پیشنهاد جامعه‌شناسان برای کمتر شدن اختلافات خانوادگی در دوران کرونایی/ بازی «صندلی پادشاه » را فراموش نکنید/ رسانه‌ها و نظام آموزشی کشور خانه تکانی اساسی انجام دهند

به گزارش خبرنگار ایلنا از مشهد، با توجه به اپیدمی کرونا، هفته‌های آخر اسفند ماه سال گذشته نیز به تعطیلات عید افزوده شده و مردم وارد قرنطینه‌ خانگی شدند که اگر چه در ابتدا قول و وعده قرنطینه دو هفته‌ای به مردم داده شد اما این ایام طولانی شد و مشکلات زیادی را به همراه آورد.

یکی از شهروندان مشهدی می‌گوید: از روزهای ابتدایی شیوع کرونا، با تعطیل شدن بسیاری از کسب و کارها و تعطیلی مدارس و ادارات همسر و فرزندانم از صبح تا شب در خانه بوده و به جز موارد ضروری از خانه خارج نمی‌شدند؛ شاید در روزهای ابتدایی این در کنار هم بودن بسیار لذت‌بخش بود اما با گذشت چند هفته دیگر تحمل رفتارهای همسرم را نداشتم در نتیجه  تصمیم گرفتیم تا پایان قرنطینه  تا حد امکان با هم صحبت و ارتباطی با هم نداشته باشیم.

بدون شک ایرانیان در عید نوروز امسال عجیب‌ترین و متفاوت‌ترین تعطیلات سال نو را تجربه کردند. علاوه بر مشکلات اقتصادی که گریبان‌گیر مردم شد این در خانه ماندن آسیب‌های اجتماعی زیادی را  به همراه آورد. روز های در خانه ماندن، می تواند دشواری های زیادی را به دنبال داشته باشد، بخشی از این دشواری ها متوجه رابطه همسران است، موضوعی که تجربه چین نشان داده است، می تواند بسیار جدی باشد. این روز ها گزارش هایی از چین منتشر شده است که نشان می دهد در مناطقی که کرونا شیوع داشته است، بعد از پایان قرنطینه، درخواست همسران برای طلاق افزایش قابل ملاحظه ای داشته است. 

هر چند اصطلاح «طلاق کوویدی» (Covidivorces) پس از ثبت نخستین طلاق یک زوج نیویورکی در ۲۷ مارس به دلیل بروز اختلاف زناشویی در دوران قرنطینه خانگی چندان رایج نشد ولی چند روز بعد و با شکل‌گیری صف طولانی متقاضیان طلاق پس از پایان دوران قرنطینه خانگی در چین، به سمبل نگرانی‌ عمومی از سرایت ویروس کرونا به بنیان خانواده بدل شد. 

ویروس کرونا پس از ایجاد یک بحران سلامت جهانی در حال بدل شدن به یک مشکل اقتصادی است. چشم‌انداز رکود اقتصادی و بیکاری، نگرانی‌ها را نسبت به تامین هزینه‌های زندگی افزایش داده است. 

افزون بر این، بروز استرس سلامتی و افسردگی در میان زوج‌هایی که این روزها ساعت‌های طولانی‌تری را در کنار هم سپری می‌کنند، به بهانه‌های اختلافات زناشویی افزوده و دامنه تحمل آنها را کاهش داده است. به عنوان نمونه یک زن فرانسوی با انتشار توییتی نوشت تاکنون نمی‌دانسته همسرش هنگام کار کردن مدام سوت می‌زند و حالا که دورکار شده، این رفتار چنان او را عصبی می‌کند که دلش می‌خواهد صندلی را بر روی سر همسرش خُرد کند. 

به نظر می‌رسد با پایان دوران قرنطینه و آغاز به کار مراکز ثبت طلاق تقاضا برای «طلاق کوویدی» در کشورها افزایش پیدا کند. البته در این میان، ایران از بهمن ماه گذشته محدودیت تازه‌ای برای ثبت طلاق به اجرا گذاشته است؛ به طوری که سقف تعداد طلاق‌هایی است که دفاتر ازدواج و طلاق هر شهر می‌توانند به ثبت برسانند، ۲۰ درصد بیش از میانگین ثبت طلاق در سال گذشته تعیین شده است. 

