تأثیرات اختلال در اینترنت بر روی جامعه وخانواده‌ها/ مشکلات کشور با قطعی اینترنت حل نمی‌شود

به گزارش خبرنگار ایلنا از آذربایجان شرقی، در دهه‌های گذشته، پژوهش‌های محققان درباره کودکانی بود که مقابل جعبه جادو میخکوب شده و یا خانواده‌هایی که ساعت‌های محدود دورهمی را به مطالعه روزنامه یا پای برنامه‌های تلویزیونی می‌گذراندند و بسیاری از جامعه‌شناسان و روانشناسان از سردی روابط خانوادگی ابراز نگرانی می کردند.

در سال‌های اخیر اینترنت و شبکه‌های مجازی جای تلویزیون و اخبار حوادث و گزارش‌های روزنامه‌ها را گرفته و علاوه بر اینکه محتوای ارائه شده در این شبکه ها گاهی بسیار سطحی و  حتی برگرفته از شایعات و  منابع نادرست  است ، توانست روابط خانواده ها را بیش از پیش سردتر کند.

هر چند با مطالعه تاریخ درمی یابیم که انسان موجودی اجتماعی و جمع گراست و همین ویژگی اجتماعی و وابستگی به گروه بزرگترین امتیاز بشر در طی فرایند فرگشت و تکامل بوده که به بقا و پیشرفت جوامع انجامید.

بشر به واسطه ارتباط با همنوع و همخوانی با طبیعت بود که توانست جان خود را در ادوار گوناگون از خطرها حفظ کرده، با انتقال تجربیات و علم به همنوعان خویش و کسب علم به واسطه بررسی دیگر گونه های جانوری و جهان پیرامون مسیر پیشرفت و توسعه را سپری کند، اما همین انسان اجتماعی به مرور زمان شیوه‌های ارتباطی خود را در مسیرهای ویژه‌ای پیش برده و از روال تعامل نرمال خارج شده است.

در این مسیر انسان به قدری به تکنولوژی وابسته شده که در ارتباطات حقیقی و فیزیکی با مشکل مواجه شده است، به طوری که با هر تغییر کوچک و یا خللی در ابزارهای مدرن ارتباطات در ادامه مسیر با مشکل مواجه شده و با پرخاش و تندخویی به خشونت روی می آورد یا منزوی شده و دیگران را می راند.

طبق یافته‌های پژوهشگران بزرگسال در قیاس با همتایان جوانترشان  مصرف کننده‌های حریص‌تری نسبت به شبکه‌های اجتماعی هستند و احتمال اینکه والدین مصرف کننده های شبکه های اجتماعی باشند بیشتر از غیر والدین است.

این پژوهش‌ها نشان می دهد، استفاده مداوم از شبکه های اجتماعی در میان عوامل دیگر یکی از عاملان افسردگی به شمار می روند.

محققان معتقدند، بین پدر حواس پرتی که در سال 2018 با فشار دادن انگشتی روی صفحه گوشی پیامی می نویسد با پدری که در دهه 1950 با خواندن خبری در روزنامه به فرزندانش بی اعتنا بود تفاوت قابل توجهی وجود دارد، زیرا این وسایل الکترونیک تمرکز ما را به گونه ای جدید و متفاوت و بیشتر تسخیر می‌کنند.

اما انسان مدرن به قدری در این شیوه ارتباطی غرق و آمیخته شده که زندگی بدون این ابزارها را متصور نیست.

انسان امروز بدون ارتباط با محیط اطراف و دیگر همنوعان خود در فواصل دور و نزدیک به سرعت به آشفتگی در تمام جوانب زندگی از لحاظ روحی و فردی، از کارهای روزمره گرفته تا انجام وظایف و مسئولیت های شغلی، خانوادگی و حتی انسانی و شهروندی دچار خواهد شد.

