طرح جامعی برای تجهیز اراک در برابر خطرات و پیامدهای سیلاب تنظیم و اجرا نشده است/ برخوردهای سلیقه‌ای و رفتار پوپولیستی شهروندان را آزار می‌دهد

به گزارش خبرنگار ایلنا، دستگاه‌های خدماتی به رغم تلاش بسیار در انجام وظایف خود با مشکلات متعددی مواجه شدند. برق بسیاری از مناطق به ویژه در مرکز استان برای ساعت‌های متمادی قطع شد که البته اعتراض بسیاری از شهروندان را در پی داشت. آنچه به ویژه در روز پنج شنبه انتقاد همگان را برانگیخت، حجم بارندگی‌ها و متناسب نبودن عملکرد و توانایی ستاد بحران استان مرکزی با میزان بارش و خسارت‌های وارده بود.

عدم ارتباط مسئولان سیاسی و اجرایی استان با رسانه ها را شاید بتوان مهمترین بخش پازل خسارت‌ها بر اثر عدم آگاهی مردم دانست. حتی بعد از سیل نیز مدیران سیاسی از جمله استاندار مرکزی و فرماندار اراک سؤالات رسانه ها را بی پاسخ گذاشتند و عملا نشان دادند که علیرغم ادعای علاقمندی به ارتباط با رسانه ها چندان اعتقادی به اطلاع رسانی ندارند.

مدیریت بحران‌ها بخش جدا نشدنی برای رسیدن به توسعه پایدار

یک کنشگر اجتماعی در رابطه با فرایندهای بحران ها و چگونگی عملکرد در بحران، گفت: وقوع بحران های ناشی از حوادث با توجه به قرار گرفتن ایران بر روی کمربند بلایای طبیعی یک امر عادی و محتمل محسوب می گردد که با اتکا به دانش، برنامه‌ریزی، آموزش، اختصاص منابع مناسب به منظور پیشگیری و مواجهه می توان از خسارت‌ها و پیامدهای ناشی از آن جلوگیری کرد.

فرزین وفایی نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: آتش سوزی‌های مکرر در مراتع و جنگل‌ها، خیزش آفات نباتی و بیماری‌های همه گیر، تنش آبی یا افزایش نزولات آسمانی، سرمازدگی، زلزله، رانش زمین، فرونشست ها به خصوص بحران‌های فرهنگی و اجتماعی و غافلگیر شدن مدیریت بحران نشان می دهد که هنوز به جایگاه مدیریت بحران باور نداریم و هنوز این جایگاه مهم را بر اساس انتصابات باندی و سفارشی بدون تجربه حرفه‌ای پر می کنیم.

وی ادامه داد: بحران‌ها از لحاظ عامل وقوع، به طبیعی و انسان ساخت همچنین از نظر وسعت تأثیر و شدّت، به محلی، استانی، ملی و فراملی تقسیم می‌شوند اما بحرانی که گریبانگیر استان مرکزی است خارج از این تعاریف می باشد. همواره کارشناسان پدافندی شدت بحران از لحاظ میزان مواجه و سطوح درگیر را به درجات خطرناک، رنج آور، پرمشقّت، آشفته و پرآشوب درجه بندی می کنند، اما میزان بحران نابخردی و انتصاب آدم‌های اشتباهی و حضور آنها در زمان و مکان اشتباه در این استان پایانی ندارد.

این کنشگر اجتماعی اظهار داشت: هر چند این پدیده موضوع نوظهوری نیست، اما برخورد سلیقه‌ای با بحران خصوصا رفتار پوپولیستی حین وقوع و مقابله با بحران بیش از هر چیز دیگر شهروندان را آزار می دهد.

