ایلنا از حاشیه‌نشینی در قطب اقتصاد کشور گزارش می‌دهد ؛
43 درصد سکونت‌گاه‌های بندرعباس غیررسمی و بافت فرسوده است/ نقش موثر مشارکت های مردمی در تسریع ساماندهی محلات
حاشیه‌نشینی در کلانشهرها، آسیبی است که بعد از صنعتی شدن کشورها ، رشد سرمایه‌گذاری و ایجاد فاصله‌های طبقاتی بین مردم ، گریبانگیر بسیاری از جوامع توسعه و توسعه نیافته شده است. در کشورمان ایران نیز حاشیه نشینی در یساری از شهرهای ما از جمله تهران،مشهد ،تبریز ،کرج و بندر عباس به وفور مشهود است. ریشه این اتفاق نیز به دلایل زیادی از جمله خشکسالی ، مهاجرت ،بیکاری وفقر و ... دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا از هرمزگان، تأثیرات پر رنگ حاشیه‌نشینی بعد از جنگ جهانی دوم، پس از فروپاشی نظام اقتصادی جهان و افزایش فقر در بیشتر کشورها، تبدیل به مشکلی برای برنامه ریزی و مدیریت کلانشهرها شد. حاشیه نشینی به صورت شهرک‌های به وجود آمده در حاشیه شهرها، حلبی نشینی و آلونک نشینی در شهرهای ایران دیده می‌شود.
طبق نتایج به دست آمده از پژوهش حاشیه‌نشینی مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی ایران، جمعیت حاشیه اطراف ۱۰ شهر بزرگ ایران حدود ۵ میلیون نفر است. می‌توان گفت عللی که در سطح خرد زمینه‌ساز پیدایش و شکل‌گیری حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی در بندرعباس شده، ضعف برنامه‌های بخشی مشخص و مؤثر برای پاسخگویی به نیاز سرپناه اقشار کم درآمد در توزیع جغرافیایی مناسب، پیش‌بینی نشدن فضای مسکونی کافی و مناسب برای اقشار کم درآمد در طرح‌های کالبدی شهری و اعمال استانداردهای خارج از استطاعت برای آنها، دسترسی ناچیز به نظام‌های رسمی اعتباری و وام مسکن برای اقشار کم درآمد، به ویژه شاغلان بخش غیر رسمی، وجود گروه‌های نامشروع قدرت و سوداگران زمین باز به موازات اهمال و ناتوانی در نظارت و کنترل ساخت و سازها، به ویژه در فضای بینابینی شهرها، فقدان نهادسازی برای تجهیز و تجمیع منابع اقشار کم درآمد و نبود حمایت و هدایت دولت از خانه سازی بوده است.
حاشیه نشینی ، علت بروز انواع آسیب‌های اجتماعی
بندرعباس چالش‌ها و مسائلی پیش رو دارد که بایستی چشم‌اندازی را ترسیم کند که ضمن شناسایی وضعیت موجود راهی برای حرکت به وضعیت مطلوب پیدا کند.بخش حاشیه نشین بندرعباس با مشکل دفن زباله مواجه است و بالاترین مشکل در بخش‌ها و روستاها اشتغال است که اگر حل شود جوانان تحصیل‌کرده روستا به سمت حاشیه‌نشینی نمی‌روند.
باید به سمت تقویت و توانمندسازی روستاها رفت تا در جایی که متعلق به آنها است ساکن شوند و از مهاجرت به حاشیه بندرعباس جلوگیری شود.
حاشیه نشینی زمینه بروز انواع آسیب های اجتماعی هم چون تضعیف اتصال ها و پیوندهای اجتماعی، شکل گیری خرده فرهنگ های بزهکاری، کاهش کنترل اجتماعی غیر رسمی، اختلال در روابط و مناسبات خانوادگی ، آزادی و استقلال فرزندان برای ترک خانه، مسکن نامناسب، خانواده بی نظم و پرجمعیت، قاچاق و مصرف مواد مخدر، دلزدگی از مدرسه، افت تحصیلی، فقدان بهداشت، مصرف مشروبات الکلی، قتل، ضرب و جرح، روابط نامشروع و ... فراهم می آید.
بیشتر مشکلات در محلات حاشیه نشین بندرعباس در خصوص معابر است، امری که ریشه در گذشته داشته و بزودی تصحیح آن امکان پذیر نیست و بسیاری از مشکلات دیگر که به گفته مسئولان اعتبار لازم برای بر طرف کردن آنان موجود نیست.
با وجود اینکه از هرمزگان به عنوان قطب اقتصادی کشور یاد می‌شود اراضی بیابانی بسیاری را در خود جای داده که به‌رغم این موضوع اعتبارات بسیار اندکی در باره بیابان زدایی به این استان اختصاص یافته است.