فارغ از تمام دلایل و استدلالات سیاسی، اجتماعی، ایدئولوژیکی و... قطعی اینترنت در هفته های اخیر در ایران با تلقین محرومیت و محدودیت اجباری به شهروند در مسیر توسعه و مدرنیزه ایرانی به نوعی حس اسارات داده که واکنش ها و عملکردهای غیرقابل پیش بینی را در پی داشته است.

تأثیرات اختلال در اینترنت بر روی جامعه وخانواده‌ها

رقیه تمیز، جامعه شناس گرایش گروه‌های اجتماعی، در این خصوص به خبرنگار ایلنا گفت: امروز کودکانی که در عصر ارتباطات متولد شده اند، فرزندان دیجیتال نامیده می شوند، در مقابل ما که زمان بیکاری خود را با دید و بازدید و بازیهای کودکانه و در کنار خانواده و دوستان و... می گذراندیم، زندگی آنها از بهره هوشی گرفته تا نحوه کسب اطلاعات و گذران اوقات فراغت وابسته به اینترنت و فضای مجازی است، بخصوص بعد از سپری کردن دوران کرونا جوانان و بخصوص نوجوانان امروز تمام کارهایشان از تحصیل و کلاس‌های آموزشی گرفته تا تفریح و مطالعه و لحظات فردی‌شان را از طریق شبکه‌های مجازی، سایت‌ها و حتی بازی‌های آنلاین کامپیوتری سپری می کنند.

وی تاکید کرد: در چنین شرایطی حذف اینترنت در جامعه باعث محدود شدن ارتباطات و آشفتگی افراد شده و چون این کودکان ارتباط صحیح با خانواده، روش‌های سنتی پر کردن اوقات فراغت و حتی انجام امورات روزمره زندگی را بدون اینترنت متصور نیستند، ممکن است در برخی از بدیهی‌ترین کارهای خود دچار سردرگمی شوند.

این مدرس علوم اجتماعی تشریح کرد: متاسفانه حتی در حوزه آموزشی و کلاس‌های درسی و دانشگاه‌ها نیز پیش از این وقتی تکلیفی از دانش آموز و دانشجو خواسته می شد، بدون به چالش کشیدن ذهن و حافظه خود، با تکیه بر دریای اطلاعات اینترنت به راحتی از پس تکلیف برمی آمدند، اما حالا به دلیل عدم دسترسی به فضای مجازی حتی خانواده ها هم از عهده کمک به فرزندانشان در این زمینه برنمی آیند.

تمیز ادامه داد: امروز در عصر ارتباطات محدودیت زمان و مکان وجود ندارد، به طور مثال در محیط خانواده کودک ساعت‌ها زمان خود را در فضای بسته آپارتمان و اتاق شخصی می گذراند اما با دسترسی به دنیای مجازی محدودیتی حس نمی کند، اما محدودیت فضای مجازی طی هفته های اخیر اثر نامطلوب خود را در تمام اعضای خانواده برجای گذارده، قبل از این تمام اعضای خانواده زمان فراغت و در خانه بودن را اغلب به طور فردی و با گوشی‌های تلفن سپری می کرد، اما با از دست رفتن این امکان متاسفانه چون از ابتدا ارتباط صحیح شکل نگرفته  اختلافات خانواگی میان زن و شوهر و بگو مگوی فرزندان و والدین افزایش یافته است.

این پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی همچنین افزود: در حوزه های اجتماعی، علمی و فرهنگی نیز در سالهای اخیر اغلب افراد به دلیل کمبود وقت به کتابهای صوتی و... عادت کرده بودند، اما حالا فایل‌های صوتی آنلاین غیرقابل دسترس شده و حتی در بخش‌های اداری دولتی و خصوصی نیز وقتی برای کاری مراجعه می کنی به دلیل عدم دسترسی به سامانه ها امکان انجام روال اداری وجود ندارد.

