یک مسئول وزارت کشاورزی در گفت‌وگو با ایلنا؛
بسیاری از اراضی کشور مبتلا به شوری خاک شده است/ از تجربه هلند در زه‌کشی استفاده می‌کنیم
مدیرکل دفتر امور آب وزارت جهاد کشاورزی خاطر نشان کرد: کمبود منابع آبی باعث شده است که بسیاری از کشاورزان از آب شور در این بخش استفاده کنند از این‌رو بسیاری از اراضی نواحی مرکزی، جنوب و شرق کشور به دلیل انباشت نمک و شور شدن خاک قابلیت کشت ندارند و مبتلا به شوری خاک شده‌اند.
رضا سرافرازی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا با بیان اینکه از 64.8 میلیون هکتار اراضی حدود 51 میلیون هکتار آن قابلیت کشت دارد، گفت: اما در عمل در 36 درصد از 51 میلیون اراضی یعنی 18.5 میلیون هکتار کشت صورت می‌گیرد. در حال حاضر 8.5 میلیون هکتار از اراضی آبی و بقیه آن دیمی است.
وی با اشاره به بهره‌گیری از آب شور در کشاورزی، افزود: کمبود منابع آبی باعث شده است که بسیاری از کشاورزان از آب شور در این بخش استفاده کنند از این‌رو بسیاری از اراضی نواحی مرکزی، جنوب و شرق کشور به دلیل انباشت نمک و شور شدن خاک قابلیت کشت ندارند و مبتلا به شوری خاک شده‌اند.
این مقام مسئول با اشاره به بحث ماندآبی و سیل‌گیری در اراضی شمالی وخوزستان، تصریح کرد: بالا بودن سطح آب در این اراضی باید کنترل شود و نسبت به تخلیه این آبها باید اقداماتی صورت بگیرد تا زمین‌ها آماده کشت شوند.
مدیرکل دفتر امور آب وزارت جهاد کشاورزی درباره ضرورت و اهمیت بحث زه کشی سامانه‌های زه‌کشی، گفت: باید مشکل ماندآبی و شوری آب و خاک در بسیاری از نواحی کنترل شود سیل باعث تخریب خاک و عدم استفاده مطلوب از اراضی شده است با استفاده از سامانه‌های زه‌کشی می‌توان آب‌های حاصل از سیل را تخلیه کرد.
وی با بیان اینکه با توجه به اقلیم و منطقه نوع سامانه‌های زه‌کشی سطحی و زیرزمینی انتخاب می‌شوند، افزود: حدود 10 تا 15 درصد از عملیات انجام شده آبیاری زیرزمینی بوده است و بقیه آن آبیاری سطحی بوده است. وزارت جهاد کشاورزی می‌خواهد مشکل شوری آب‌های زیرزمینی را حل کند از این‌رو برنامه اصلاح 556 هزار هکتار از اراضی کشاورزی ایران که با مشکل شوری مواجه هستند را برطرف کند. پیشروترین استان‌ها در زمینه زه‌کشی استان خوزستان و استان گلستان هستند البته اقدامات مهمی در دشت مغان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی و ایلام صورت گرفته است.
وی با اشاره به طرح جامعه زه‌کشی در استان‌های شمالی کشور، افزود: اگر تامین اعتبار این طرح تامین شود برای 670 هزار هکتار از اراضی شمالی تامین شود علاوه بر زه‌کشی، توسعه آب بندان‌ها را نیز در دستور کار قرار خواهیم داد که اگر این اتفاق عملیاتی شود در استان‌های شمالی به جای یک کشت در یک سال 3 کشت در سال را تجربه خواهیم کرد. نتایج زه‌کشی در استان گلستان به خوبی مشهود است به عنوان مثال میزان برداشت گندم در اراضی دیم که زه‌کشی شده‌اند از برداشت 700 کیلو در هکتار به 3 تن گندم در هکتار رسیده است و در اراضی آبی تولید گندم از 2.5 تن در هکتار به 4 تن رسیده است.
به گفته سرافرازی، در استان‌های شمالی مانند گیلان و مازندران تعدادی زه‌کش سنتی وجود دارد که یا تخریب شده‌اند و یا سازه‌های مهندسی مناسبی ندارند که نیاز به بازسازی مجدد دارند. امیدواریم که در سال‌های آینده با اصلاح خاک بعد از اجرای طرح‌های زه‌کشی میزان تولید افزایش چشم‌گیری داشته باشد. پیش‌بینی می‌شود تولید در استان گلستان با اجرای طرح حدود 354 هزار تن افزایش پیدا کند. باید این نکته را متذکر شوم که زه‌کشی یک کار پیچیده و دقیق است و نیازمند نظارت دقیق است.
وی با بیان اینکه می‌توان تسهیلات کافی در اختیار بهره‌برداران قرار داد، گفت: سیستم زه‌کشی باید جامع باشد تا بتوان عملکرد مثبت آن را مشاهده کرد این طرح‌ها عمومی است و هزینه اجرای آن بالاست و از آنجایی‌که بهره‌برداران در استان‌های گیلان و مازندران خرده مالکی هستند مشکلاتی در این بخش ایجاد کرده است باید این طرح‌ها عمومی دیده شود اعتبارات متکی به شخص نباشد.
این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه 5 و 6 توسعه در زمینه احداث زه‌کشی‌ها محقق شده است؟ گفت: پاسخ این پرسش منفی است متاسفانه به دلیل محدودیت‌ها در تامین منابع نتوانستیم این برنامه را محقق کنیم و اگر تامین اعتبارات در این بخش شود تامین می‌شد ما در بحث اجرا مشکلی نداریم.
مدیرکل دفتر امور آب وزارت جهاد کشاورزی هلند را جزو موفق‌ترین کشور را زمینه احداث زه‌کشی‌ها نام برد و افزود: این کشور در این بخش سرآمد دیگر کشورهاست و تحقیقات خوبی در این زمینه ارائه کرده است. کشور ما از تحقیقات و پژوهش‌های این کشور استفاده کرده است و از تلاش‌های آنها با توجه به شرایط اقلیمی استفاده می‌کنیم. در زه‌کشی‌های کنترل شده به بهسازی سازه‌های اتصالی و روش‌های شبیه سازی زه‌کشی و کاهش نیترات و بازچرخانی آب توجه می‌کنیم.