هر چند بخشی از این افزایش به واسطه نبود امکان جدایی در روز های قرنطینه بوده است، اما بخش دیگری از ماجرا می تواند به واسطه تجربه دشوار قرنطینه خانگی باشد. تجربه ای که می تواند عوارضی جدی بر رابطه همسران داشته باشد. اما اگر بخواهیم در این روز های در خانه ماندن از این عوارض پیشگیری کنیم، باید به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟

مردم به مسئولان اعتماد ندارند

یک دکترای جامعه شناسی باتوجه به اینکه افراد جامعه امسال نوروز متفاوتی را تجربه کردند گفت: قرنطینه ابعاد مختلفی دارد که شامل بعد سیاسی، اجتماعی، ارتباطی و خانوادگی است. 

طاهره جعفری در گفت وگو با خبرنگار ایلنا در مشهد افزود: متاسفانه ما در بعد سیاسی، زیاد موفق نیستیم و نیاز به هم‌ دلی بیشتری بین ملت و دولت وجود دارد.

وی بیان کرد: موضوع دیگری که در این باره وجود دارد عدم اعتماد کافی مردم به مسئولان کشوری  و توجه نکردن به دستورالعمل‌های بهداشتی و اجتماعی و بعضا سیاسی  است. 

جعفری درباره بعد اجتماعی ، ارتباطی و خانوادگی قرنطینه نیز اظهار کرد: رسانه‌ها نیز  در این سال‌ها آموزش کافی را به مردم در باره  مهارت‌های زندگی نداده است بنابراین  اکنون نیز نمی‌توانیم مردم را متهم به  نادانی و بی مسئولیتی کنیم.

وی تصریح کرد: به دلیل اینکه آن طور که باید مهارت‌های زندگی را به مردم یاد نداده‌ایم، اکنون این مسئله در بعد خانوادگی خود را نشان داده است و اکنون برای خانواده‌هایی که مهارت‌های زندگی را یاد نگرفته اند دوران سختی است، اما برعکس این دوران برای خانواده‌هایی که به تکنیک ها و مهارت‌های زندگی مسلط هستند دورانی طلایی است و این افراد اکنون از کنار هم بودن لذت می‌برند. 

این استاد دانشگاه تشریح کرد: این دوران برای کسانی که فرد‌گرا هستند و در کنار خانواده  بودن عادت ندارند ، سخت است و باعث به خطر افتادن حریم آنان می شود.

جعفری خاطر نشان کرد: باید کمی به عقب بر گردیم و بخش مثبت کرونا را ببینیم‌، چرا در این ایام از بودن در کنار خانواده لذت نمی‌بریم؟ آموخته‌هایی که داشته‌ایم مثل، آموخته‌های فنی، پزشکی، تاریخی جغرافیایی یا سایر آموخته‌ها چه کمکی به ما می‌کند؟ و چه آموخته‌هایی در این بحران به درد ما می‌خورد که تا به حال کسب نکرده‌ایم و باید کسب کنیم ؟ یکی از این تکنیک‌ها برقراری ارتباط درست است.

وی با ادامه این مطلب بازی صندلی پادشاه را به خانواده ها پیشنهاد داد و توضیح داد: این بازی به این صورت است که یکی از اعضای خانواده روی یکی از صندلی ها می نشیند، و سایر اعضای خانواده صفات مثبت او را نام می برند، این بازی شاید به ظاهر ساده باشد، اما معجزه می‌کند و باعث افزایش اعتماد به نفس فرد می شود، واز تک بعدی نگری و دیدن جنبه های منفی فرد جلو گیری می کند.

جعفری ابراز کرد: این روزها مشاجره و دعوا بین اعضای خانواده ها زیاد است و احتمالا همه مردم یک پتانسیل بالقوه از خشونت داشته اند ولی به دلیل اینکه کنار یکدیگر نبوده اند ، هر کدام از آن ها این خشونت را در جایی خالی می کرده است؛ مانند محل کار، مدرسه و سایر مکان ها ، واکنون که کنار یکدیگر هستند این خشونت را روی یکدیگر خالی می کنند.

