ایلنا ثبت جهانی هگمتانه را بررسی می‌کند؛
هژبری: تردیدهایی درباره موقعیت مکانی هگمتانه وجود دارد
استاندار همدان در جلسه بررسی و تدوین سند راهبردی و عملیاتی توسعه استان دستوری مبنی بر تشکیل ستاد پیگیری «ثبت‌جهانی تپه هگمتانه» داد؛ ایلنا این موضوع را مورد واکاوی قرار داده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا از همدان، تپه‌باستانی هگمتانه در مرکز شهر همدان واقع است و از مکان‌های دیدنی و تاریخی همدان به شمار می‌رود.
بسیاری از باستان‌شناسان تپه هگمتانه را وسیع‌ترین تپه باستانی ایران دانسته و آن را بقایای ابنیه کاسی، مادی، هخامنشی و بعد از آن می‌دانند. این تپه بیضی شکل، در داخل محدوده شهر فعلی همدان در دو سوی خیابان اکباتان واقع شده و این سایت باستانی در سال 1310 به شماره 28 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
استاندار همدان در جلسه بررسی و تدوین سند راهبردی و عملیاتی توسعه استان که 19 فروردین 98 تشکیل شد، دستوری مبنی بر تشکیل ستاد پیگیری «ثبت جهانی تپه هگمتانه» به ریاست معاون عمرانی استانداری داد.
تشکیل این ستاد نشان از اهمیت موضوع دارد و طبیعتا ثبت جهانی تپه هگمتانه ظرفیت‌ها و چالش‌هایی نیز دارد؛ همین امر سبب شد تا با یک کارشناس حوزه باستان‌شناسی و مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه داشته باشیم.
شهر هگمتانه شکل ایرانی ندارد
علی هژبری پژوهشگر و باستان‌شناس و متخصص در حوزه «ایران در دوران تاریخی» با بیان اینکه هگمتانه اولین پایتخت ایران در دوران تاریخی است، اظهار کرد: امروزه درباره موقعیت مکانی هگمتانه تردیدهایی وجود دارد و ممکن است این تپه نباشد اما با توجه به اکتشافات انجام شده انتظار نمی‌رود تپه دورتر از این منطقه باشد.
این کارشناس بخش تاریخی موزه ملی ایران با اشاره به اینکه براساس منابع تاریخی و نوشته‌هایی از ادوار تاریخی بخصوص آشوری برای ما روشن است این منطقه که هگمتانه در مرکز آن واقع است، به‌عنوان پایتخت مادها شناخته شده، تصریح کرد: این موضوع نشان‌دهنده این است که چه جایگاه مهمی در تاریخ سیاسی منطقه خاورمیانه در عصر آهن ایفا می‌کند.
معماری رومی و شهر شطرنجی
این باستان‌شناس با بیان اینکه این شهر شکل ایرانی ندارد و معماری شبیه به معماری رومی دارد، بیان کرد: به این نوع شهر «هیپودامیک» می‌گویند؛ معروف است که بنیان‌گذار این شیوه شهرسازی «هیپوداموس» معمار یونانی است و به شهرهای شطرنجی معروف هستند.
هژبری در ادامه درباره شهرهای شطرنجی گفت: این شهرها دارای خیابان‌هایی هستند که بلوک‌های معماری را تشکیل می‌دهد و به صورت مربع- مستطیل است.
این پژوهشگر با بیان اینکه تپه هگمتانه داخل شهری پویا و فعال قرار دارد، اظهار کرد: درگیری‌های زیادی میان بومیان و میراث فرهنگی در چند سال اخیر بوده و بر این باورم میراث‌فرهنگی در این زمینه موفق عمل نکرده است.
مانعی به نام بازار آهنگرها
هژبری با اشاره به اینکه یکی از موارد مهم در ثبت جهانی که در سال‌های اخیر اهمیت بسیاری پیدا کرده مشارکت مردم است، اضافه کرد: مردم را در مدیریت پایگاه‌ها اقداماتی که قرار است در پایگاه انجام شود شریک کنیم؛ آن‌ها باید دیده شوند.