رقیه تمیز افزود: از طرفی در حوزه خانواده و اقتصاد خانواده نیز وقتی کسب و کار و درآمد خانواده ای متکی به فضای مجازی و فروش اینترنتی بود، امروز با قطع شدن این فضا از عهده تامین هزینه ها برنمی آید، لذا مجبور است از هزینه های روزمره خود از خرید مواد اولیه و پوشاک و بهداشت و تفریح و حتی تنقلات سوپرمارکتی کودک‌اش بزند تا بتواند مالک و صاحب خانه را راضی نگه دارد.

مشکلات اخیر کشور با اختلال و قطعی اینترنت حل نمی‌شود

 پیش از این، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران در گفت و گویی اعلام کرده بود: در گزارش اتاق بازرگانی آمده است که واحدهای صنفی و بنگاه‌های اقتصادی طی یک ماه گذشته با قطعی و محدودیت اینترنت، زیان ۸۰ هزار میلیارد تومانی دیده‌اند.

در این زمینه محمدباقر بهشتی، استاد اقتصاد و مدیریت دانشگاه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایلنا با اشاره به اینکه در عصر حاضر کل ارتباطات دنیا و حتی مبادله اقتصادی در بستر فضای مجازی و اینترنت شکل می گیرد، گفت: نه تنها کسب و کارهای خرد، بلکه حتی بزرگترین شرکت های فروش جهان برای مبادله اقتصای مثل آمازون و حتی در کشور ما دیجی کالا و شرکت های مختلف دیگر نیز با به وجود آمدن اختلال اینترنت نه تنها ضرر اقتصادی می بینند بلکه کسب و کار خود را هم از دست می دهند و این یک خسران اقتصادی بزرگ در جامعه است، که در بلند مدت تاثیر خود را بر افزایش بیکاری و... نشان خواهد داد.

وی ادامه داد: قطع شدن و اختلال اینترنت باعث شده نیاز ما به پول نقد بیشتر از گذشته باشد؛ از مدت زمانی که طی یک ماه اخیر با اختلال و قطعی اینترنت روبرو هستیم وقتی به فروشگاه مراجعه می‌کنیم و بابت خریدهای روزانه کارت بانکی را تحویل فروشنده می‌دهیم با مشکل اساسی برخورد می‌کنیم چرا که به دلیل نرخ تورم بالای 40 درصد و نرخ 2 رقمی که بیش از 50 سال است در کشور ما وجود دارد فراهم کردن پول نقد در نوع خود مشکل است.

بهشتی در پایان یادآور شد: مشکلات اخیر کشور با اختلال و قطعی اینترنت حل نمی شود بلکه باید علت این مشکلات را بدون جانبداری و با دقت کافی بررسی کنیم تا نتایجی کاربردی و بنیادی حاصل شود.

براساس آمارهای منتشر شده در رسانه ها، در روزهای گذشته، طبق نظرسنجی به عمل آمده وابستگی درآمد ۱۰ میلیون ایرانی به اینستاگرام بستگی دارد، همچنین در میان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف اینستاگرام با ۸۳ درصد، بیشترین سهم استفاده را در میان واحدهای تجارت الکترونیکی دارا بوده است.

پس از اینستاگرام، واتس‌آپ ۵۳ درصد، تلگرام ۴۳ درصد، وبلاگ‌ و فیسبوک ۸ درصد، پیام‌رسان سروش ۵ درصد، پیام‌رسان‌های ایتا، بله، گپ ۳درصد، آی‌گپ ۲ درصد و سیگنال ۱ درصد در استفاده واحدهای تجارت الکترونیکی از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف نقش آفرینی کرده‌اند.

حال با وجود تورم و بحران های مالی خانواده ها که با محدودیت دسترسی به فضای مجازی به طور غبرقابل کنترلی افزایش یافته، باید دید برنامه ریزان ارشد کشور برای حل این مشکل  راه حلی مسالمت آمیز و راهگشا دارند، یا همچون تجربه سالیان گذشته تنها به حل صورت مسئله بسنده می‌کنند.