وضعیت فعلی به معنای کمبود بیشتر عرضه جهانی نفت و در نتیجه تداوم تقاضا و گرانی‌هاست.

ادامه تقاضای بالای نفت

نفت یک کالای اساسی ضروری است و مهم نیست که قیمت آن تا چه اندازه بالا باشد. این واقعیت ثابتی در بازار انرژی است که همه از آن آگاه هستند و تحلیلگران بر اساس آن انتظارات خود را مبنی بر تداوم قیمت‌های بالا در کوتاه مدت، میان مدت و شاید در بلندمدت ناگزیر می‌دانند. برای مثال، با وجود گرانی فرآورده‌های نفتی در آمریکا، تقاضا کاهش نیافت و حتی برعکس آن اتفاق افتاد و در حال رخ دادن است.

اگرچه قیمت سالانه بنزین در ایالات متحده بیش از ۵۰ درصد افزایش داشته است، اما میزان بنزین فروخته شده توسط جایگاه‌های آمریکا کاهش پیدا نکرد و انتظار می‌رود که تقاضا طی چند ماه آینده و همزمان با فصل تعطیلات تابستانی افزایش یابد.

با بازگشت فعالیت‌های اقتصادی در چین، کارخانه‌ها با ظرفیت کامل کار خواهند کرد که به معنای افزایش تقاضاست. همین امر در مورد اتحادیه اروپا نیز صدق می‌کند. اما تولیدکنندگان بزرگ نفت مانند لیبی از آشفتگی‌های سیاسی رنج می‌برد و عراق و ونزوئلا که به مشکلات ساختاری در تولید، قادر به افزایش قابل توجه عرضه نیستند. همچنین به نتیجه نرسیدن مذاکرات احیای برجام نیز به معنای عدم حضور رسمی نفت ایران در بازارهای انرژی است.

در مجموع، همزیستی مصرف‌کنندگان با قیمت‌های بالای نفت در ماه‌های اخیر احتمالا موقتی نیست، حتی کارشناسان معتقدند که قیمت‌های بالای نفت احتمالا برای یک دوره مدت طولانی باقی بماند.