در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
چشم ۸ تالاب فارس به آسمان دوخته شده/ بارش‌ها نتوانسـت کمـکی به ارژن و پریشان کند/ مهارلو آسیب‌پذیر و آلوده شده است
بیش از یک دهه از وضع بحرانی خشکسالی، ریزگرد و عدم حیات زیست‌مندان هشت تالاب مهم و شناخته شده فارس می‌گذرد و تنها راه بازگشت حیات موقت به این تالاب‌ها بارش‌های زمستانی است.
به گزارش ایلنا، بارش‌هایی که در طول یکسال به حدی از میزان آن کاسته می‌شود که حتی تامین آب شرب پشت سدها نیز به سختی امکان می‌پذیرد و در برخی از سال‌ها نیز مانند سالجاری بارش‌های نسبتا خوب جان دوباره‌ای به تالاب‌ها می‌دهد.
در این میان که آبگیری سطحی به واسطه بارش‌ها برای برخی از تالاب‌ها رقم می‌خورد شاهد هستیم که چندین تالاب با تغییرات و دستکاری گسترده‌ای که در حریم آن‌ها صورت گرفته است از این موضوع بی‌بهره هستند.
در این گزارش به بررسی رهاسازی حقابه بختگان و وضع کلی تالاب‌های استان در گفتگو با «سیروس زارع» فعال زیست محیطی و دبیر بین‌المللی احیای تالاب کمجان می‌پردازیم. وی در ابتدا با اشاره به اینکه تالاب‌های استان به دلیل بارندگی‌ها در راستای جبران آسیب‌های ناشی از ضعف مدیریت آبی نسبتا شرایط مناسبی دارند، عنوان می‌کند: با این وجود نمی‌توان گفت که خطرات و مشکلات تالاب‌ها حل شده است اما وضع مناسبی نسبت به دیگر استان‌ها داریم درعین اینکه در نیمه شمالی کشور ۶ استان وضع بارندگی خوبی نداشتند اما فارس دریافت‌های آبی خوبی داشته و میزان بارش‌ها بیشتر از میانگین بوده و نسبت به سال گذشته بارش‌ها درصد قابل توجهی افزایش داشته است.
وی عنوان کرد: احساس نیاز آبی بختگان به حقابه در زمان زادآوری فلامینگوها است. پروژه رهاسازی حقابه تالاب بختگان با رهاسازی ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب رقم خورد و این دومین بار است که بختگان به حقابه‌ای هرچند از دید کارشناسان جزئی و ناکافی دست می‌یابد.
زارع با بیان اینکه در تالاب بختگان با توجه به بارش‌ها نمی‌توان گفت که آبگیری خوبی در تالاب‌ها شده است، ابراز می‌کند: هرچند حقابه زیستی رها شده نیاز بختگان را تامین نمی‌کند و بسیار کم است و متناسب با ظرفیت و وضع بختگان نیست اما امیدوار کننده است.
این فعال زیست محیطی با اشاره به اینکه انتظار می‌رود دستگاه‌های متولی آب و مجموعه مسئولان استانی نسبت به حقابه بختگان تجدیدنظر کنند و متناسب با نیاز زیستگاه رهاسازی را انجام دهند، خاطرنشان می‌کند: نوبت اول رهاسازی آغاز شده و چندروزی است رودخانه باز است و به ورودی بختگان از محل طشک و بختگان رسیده و انتظار می‌رود این حداقل آب، کمی لایه‌های سطحی را مرطوب کند و با توجه به بارش‌ها فرصتی به بختگان دهد.
زارع ادامه می‌دهد: اساس و نیاز آبی بختگان در زمان زادآوری است، زمانی که فلامینگوها تخمگذاری می‌کنند و در نمکزار گیر می‌افتند لذا مسئولان باید تلاش کنند تا آسیب‌ها بیشتر از این نشود و مانند سال‌های قبل شاهد فاجعه مرگ فلامینگوها در بختگان نباشیم.
به گفته وی نیاز است رطوبت مورد نیاز را در اواخر خردادماه برای بختگان تامین کنیم و این امر حساسیت موضوع را بالا می‌برد و آن زمان که آسیب وارد و انتقادات زیادی شنیده می‌شود، افراد واکنش نشان می‌دهند.
زارع با بیان اینکه حداقل نیاز آبی تالاب طشک، بختگان و کمجان در شرایط نرمال مثل سالجاری بیش از ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب است که باید دستگاه‌های متولی آن را تامین کنند، یادآور می‌شود: درحال حاضر ۱۰۰ میلیون مترمکعب توافق شده است که معادل یک چهارم نیاز آبی بختگان است و برای پایداری و تعادل بخشی زیستگاه کافی نیست و با این حقابه شکنندگی زیستگاه باقی است.
