تداوم تحریم نفت و گاز ایران به نفع کیست؟

محمود خاقانی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره موضوع تداوم تحریم و تاثیر آن بر صنعت نفت اظهار داشت: در بازار بین‌المللی نفت و گاز می‌شود گفت که رقیبِ رقیب من شریک من است. همانطور که آمریکا از یک کشور واردکننده نفت و گاز به یک کشور صادرکننده نفت‌خام و گاز طبیعی مایع (LNG) با توسعه نفت و گاز شیل که توسعه آن را از 2006 آغاز کرده بود، تبدیل شد، روسیه هم بدلیل کشف، تولید و توسعه منابع غنی نفت و گاز در منطقه سردسیر قطب شمال نقش مهم‌تری در بازار نفت و گاز پیدا کرد. در واقع روسیه و آمریکا که نظام جمهوری اسلامی ایران را در بازار بین‌المللی نفت و گاز بصورت یک رقیب نگاه می کنند، هردو از اینکه صنعت نفت وگاز طبیعی کشوری مانند ایران بعنوان دارنده منابع بسیار غنی هیدروکربوری تحت تحریم‌های مختلف اقتصادی باشد و صنعت نفت و گاز ایران توسعه پیدا نکند، موافق بوده و هستند.

وی افزود: در این میان کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت‌خام نظیر چین و هند هم از وضع موجود ناراضی نیستند. زیرا، تحت تحریم‌های فشار حداکثری اقتصادی ایران نفت‌خام را به قیمت بسیار ارزان خریداری می‌کنند. نفت‌خام ارزان ایران نقش مهمی در رشد اقتصادی هر دو کشور داشته است.

این کارشناس بین‌الملل انرژی تصریح کرد: درحال حاضر در بخش روسی قطب شمال بیش 35700 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و بیش از 2300 میلیون تن متریک نفت و میعانات ( حدود 16 میلیارد بشکه) در منطقه یامال Yamal و شبه جزیزه گایدان Gydan Peninsulas واقع دربخش جنوبی دریای کارا Kara Sea کشف و درحال توسعه است. پوتین رئیس‌جمهور روسیه معتقد است که در طول ده تا پانزده سال آینده شاهد توسعه استخراج منابع هیدورکربوری منظقه قطب شمال خواهیم بود. درطول همین مدت قاعدتا راه‌های صادراتی  درمنطقه شمال برای انتقال منابع نفت و گاز به بازار و تبدیل آنها به پول نقد هم مد ظر است. به ویژه اینکه روسیه بازار شریک راهبردی‌اش یعنی چین را در ردیف بالای فهرست بازارهای موردنظر قرار داده است.

وی ادامه داد: بعد از شرکت بزرگ دولتی گازپروم Gazprom شرکت بزرگ دولتی دیگری بنام نواتک Novatek مسئولیت و محوریت استخراج ، تولید و توسعه منابع تازه یافت شده در قطب شمال را عهده‌دار است. نواتک اطلاع‌رسانی کرده است که پروژه دوم گازطبیعی مایع (LNG) منطقه شبه جزیره گایدان پنجاه درصد بیشتر از سال گذشته و در سال جاری حداقل شش میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را شاهد خواهد بود. این سرمایه‌گذاری  در مسیر حصول اطمینان از این است که تولید از سه خط تولید گاز طبیعی مایع در سال 2023 وارد بازار خواهد شد و درواقع حدود چهل درصد طرح احداث کارخانه‌های تولید گاز طبیعی مایع در حال حاضر ساخته شده‌اند.

خاقانی گفت: نکته جالب اینکه شرکای غیر روسی پروژه دوم تولید گاز طبیعی مایع قطب شمال(Arctic LNG-2) تامین یازده میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در پروژه مذکور را تصویب و تعهد کرده‌اند. یک‌سوم از کل سرمایه‌گذاری را بانک‌های چینی عهده‌دار شده‌اند، یک سوم مابقی را بانک‌های اروپائی و ژاپنی و بقیه را بخش‌های سرمایه‌گذاری و مالی روسیه. شرکت نواتک تاکید کرده است هر مقدار سرمایه‌گذاری بیشتری مورد نیاز باشد تامین خواهد شد. زیرا، اکتشاف، استخراج، تولید و توسعه منابع هیدورکربوری قطب شمال از برنامه‌های دارای اولویت و اهداف سیاسی دولت پوتین است. روسیه در نظر دارد در بازار جهانی گاز طبیعی مایع دارای مقام باشد تا بعنوان یک قدرت بزرگ گازی درجهان به رسمیت شناخته شود. بنابراین افزایش ظرفیت تولید گاز طبیعی مایع LNG برای تسلط بر بازار جهانی گاز طبیعی از ضروریاتی است که مدنظر است.

وی بیان داشت: در هفته‌های اخیر بانک دولتی روسیه برای توسعه بنام Vnesheconombank با همکاری یک کنسرسیوم از بانک‌های روسی برای پروژه‌های مورد نظر تولید، استخراج و توسعه منابع هیدروکربوری بخش روسی قطب شمال مبلغ سه میلیارد و یازده میلیون یورو برابر با سه میلیارد و هفتصد میلیون دلار را برای مدت 15 سال تعهد و تامین مالی کرده‌اند. نتیجه سرمایه‌گذاری‌های بعمل آمده اینگونه خواهد بود که طرح تولید گاز طبیعی مایع شماره دو در منطقه یامال و گایدان Arctic LNG-2 project دربرگیرنده احداث سه طرح بزرگ تولید گاز طبیعی مایع با ظرفیت هر کدام شش میلیون و ششصد هزار تن متریک در سال، یعنی جمعا نوزده میلیون و هشتصد هزار تن متریک درسال است. علاوه برآن جمعا میزان یک میلیون و ششصد هزار تن متریک درسال تولید میعانات گازی نیز خواهند داشت.

این کارشناس بین‌الملل انرژی تاکید کرد: پس از اینکه دولت پوتین در سال 2014 منطقه کریمه را از اوکراین جدا و جزو قلمرو سرزمینی روسیه اعلام کرد، دولت آمریکا و متحدان اروپائی تحریم‌هائی را علیه روسیه تعریف کردند. اما علیرغم تحریم‌ها دولت پوتین توانسته است طرح تولید و صادرات گاز مایع طبیعی منطقه روسی قطب شمال را بخوبی انجام و به مرحله تکمیل نزدیک کند.

وی ادامه داد: پیش‌بینی‌ها در چارچوب طرح و برنامه دولت روسیه برای تولید بین 80 تا 140 میلیون تن متریک گاز طبیعی مایع تا سال 2035 بعمل آمده است. بدیهی است درصورت موفقیت روسیه در تکمیل طرح‌هائی که برنامه ریزی کرده است می‌تواند در جایگاهی قرار بگیرد که بیشتر از مجموع تولید گاز طبیعی مایع LNG قطر و استرالیا گاز طبیعی مایع تولید و به بازار عرضه کند و این به همان معنا است که کشورهایی نظیر روسیه چه برنامه‌های بلندمدتی دنبال کرده و تا چه میزان از تحریم دیگر کشورها رضایت خواهند داشت.