کاهش آسیب ها با بازآفرینی محله چاهستانی
مدیرکل راه و شهرسازی استان هرمزگان در گفت و گو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: درباره بازآفرینی محلات استان هرمزگان باید بگویم که این استان در این خصوص پیشگام بوده و در بازه زمانی به عنوان پایلوت شناخته شده است.
آرش رضایی با اشاره به اینکه در استان هرمزگان ۸ شهر مصوب وجود دارد، افزود: در همه شهرهای مصوب،بازآفرینی شروع شده است و هر دو هفته ستاد بازآفرینی با حضور استاندار برگزار می‌شود.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در خصوص بازآفرینی شهرهای استان هرمزگان، گفت: در خصوص ستاد بازآفرینی،هرمزگان مقام اول در سراسر کشور را دارد.
رضایی اذعان کرد: ۴۳ درصد از سکونت گاه‌های بندرعباس، غیر رسمی و بافت فرسوده است.
وی عنوان کرد: مطالعات شهر بندرعباس ( اجتماعی، فرهنگی و کالبدی ) در سال ۱۳۹۱ صورت گرفته است که طی این مطالعات ۱۳۷۲ هکتار از شهر بندرعباس را بافت فرسوده و ۷۰۰ هکتار از آن را سکونت های غیر رسمی در بر گرفته است.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه محله چاهستانی ها دارای شرایط ویژه و خاصی بود، گفت: بیشترین مشکل را در بندرعباس محله چاهستانی ها داشت و بیشتر آن سکونت های غیر رسمی و بافت فرسوده بود.
به گفته رضایی با بازگشایی این معابر نفوذ به قلب محله چاهستانی ها آسان شد و مشکلات اجتماعی محله را کاهش داد و ارزش افزوده ای برای مسکن‌های آن محله ایجاد کرد. این مقام مسئول دستیابی به این موفقیت را همکاری مردم عنوان کرد.
وی درباره شهرک توحید نیز گفت : این شهرک در حال مطالعه است و در صدد ایجاد سند تحول برای آن محله هستیم.
مدیرکل راه و شهرسازی استان هرمزگان در پایان با اشاره به مشارکت شهرداری بندرعباس، گفت: محلات بر اساس اولویت بازآفرینی می‌شوند.
نقش موثری مشارکت های مردمی در تسریع ساماندهی محلات
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری هرمزگان با بیان اینکه مشارکت اجتماعی مردم نقش موثری در تسریع ساماندهی محله چاهستانی ها دارد، گفت: مشارکت اجتماعی مردم به بهبود روند توسعه کار ساماندهی محله چاهستانی‌ها کمک خواهد کرد و باید زمینه این مشارکت فراهم شود.
رضا مدرس در جلسه بررسی ساماندهی محله چاهستانی‌ها افزود: بهسازی و نوسازی محلات دارای بافت فرسوده موجب افزایش رفاه و آسایش مردم ساکن در این محلات خواهد شد و نیاز است به شکلی کار کنیم که این طرح پیشرفت مطلوبی داشته باشد.
وی تاکید کرد: برنامه بازآفرینی بافت‌های فرسوده با نگاه محله محوری در حوزه تامین خدمات روبنایی و زیربنایی، نوسازی مسکن و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی درحال پیگیری است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری هرمزگان گفت: در حال حاضر تمرکز اصلی بر روی نوسازی بافت های فرسوده در محله چاهستانی های بندرعباس با توجه به وسعت این منطقه قرار دارد و در نظر داریم تا در این زمینه کاری نمونه را در سطح کشور انجام دهیم.
مدرس اضافه کرد: خوشبختانه اختیارات مناسبی از سوی شرکت بازآفرینی شهری ایران به استان هرمزگان تفکیک شده تا بتوانیم طرح بازآفرینی و نوسازی بافت های فرسوده در محله چاهستانی ها را به شکل مناسبی اجرا و آن را به الگویی برای سایر محلات تبدیل نماییم.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به تفویض اختیارات، هیئت اجرایی بازآفرینی شهری و نوسازی بافت های فرسوده در هرمزگان تشکیل شد که به صورت جدی نوسازی بافت‌های فرسوده را در استان و به ویژه در شهر بندرعباس پیگیری خواهد کرد.
مدرس اضافه کرد: خوشبختانه اختیارات مناسبی از سوی شرکت بازآفرینی شهری ایران به استان هرمزگان تفکیک شده تا بتوانیم طرح بازآفرینی و نوسازی بافت‌های فرسوده در محله چاهستانی ها را به شکل مناسبی اجرا و آن را به الگویی برای سایر محلات تبدیل نماییم.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به تفویض اختیارات، هیئت اجرایی بازآفرینی شهری و نوسازی بافت های فرسوده در هرمزگان تشکیل شد که به صورت جدی نوسازی بافت‌های فرسوده را در استان و به ویژه در شهر بندرعباس پیگیری خواهد کرد.
گزارش : علیرضا صالحی
