از آبرسانی سالم و پایدار به روستائیان تا ۸۷ هزار مگاواتی شدن نیروگاه‌ها/ تجدیدپذیرها از صفر به کجا رسیدند؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، اگرچه مساله بحران آب در ایران نه اکنون که حتی از گذشته‌های دور با فراز و نشیب و چالش‌های روانی و فیزیکی همراه بوده که البته مهمترین عامل آن هم شاید مطابق آنچه معاون کنونی وزیر عنوان کرده "توهم فراوانی آبی" باشد، اما رساندن این مایه حیات به شهرنشین و روستایی از جمله الزامات بوده و همواره در دستور کار قرار داشته است، هرچند در برهه‌ای سرعت آن کند و در دوره‌ای در جایگاه نخست اولویت‌ها‌.  

آبرسانی‌ نه فقط سالم، بلکه سالم و پایدار

قطعا تامین آب برای روستائیان همواره کم و بیش جزئی از برنامه دولت‌ها بوده اما آبرسانی نه فقط سالم، بلکه سالمِ پایدار و یا بعبارت دیگر کم کردن تعداد تانکرهایی که آبرسانی به روستاها را در شرایط متزلزلی قرار می‌داد اقدامی است که قبلا کمتر تجربه آن را داشته‌ایم، آن هم در متفاوت‌ترین سال‌ها به لحاظ بارندگی و شرایط اقلیمی. 

آنچه واضح است؛ تامین آب روستاها بخصوص آب شرب سالم و پایدار از جمله اولویت‌های اصلی طی 8 سال گذشته بوده که باید یکپارچه‌سازی آبفای شهری و روستایی را اقدامی مهم در راستای عدالت در آبرسانی به روستائیان دانست و شاید بتوان پیامد آن را تا سال‌های آتی در جلوگیری از روانه شدن روستائیان به شهرها، کاهش حاشیه‌نشینی و حتی مهاجرت معکوس نظاره کرد. 

رضا اردکانیان در مقایسه ای شاخص دسترسی جمعیت روستایی در دنیا به آب سالم و پایدار را 53 درصد عنوان کرده و بیان داشته که امروز این شاخص در کشور ما 82 درصد است.

به گفته وزیر نیرو؛ شاخص بهره‌مندی شهرهای کشورمان از آب سالم و پایدار بیش از 99 درصد و این میزان در دنیا حدود 85 درصد است.

او همچنین گفته است: "بنده ده سال مسئول برنامه آب آژانس‌های سازمان ملل متحد بودم، همه کشور‌های دنیا به ویژه کشور‌های ثروتمند و به تعبیری توسعه‌یافته، همت کرده بودند که ظرف 10 سال جمعیت فاقد دسترسی و آب سالم پایدار و سالم دنیا را از ابتدای این دهه که یک میلیارد و 200 میلیون نفر بود به 600 میلیون نفر و جمعیت فاقد دسترسی به شبکه‌های جمع آوری فاضلاب و بهداشتی را از 2 میلیارد و 400 میلیون نفر به یک میلیارد و 200 میلیون نفر کاهش دهند که در پایان با مجموعه فعالیت‌ها و برنامه‌هایی که اجرا شد و همه هم به ظاهر از اجرای آن راضی بودند، براساس گزارشی که داده شد شاخص بهره‌مندی جمعیت روستایی به آب سالم و پایدار به 53 درصد رسید".

به هر روی طی 8 سال اخیر برخورداری جمعیت روستایی از آب شرب، بیش از 11 برابر شده است و این در حالی است که تا پیش از انقلاب اسلامی جمعیت روستایی کشور از نعمت آب شرب سالم و پایدار محروم بودند اما در این 42 سال، 99.9 درصد جمعیت شهری و 82.5 درصد جمعیت روستایی کشور از نعمت آب شرب سالم و پایدار برخوردار شدند که این متوسط ارقام در جهان به ترتیب 85 و 53 درصد است. 

10،200،000 روستایی آب سالم می‌آشامند

سهم دولت تدبیر و امید در آبرسانی پایدار و سالم به روستاها مجموعا 12 هزار و 437 روستا بوده یعنی به طور میانگین هفته‌ای 33 روستا و سالانه یک میلیون و 160 هزار نفر جمعیت روستایی از نعمت آب شرب بهره‌مند شده‌اند.

مجموع جمعیت روستایی برخوردار از این نعمت از 900 هزار نفر در ابتدای دولت یازدهم به 10.2 میلیون نفر خواهد رسید.

 چه تعداد شهری و روستایی برق ندارند؟

بر پایه این گزارش؛ صنعت برق نیز هرچند در شرایط فعلی که اقتصاد کشور روزهای سختی را سپری می‌کند، با چالش‌های متعددی مواجه شده و برخی دوران‌ها حتی در مسیر فرود قرار گرفته، اما از توسعه بازنایستاده است. این صنعت اکنون با موضوعاتی مانند کمبود منابع مالی، دشواری تولید متناسب با مصرف در زمان‌ها و فصل‌های اوج مصرف و حتی در برهه‌ای همانند زمستان سال جاری با مشکلات سوخت نیروگاهی دست و پنجه نرم می‌کند، اما این روزها سال‌های فراز را می‌گذراند و رتبه جهانی کشور را در این صنعت به چهاردهم رسانده است و اگر بگوییم اکنون در حوزه برق در منطقه حرف اول را می‌زینم، اغراق نیست، ضمن اینکه به لحاظ برخورداری از موقعیت استراتژیک جغرافیایی توان روشن کردن منازل، راه‌اندازی چرخ صنعت همسایگان و هاب شدن را نیز داریم به شرط تسهیل اوضاع به لحاظ بین‌المللی و سیاسی.

