برنامه گازی عراق و قطر؛ بازی سیاسی برای فشار بر ایران/ پیشنهادی برای توافق دوحه-تهران-بغداد برای تجارت گاز

صباح زنگنه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره برنامه صادرات گازِ قطر به عراق اظهار داشت: به طور اصولی هر کشوری محصولی که دارد را می‌تواند صادر کرده و بازار جدیدی بدست بیاورد. از نظر لجستیک عراق نیازمند گاز است گرچه مخازن عظیمی هم در حوزه گاز طبیعی و هم گازهای همراه نفت دارد اما به دلیل نداشتن تاسیسات لازم در حال فلر شدن است که هم موجب آلودگی محیط زیست و هم اعتراض برخی احزاب و جریانات سیاسی و مردمی را در پی دارد. بنابراین اگر دولت این کشور بنا داشته باشد از این گازها استفاده کند، حداقل ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد و بودجه زیادی لازم دارد.

وی افزود: اکنون مسیر و تجهیزات لازم برای گازی که عراق از ایران دریافت می‌کند، آماده است اما کمبود گاز در کشور و نیاز بالای داخلی باعث کاهش صادرات و یا قطع گاز ارسالی به این کشور می‌شود، که بعضا موجب اعتراض عراقی‌ها شده است. بنابراین این کشور بدنبال راه جایگزین هرچند زمان‌بر است. در هر حال ایجاد تنوع در دریافت گاز برای هر کشوری از جمله عراق ضروری است. 

این کارشناس اقتصاد سیاسی تصریح کرد: عراق گزینه‌های مختلفی برای واردات گاز در نظر داشته از جمله از مسیر مصر- فلسطین اشغالی- اردن- عراق بوده که عملا نوعی کمک به رژیم اسرائیل معنا خواهد شد و ضمن اینکه باید مسافت طولانی تا محل مصرف طی کند. عربستان هم دیگر گزینه عراق بود گرچه این کشور هم گاز زیادی ندارد و بیشتر تولید را به مصرف مجتمع‌های پتروشیمی خود می‌رساند. 

وی گفت: در این میان قطر مخازن گازی زیادی دارد که می‌تواند محل توجه عراق باشد، اما فعلا تاسیساتی برای دریافت گاز به صورت ال‌ان‌جی را در کشور خود ندارد و نیاز به شبکه وسیع تا محل مصرف است، اگر بخواهد از طریق خط لوله هم از قطر تا عراق برود باید از مسیر عربستان و کویت عبور کند که یک پروژه نسبتا طولانی خواهد بود مگر اینکه توافق شود از طریق ایران ارسال شود. 

زنگنه بیان داشت: هرچند ایران دارنده گاز و صادرکننده آن به دیگر کشورها از جمله عراق است اما کمبود گاز به دلیل مصارف بالای داخلی باعث تاخیر و تعلل در ارسال شده و گاهی روی قیمت گاز هم مباحثی مطرح است، بنابراین به نظر می‌رسد همه گزینه‌هایی که عراق برای دریافت گاز طرح می‌کند نوعی اعتراض و انتقاد به کسری صادرات از سوی ایران بوده، درواقع فشار بر ایران است که سیاست انتقال گاز مورد بحث جدی‌تری قرار گیرد.

به گفته وی؛ شاید یک توافق سه جانبه بین ایران- عراق-قطر بتواند کسری گاز عراق را جبران کند و ضمانتی بابت تنوع مبادی باشد، همچنین سواپ آن برای ایران منفعت دارد و برای قطر هم بازار جدیدی باشد.

این کارشناس حوزه انرژی یادآور شد: در هر حال اگر  گاز قطر به عراق برسد، می‌تواند به سوریه و مدیترانه و ترکیه برود، اگرچه این امکان وجود دارد که از مسیر خطوط لوله عبوری استفاده کنند، اما مسیر طولانی است. این را نیز باید در نظر داشت که علاوه بر نیاز به مطالعات لجستیک و حمل و نقل شاید برخی احزاب عراق به دلیل مسایل سیاسی چندان مایل نباشند که از قطر گاز وارد کنند.