کمجان بیشترین سطح آبگیرى در میان دیگر تالاب‌ها دارد
این کنشگر محیط زیست درباره وضع تالاب کمجان نیز می‌گوید: با اولین بارش سالجاری آبگیری شروع شده و در حال حاضر وضع تالاب عالی است که نتیجه یک اقدام موفقیت‌آمیز خودجوش جامعه محلی بوده که قابل مشاهده است و تالاب کاملا آبگیری شده است.
زارع با اشاره به اینکه وضع حفاظت از تالاب کمجان در این فصل که پرندگان مهاجر بیشتر می‌شود باید دنبال شود و حقوق طبیعی تالاب در معادلات سازمان آب بگنجد، تصریح می‌کند: نیاز آبی کمجان باید تامین شود و براساس این نیاز آبی حقابه برسد.
بارش‌ها نتوانسـت کمـک کننده ارژن و پریشان باشد
زارع درخصوص دو تالاب ارژن و پریشان نیز با اشاره به اینکه در این بارش‌ها حجم روان آب‌هایی که وارد سطح دریاچه شده نتوانسته است زیستگاه را نجات دهد، بیان می‌کند: در این حوزه هنوز شاهد آبگیری درخوری نیستیم و لازم است که در مدیریت منابع آب در این حوزه بویژه استفاده از آب‌های زیر سطحی و کنتور گذاری در قالب مدیریت برای برگرداندن تراز مثبت آب‌های زیرسطحی انجام شود تا به روان آب‌ها در سال‌های پربارش کمک کند که زیستگاه به سمت احیا برود.
به گفته وی در خصوص تالاب ارژن هنوز شانس بیشتری وجود دارد و این به دلیل آب‌هایی است که به سمت دریاچه می‌آید. به‌خصوص آب‌های ۵ لوله که وارد می‌شود و حجم قابل توجهی هم است لذا باید بر روی مدیریت بستر هم کار کرد.
این فعال زیست محیطی با اشاره به اینکه در خصوص تالاب کافتر نیز بارش‌ها و برف‌گیری منطقه کمک کننده است اما تمام مسیرهای منتهی به دریاچه تغییر کاربری داده‌اند، ابراز می‌کند: در این منطقه اراضی کشاورزی توسعه پیدا کرده و چاه‌های بی‌رویه‌ای حفر و دستخوش دستکاری انسانی شده است. در نتیجه این تالاب آب کافی دریافت نمی‌کند و خیلی نمی‌شود امیدوار بود.
مهارلـو به عنـوان تـالاب آسـیب‌پذیر ورودى خوبى داشته است
این فعال زیست محیطی با بیان اینکه وضع تالاب مهارلو به دلیل ورود روان آب‌ها و بارش‌های قابل توجهی که داشته، امیدوار کننده است، بیان می‌کند: مهارلو دریاچه آسیب‌پذیر و آلوده است که در کنار کلانشهر شیراز قرار دارد و نیازمند توجه ویژه است.
زارع با بیان اینکه شهرک‌های اطراف مانند کفترک، مهارلو و… در حوالی دریاچه مسکونی شده است و به همین دلیل آلودگی صنعتی و فاضلاب خانگی وارد دریاچه می‌شود، ابراز می‌کند: مهارلو وضع مناسبی ندارد و باید به و آن توجه ویژه شود و حساسیت بالایی که باید نسبت به مهارلو نشان دهیم این است که کماکان خطر ایجاد مانع در مسیر سرچشمه رودخانه خشک وجود دارد که مبادا سازه‌ای ایجاد و باعث تاخیر و مانع ورود آب در فصول بارشی به رودخانه شود.
وی با اشاره به اینکه حفر چاه‌ها در اطراف مهارلو می‌تواند زیر سطح دریاچه را خالی کند کما اینکه در بخش شمالی دریاچه مهارلو شکاف‌هایی به وجود آمده است، خاطرنشان می‌کند: حفره‌هایی در بستر مهارلو ایجاد شده که آب دریاچه به آن نفوذ می‌کند و ضروری است علت آن ریشه یابی شود.
زارع در خصوص تالاب هفت برم نیز می‌گوید: این تالاب ورودی خوبی داشته؛ تقریبا سطح برم تاحدودی بالا آمده است اما این تالاب هم احتیاج به مدیریت ویژه دارد و نظارت برساخت و سازها کاملا الزامی است تا اجازه دستکاری حرایم و حفر چاه در محدوده آن‌ها داده نشود و در کل این زیستگاه احتیاج به مدیریت دارد.
این کنشگر محیط زیست با اشاره به اینکه وضع تالاب‌ها عموما در سالجاری به مراتب بهتر از سال‌های گذشته است، یادآور می‌شود: اما آبگیری لازم صورت نگرفته است و کماکان به جز کمجان که هر سال به واسطه اقدامات خودجوش آبگیری می‌شود تالابی که کامل آبگیری شده باشد را در فارس نداریم و امید است ادامه فصل بارشی وضع موجود را بهبود ببخشد.