هژبری با بیان اینکه میراث‌فرهنگی مردم را وارد جریان کار کند، اضافه کرد: در مورد فواید و اهمیت ثبت جهانی تپه هگمتانه اطلاعاتی به مردم داده نشده است.
این پژوهشگر با بیان اینکه بازار آهنگرها یکی از مشکلات موجود برسر راه ثبت جهانی است، گفت: با توجه به اینکه مدت زیادی است این قسمت از بازار در نزدیکی تپه قرار دارد، باید راه‌حل مناسبی نیز برای افراد شاغل پیدا کرد.
هژبری با اشاره به اینکه سوله بزرگی که روی بخش کوچکی از کاوش‌ها قرار دارد، مانعی بر سر ثبت جهانی این اثر است، اذعان داشت: این سایت، سازه دائمی است و استفاده از سازه‌هایی با چوب بامبو و چادرهای مخصوصی که کم هزینه و سبک هستند، می‌تواند این موانع را برطرف و از آسیب دیدن اثر جلوگیری کند.
مدیران نقد کارشناسان را بپذیرند
این پژوهشگر با بیان اینکه در دوره‌های مختلف بین مدیران و کارشناسان فاصله بوده است، گفت: زمانی که کارشناسان عملکرد مدیران را نقد می‌کنند، برداشت خوبی از این طرز فکر نمی‌شود؛ در نتیجه گفتگو و تبادل نظر میان کارشناسان و مدیران به وجود نمی‌آید و تصمیمات غالبا اشتباه هستند.
هژبری بزرگترین چالش ثبت جهانی محوطه‌ها را امروزه مدیریت میراث فرهنگی کشور دانست و بیان کرد: مدیریت میراث فرهنگی تعاریف و تجربیات خاص خود را دارد و مدیریت میراث فرهنگی مقوله‌ای جدا از «انسان خوب‌بودن» است.
مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه: رفع تمام موانع و مشکلات بر سر راه ثبت جهانی زمان‌بر است
بهرام توتونچی مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه نیز در همین راستا ضمن اشاره به تاریخچه این تپه اظهار کرد: در حال حاضر وسعت تپه هگمتانه حدود 30 و نیم هکتار است و از لحاظ فیزیکی به دو قسمت تقسیم شده است.
توتونچی با اشاره به اینکه یکی از ویژگی‌های مثبت این اثر، بودن در شهری تاریخی است، عنوان کرد: اشیا و اطلاعات به دست آمده از این منطقه گویای وجود هویتی ارزشمند و تاریخی است که قابلیت ثبت جهانی را دارد.
مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه با بیان اینکه اثر معرفی شده به یونسکو برای ثبت جهانی باید کمترین نقص و عیب را داشته باشد، تصریح کرد: تپه هگمتانه در حال حاضر دارای عیوبی است؛ از جمله تملک، بازار آهنگرها در نزدیکی این منطقه و ساخت و سازهایی که عرصه و حریم این تپه باستانی را از بین میبرند.
وی افزود: ساخت و سازها باید کنترل شده باشند.
توتونچی با اشاره به اینکه سه طرح «مرجان»، «مژدا» و «تدوین» برای یکپارچه شدن این منطقه طراحی شد، گفت: با استفاده از طرح «مرجان» توانستیم قسمتی از نقص‌های موجود را برطرف کنیم و در تلاشیم تا باقی نیز مرتفع شود؛ اما باید این نکته را در نظر داشت که رفع تمام موانع و مشکلات بر سر راه ثبت جهانی زمان‌بر است.
مدیر پایگاه محوطه باستانی هگمتانه با اشاره این موضوع که اگر مشکلات رفع و تپه هگمتانه ثبت شود، مزیت‌هایی نیز دارد، بیان کرد: زمانی که اثری ثبت جهانی می‌شود، اطلاعاتی در مورد آن در سایت‌های بین‌المللی منتشر می‌شود و همین امر سبب خواهد شد تا همدان نیز جز یکی از مقاصد گردشگری ایران باشد.
گفتگو: مژده نوراللهیان
