«ایلنا» دلایل جامعه‌شناختی گران‌فروشی و احتکار ماسک را بررسی می‌کند؛
موج سواری بر گرداب کرونا / فرسایش سرمایه اجتماعی سبب سودجویی عده‌ای شده است
یک هفته از ورود کروناویروس در ایران می‌گذرد، ویروسی که شدت شیوع و خطرات ناشی از ابتلا به آن در همه جهان به یک مسئله بهداشت جهانی و حتی مسئله‌ای اجتماعی تبدیل شده است.
به گزارش ایلنا، با آغاز اطلاع‌رسانی درباره ورود کرونا به ایران و آگاهی‌دادن به مردم درباره راه‌‌های پیشگیری از ابتلا به آن، تهیه و خرید لوازم و اقلام بهداشتی همچون ماسک، پد بهداشتی، الکل ضدعفونی و مایع استریل برای شست‌وشوی دست‌ها به سرعت مورد توجه مردم قرار گرفت.
با این حال جسته و گریخته خبرهایی از برخی داروخانه‌ها می‌رسد که برخی سودجویان برای کسب سود بیشتر به گران‌فروشی و حتی احتکار این اقلام پرداخته‌‌اند و به اصطلاح «بازار سیاه» راه انداخته‌اند.
به عنوان مثال یک شهروند در گفت‌وگو با «ایلنا» می‌گوید: در حالی ک قیمت ماسک فیلتردار در روزهای عادی حدود 4 الی 5 هزار تومان بوده است، او ناچار شده یک عدد ماسک فیلتردار را با قیمت 40 هزار تومان خریداری کند.
از سوی دیگر یک متصدی داروخانه در شیراز نیز در گفت‌وگو با «ایلنا» می‌گوید: به نظر می‌رسد در این میان عده‌ای سودجو و منفعت‌طلب با احتکار دارو و مواد بهداشتی و درمانی به دنبال کسب سود هرچه بیشتر از مسئله کرونا هستند. این متصدی معتقد است چنین اقدامی یکی از بدترین کار‌های ممکن و در شرایط کنونی، یک گناه نابخشودنی است.
از سوی دیگر در روزهای گذشته مدیرکل تعزیرات حکومتی شهر تهران از کشف انبار‌های متعدد احتکار ماسک با موجودی ۵۵۰ هزار ماسک خبر داده است. همچنین به گفته رئیس پلیس پیشگیری تهران بزرگ یک مرد تهرانی و زن چینی نیز به دلیل احتکار نیم میلیون ماسک بازداشت شده‌اند.
همچنین دادستان عمومی و انقلاب قم هم خبر داده که ۷۰۰ هزار ماسک احتکار شده در این شهر کشف شده‌است. در همین راستا مدیرکل تعزیرات حکومتی سیستان و بلوچستان از کشف بیش از ۱۵۰۰ عدد ماسک احتکار شده از داروخانه معتبر در زاهدان خبر داده است.
عجیب‌تر از همه شاید توئیت حسین صلاح ورزی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و رئیس اتاق بازرگانی لرستان است که در آن به نقل از رئیس دانشگاه علوم پزشکی لرستان از احتکار ماسک توسط یک بانک خبر می‌دهد.
حال چرا در هنگامه بروز یک مسئله مهم که می‌تواند به حیات دیگر انسان‌های جامعه و حتی خود وابسته باشد، در پی کسب سود بیشتر و منفعت‌جویی از این طریق هستند؟ دلایل جامعه‌شناختی سودجویی و منفعت‌طلبی این افراد سودجو در هنگامه بروز چنین مسئله‌ای چگونه قابل تحلیل است؟ آیا می‌توان تنها به غلبه تفکر فردگرایی و سودجویی شخصی بر این افراد بسنده کرد؛ یا دلایل جامعه‌شناختی هم در پس پشت این داستان هست؟
کاهش رفتارهای دیگرخواهانه به دلیل کاهش سرمایه اجتماعی
در همین رابطه دکتر مریم سروش، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شیراز در گفت‌وگو با «ایلنا» و در تحلیل این پرسش می‌گوید: این مسئله جز دلایل فردی، دلایل اجتماعی نیز دارد. به گفته مریم سروش زمانی که در جامعه‌ای امنیت روانی بالا باشد، آینده قابل پیش‌بینی باشد و سرمایه اجتماعی در حدی قابل‌قبول قرار داشته باشد؛ رفتارهای دیگرخواهانه مردم نیز بیشتر خواهد بود.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه شیراز در ادامه با بیان اینکه زمانی که سرمایه اجتماعی کاهش یابد، مردم کمتر به خیر جمعی توجه می‌کنند، می‌افزاید: در حال حاضر به دلیل آنکه مردم دچار مشکلات اقتصادی هستند و جامعه نیز جامعه‌ای کوتاه‌مدت است، تحولات سیاسی نیز با احساس ناامنی و ناامیدی همراه شده است.
منفعت طلبی باعث فرسایش سرمایه اجتماعی می‌شود
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شیراز در ادامه با بیان اینکه در چنین شرایطی، برخی از هر فرصتی که به آنها رو کند، استفاده می‌کنند، می‌گوید: یکی از این فرصت‌ها آن است که عده‌ای به دنبال کسب سود و منفعت شخصی باشند.
مریم سروش سپس با اشاره به کاهش سرمایه اجتماعی در سال‌های اخیر می‌افزاید: فرسایش سرمایه اجتماعی سبب بروز اتفاقاتی نظیر سودجویی عده‌ای در ماجرای کرونا شده است.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه شیراز در ادامه با مثال آوردن از حفر چاه‌های غیرمجاز و مصرف آب‌های زیرزمینی که منجر به کاهش منابع تجدیدناپذیر آبی و خشکی تالاب‌ها و دریاچه‌ها شده است، خاطرنشان می‌کند: این منابع آب زیرزمینی در طی میلیون‌ها سال ایجاد شده بود، اما طی چند دهه مصرف شد و با بارش‌های شدید باران نیز این منابع به سختی قابل تجدید است. به گفته مریم سروش کاهش سرمایه اجتماعی نیز در کوتاه‌مدت جبران‌پذیر نیست و باید این فرایند در طی سال‌ها بازتولید شود.