وی با بیان اینکه افراد باید مهارت های بر قراری ارتباط و گفت وگو را میسر کنند تبیین کرد: اگر این مورد را برای خود میسر نکنند ، ممکن است برخی از افراد بعد از این دوران ، تصمیم به طلاق گرفته باشند و در این دوران کنار هم ماندن نه تنها از اوقات خود لذت ببرند و از وجود هم احساس شادی کنند بلکه تصمیم به جدایی نیز گرفته اند.

به ما مهارت‌ زندگی کردن نیاموختند

جعفری جامعه شناس با بیان اینکه این روزها بهترین فرصت برای نزدیک شدن به همسر و فرزندان است گفت: در مرحله اول خانواده ها ، نظام اجتماعی و نظام فرهنگی باید تجدید نظری جدی ، در رابطه با آموخته های افراد انجام شود. رسانه چیزی جز تبلیغات و حرف ها و سریال های بی ارزش ، برای مخاطب ندارد  وتنها به سرگرم کردن افراد می پردازد، اما سرگرمی کفایت نمی‌کند و مهارت های زندگی را به افراد نمی آموزد. 

وی با بیان اینکه کرونا فرصت خوبی است برای اینکه جهان به عیب های خود توجه کند اظهار کرد: تنها جامعه ما به خطر نیفتاده است بلکه سایر جوامع نیز در شرایط بسیار بدتر از آنکه ما به عنوان جهان سوم از آنان انتظار داشتیم ظاهر شدند ، چرا که آنان هم برای مقابله با بحران  آمادگی نداشتند، پس احتمالا در سایر جوامع نیز ، مهارت های زندگی به طور کافی به افراد آموخته نشده است.

این مدرس  دانشگاه بیان کرد: در این ایام بسیاری از افراد دچار ترس ، افسردگی ، استرس و وسواس شده‌اند ، اینها مسائلی است که به مردم در روزهای عادی  آموخته نشده تا در زمانی که بهآن دچار شدند بتوانند با آن مقابله کنند بنابراین نمی‌توان از آنان انتظار داشت که خود را از این بلایا دور نگه دارند.

وی سپس به دوران پساکرونا اشاره کرد و گفت : باید به راهکاری اساسی‌تر در حوزه های مختلف از جمله آموزش به نسل جوان و خانواده ها فکر کنیم، متون درسی را متحول کنیم ، در این روزها سیستم آموزشی کشور و معلمان به صورت مجازی   دروسی را که دانش آموزان در طول روز در ۴الی ۵ ساعت می آموختند طی مدت ۲۰ دقیقه به آنها آموزش می دهد، این نشان دهنده این است که نظام آموزشی و رسانه‌ها‌ی ما بخصوص صدا وسیما باید یک خانه تکانی اساسی انجام دهد و  دروسی را در نظام آموزشی خود بگنجاند که به درد دانش آموزان  و متعاقب آن خانواده‌ها در دوران بحران بخورد.

وی ابراز کرد: ما همه معیوبیم. زیرا اگر امروز به ما بگویند ماسک بزنید می‌زنیم‌ و اگر فردا بگویند نزنید، نمی زنیم ، آنقدر به ما آموزش ندادند و  از همه چیز  ما را ترساندند که قدرت تحلیل مسائل را نداریم، این موصوع که ما صرفا به دلیل اینکه از دیگران نگیریم ماسک بزنیم، نوعی فرد گرایی است.

جعفری با بیان اینکه ما باید اعتماد اجتماعی و روابط مثبت و منفی را بررسی کنیم اظهار کرد: آیا تا به حال از خود پرسیده ایم چرا افراد می‌توانند با یک حیوان خانگی مدارا کنند و درست رفتار کنند، اما نمی‌توانند با اعضای خانواده خود، درست رفتار کنند شاید یکی از دلایل آن  نگذاشتن وقت کافی برای جسم و روح خود در وهله اول و در نوبت بعدی برای خانواده هایمان است.

این جامعه شناس در آخر گفت: خانواده هایی که بعد از این بحران پا بر جا بمانند، خانواده هایی هستند که یک بحران سخت را گذرانده اند و نسبت به گذشته خود بسیار موفق هستند.

گزارش: عاطفه خوافیان