در هر حال جدای از توسعه صنعت برق طی 35 سال ابتدایی انقلاب، در 8 سال گذشته تمام روستاهای بالای 20 خانوار، برق‌دار شدند و تنها روستاهای صعب‌العبور با کمتر از 20 خانوار باقی ماندند که آن نیز در دستور کار است.

هم‌اینک، 100 درصد جمعیت شهری و 99.7 درصد جمعیت روستایی از نعمت برق برخوردارند در حالی که این آمار در سال 2018 در جهان به ترتیب معادل 96 و 79 درصد بوده است.

87 هزار مگاوات نیروگاه نصب‌شده؛ تا نیمه 1400

ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های کشور هم از 7024 مگاوات در ابتدای انقلاب تا نیمه نخست سال 1400 به 87 هزار مگاوات می‌رسد که 2104 مگاوات آن ارتقای ظرفیت تولید است.

تجدیدپذیرها از صفر به کجا رسیدند؟

ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر در بخش‌های خورشیدی و بادی نیز که کشور در ابتدای انقلاب اسلامی از چنین نعمتی برخوردار نبود تا پایان دولت دوازدهم به 1018 مگاوات می‌رسد و رقم ظرفیت نصب‌شده در بخش برق‌آبی هم که در ابتدای انقلاب 1803 مگاوات بود تا پایان دولت دوازدهم به 12 هزار و 181 مگاوات افزایش خواهد یافت.

به طور متوسط در طول 8 سال اخیر هرساله بیش از 2500 مگاوات ظرفیت تولید برق (از طریق احداث نیروگاه‌های حرارتی، تجدیدپذیر، مقیاس کوچک و تولید پراکنده و همچنین ارتقای توان واحدهای حرارتی و رفع محدودیت تولید) افزایش یافته است و به طور متوسط در طول این مدت هر ساله 378 مگاوات ظرفیت جدید تولید برق تجدیدپذیر ایجاد شده است.

رشد 95 درصدی تصفیه‌خانه آب شهری و 150 درصدی تصفیه‌خانه فاضلاب

رشد 95 درصدی ساخت سالانه تصفیه‌خانه‌های آب شهری و 150 درصدی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در پایان دولت دوازدهم نسبت به دوره‌های گذشته از ابتدای انقلاب همچنین تعداد تصفیه‌خانه‌های آب شهری از 27 به 175 واحد تا اواسط سال جاری می‌رسد و تعداد تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به 269 واحد خواهد رسید، این در حالی است که ابتدای انقلاب تنها 4 واحد تصفیه‌خانه فاضلاب در کشور به بهره‌برداری رسیده بود.

افزایش متوسط عملکرد سالانه ساخت تصفیه‌خانه آب شهری در 8 سال گذشته نسبت به دوره‌های قبل 64 درصد بوده که تا نیمه نخست سال 1400 به 95 درصد می‌رسد. متوسط عملکرد سالانه ساخت تصفیه‌خانه فاضلاب شهری هم نسبت به دوره‌های قبل تا زمان حاضر 126 درصد رشد داشته که تا نیمه 1400 به 150 درصد خواهد رسید.

به طور متوسط در طول کمتر از یک دهه گذشته، هر ساله 7 تصفیه‌خانه آب به بهره‌برداری رسیده و در طول این 8 سال هر 28 روز یک تصفیه‌خانه فاضلاب افتتاح شده است.

شبکه آبیاری زهکشی 4 برابر شد

میزان شبکه‌های آبیاری و زهکشی از 552 هزار هکتار در ابتدای انقلاب به 2 میلیون و 458 هزار هکتار تا اواسط 1400 خواهد رسید.

در 8 سال گذشته، هر ساله 42 هزار هکتار شبکه‌های اصلی به بهره‌برداری رسیده و در طول سه سال گذشته به‌طور متوسط هر سال 41 هزار هکتار شبکه‌های اصلی احداث شده است. در 8 سال گذشته تاکنون برای ساخت سدها و شبکه‌های آبیاری و زهکشی در مجموع 38 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده که 55 درصد آن از محل صندوق توسعه ملی بوده است. 

سدهای کشور 9 برابر شدند

در زمینه سدسازی، ایران یکی از کشورهای برتر دنیاست و در هشت سال گذشته به‌رغم جنگ اقتصادی شدید با اتکا به توانمندی متخصصان داخلی، توانست 42 سد را بهره‌برداری کند.

براین اساس، درحالی که در ابتدای انقلاب اسلامی، تنها 19 سد در کشور وجود داشته، این عدد در سال 1392 به 146 سد رسیده که تا پایان سال 1399 به 188 سد رسید.