عکاسی زیارت ،سوغات فرهنگی خراسان رضوی/وقتی پرده نقاشی از ضریح با حرم امام رضا (ع) اشتباه می شود

به گزارش خبرنگار ایلنا از مشهد، در روزگاری که چندان مدرنیته در جریان نبود تا افراد بتوانند حس ناب زیارتشان را خیلی سریع در فضای مجازی با یکدیگر به اشتراک بگذارند و یا به دلیل مسافت های طولانی همه نمی‌توانستند از نزدیک در فضای معنوی حرم امام رضا (ع) قرار بگیرند شور و نشاط حس زیارت توسط عکاس های دوره گرد اطراف حرم ماندگار می شد و هنگامی لذت و هیجان این ماندگاری برای زائران مشهدالرضا چندین برابر می‌شد که این محصول فرهنگی را به شهر خود می بردند و آنهایی که همچنان زیارت امام هشتم (ع) نصیبشان نشده بود را در حس معنویشان شریک می کردند.

ابوالفضل فرهمند عکاس پیشکسوت مشهدی که در زمان های قدیم مشغول به عکاسی در حوزه زیارت بوده در گفت وگو با ایلنا می گوید: من از سال 46 وارد حرفه عکاسی شدم و آن زمان در اطراف حرم و حوالی خیابان طبرسی عکاسخانه‌ای را به صورت شریکی اداره می کردیم.

این عکاس ادامه می دهد: مغازه ما از یک سمت نزدیک مدرسه ای به نام میرزا جعفر بود و از یک سمت در نزدیکی بازار سنگ تراش ها قرار گرفته بود و چون موقعیت مکانی خوبی داشت و درنگاه بیشتر مسافرین بود همه برای گرفتن عکس زیارت به آنجا می آمدند.

فرهمند در خصوص مسافرانی که به عکاسخانه اش می آمدند می افزاید: اغلب مشتریان مغازه ما از جزو قشر متوسط مردم ، رانندگان  کامیون و اهالی روستا بودند که برای اولین بار به مشهد آمده بودند.

وی تصریح می کند: چون در زمان های قدیم مثل الان نبود که مردم به راحتی بتوانند به مشهد سفر کنند و ما نیز فقط در تابستان بازارکاری خوبی داشتیم و عکاسی زیارت در بین مسافران بسیار اهمیت داشت مغازه‌مان را شبانه روزی کرده بودیم.

فرهمند با اشاره به تعدادعکاسخانه های آن زمان می گوید: در آن زمان خیلی عکاسخانه‌ای وجود نداشت که عکس‌هایی در‌باره زیارت بگیرد و تعداد محدود بود و ما تنها عکاسخانه‌ای بودیم که شبانه روزی کار می‌کردیم.

وی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به خاطره ای از آن دوران می افزاید: ما جلوی در مغازه را سنگفرش کرده بودیم و چون فضای عکاسخانه کوچک بود و نوری در پیاده رو خیابان وجود داشت بسیاری از کسانی که اولین بار به زیارت می آمدند باتوجه به دیدن آن صحنه فکر می کردند وارد حرم امام رضا(ع) شده بودند و بر روی پرده ها دست می کشیدند اما بعد از مدتی به اشتباه خود پی می بردند که این جزو زیباترین خاطرات من از آن دوران است.

عکاس قدیمی مشهد با اشاره به پرده های نصب شده در عکاسخانه اش بیان می کند: تمامی پرده های مغازه ما به دست هنرمند نقاش معروف آن زمان به نام محمد همدانی کشیده می شد و هنگامی که تجربه های کاریمان بالا رفت علاوه بر پرده هایی از ضریح و بارگاه  پرده ای از صحن را به سایر پرده های عکاسخانه اضافه کردیم و هنگامی که مسافر به قصد عکاسی می آمد جلو هر پرده نقاشی که خوشش می آمد می ایستاد و عکس می گرفت.

وی ادامه می دهد: چون عکاسخانه ما در نزدیکی میدان گاراژدارها بود بسیاری از مسافرینی که از جلو مغازه ما رد می شدند ترغیب می شدند که یادگاری از فضای معنوی مشهد را باخود به همراه ببرند.

این عکاس پیشکسوت در ادامه با اشاره به هزینه‌های عکاسی بیان می کند: درآن زمان بیشتر عکس ها درقطعه های 16 در  21 ، 25 در 25 و 50 در 60 گرفته می شد که متقاضی 50 در 60 بسیار کم بود و بیشتر 16 در 21 سفارش می دادند.

فرهمند ادامه می دهد: آنهایی که نسبتا وضع مالی خوبی داشتند از ما می خواستند تا عکس‌شان را رنگی کنیم و 5 تومان از او می گرفتیم و با دوات های قرمز، سبز و زردی که آن زمان وجود داشت عکس را رنگی می کردیم، اما عده ای بودند که فقط عکس را به همان صورت سیاه و سفید از ما می گرفتند که هزینه آن 4 تومان بود.

وی تصریح می کند: این کار را اوایل با دست انجام می دادیم اما بعدها رنگ را به پنبه آغشته می کردیم و سرعت کار به همان نسبت بالا می رفت.

این عکاس پیشکسوت با اشاره به اینکه گاهی اوقات نارضایتی هایی از عکس های گرفته شده پیش می آمد می گوید:در آن زمان هنر عکاسی همانند الان پیشرفت نکرده بود و اغلب عکس‌ها سیاه و سفید بود ولی گاهی اوقات نیز پیش می آمد که مشتری از عکس ناراضی باشد.

وی می افزاید: وقتی تجربه کاریمان بالا رفت برای اینکه صورت ها را درشت و خوش چهره نشان دهیم دو پنبه به مشتری می دادیم و از او می خواستیم تا در گوشه لپش بگذارد.

فرهمند در پایان می گوید: هرچه قدر که گوشی های موبایل به دوربین متصل باشند اما باز نیز عکاسی زیارت و آن عکسی که توسط عکاسی های اطراف حرم گرفته شود حس روحانی دیگری به انسان می دهد و هنوز نیز عکاسی زیارت طرفداران خاص خودش را دارد وبعد از زرشک و زعفران ، عکاسی درحوزه زیارت جزو سوغاتی فرهنگی مشهد محسوب می شود.

گفت و گو: نگار طاهونچی