وفایی نژاد تصریح کرد: از آنجا که مدیریت بحران‌ها بخش جدا نشدنی برای رسیدن به توسعه پایدار است و با زندگی عامه مردم همچون بهداشت و سلامت عمومی و روانی جامعه سر و کار دارد، داشتن برنامه‌های اجرایی منطبق با منطقه و بخش، تربیت نیروهای متخصص و کارآمد، آموزش و همرسانی همگانی، تمرین و تکرار مدلهای اجرایی، تامین و تجهیز به خصوص قابلیت دسترسی و استفاده به ویژه تاب آوری و برگشت به شرایط پایدار و استاندارد سپس بازگشت به زندگی عادی و نظارت بر اجرای کامل این چرخه یک امر بایسته است که تنها در سایه حضور افراد آگاه ، باتجربه و مدبّر امکان پذیر است.

وی بیان داشت: حال این سئوال پیش می آید که چرا استان مرکزی با توجه به اخطارهای هفته‌های اخیر و دیدن میزان قدرت پدیده بارش‌های تابستانه در دیگر نقاط کشور نتوانست این مهم را به درستی انجام دهد؟! غافلگیری شهروندان و غافل ماندن مدیران شهری خصوصا آب گرفتگی معابر  و عدم پاسخگویی خصوصا عدم توانایی دستگاه‌های خدمت رسان به ارائه خدمات بهنگام نشان از نبود مدیریت بحران در استان دارد.

این کنشگر اجتماعی تأکید کرد: در مقایسه میزان و حجم بارش باران نوروز ۱۳۹۷ با بحران ساختگی ششم مرداد ۱۴۰۱ از هر منظر چه مدیریت شهری و مدیریت بحران خصوصا دستگاه های خدمات‌رسان نمره قابل قبولی کسب نکرده اند و جای سئوال دارد که چه اتفاقی در استان رخ داده است؟ به جاست متولیان این امر با قبول شکست در این آزمون با بازنگری در فرآیندها و شیوه نامه‌های اجرای همچنین برگزاری دوره های آموزشی کاربردی به ویژه تأکید بر چگونگی پیاده سازی استانداردها و نظارت بر اجرای آنها جبران مافات کنند.

وفایی نژاد با اشاره به فقدان حضور اعضای شورای اسلامی شهر اراک در مدیریت این بحران، ابراز داشت: آنچه بیش از پیش مردم اراک را در این بحران شگفت زده کرد غیبت اعضای شورای اسلامی شهر اراک به عنوان نمایندگان ناظر ازسوی مردم در مدیریت این چالش بود.

راحت ترین کار فرافکنی و انداختن تقصیر به گردن مردم است

مدیرعامل سازمان مردم نهاد بوم فناوران مرکزی نیز با بیان اینکه پیامدهای سیل اخیر نشان داد که متأسفانه مسئولین ذیربط عملاً غافلگیر شده‌اند، گفت: در حالی که برخی مصاحبه ها قبل از وقوع سیل اخیر، حاکی از آمادگی کامل و انجام اقدامات پیشگیرانه بود، اما از دست دادن بیش از ۵۰ نفر از هموطنان عزیز در سطح کشور تاکنون و خسارات فراوان در شهرها و روستاها نشان دهنده خلاف واقع بودن این ادعاها است‌.

دکتر حمیدرضا مهاجرانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: اقدامات پیشگیرانه محدود به روزهای قبل از وقوع سیلاب نمی‌شود. بسیاری از این اقدامات باید ماه‌ها و سال های گذشته، انجام می شد‌. برای مثال مهندسی رودخانه‌ها و آبخیزداری در محدوده حوضه‌های آبریزی که دارای پتانسیل ایجاد سیلاب هستند و نیز درخت‌کاری در این مناطق، که البته اقداماتی در این زمینه انجام شده ولی مسلما کافی نبوده است.

وی ادامه داد: راحت‌ترین کار در اینگونه مواقع، فرافکنی و انداختن تقصیر به گردن مردم است که به علت عدم رعایت احتیاط و عدم توجه به هشدارهای مسئولین امر، دچار مشکل شده اند. اما به نظر می‌رسد که یک هماهنگی عملیاتی مداوم بین سازمان‌های مسئول همانند وزارت نیرو، کشاورزی، کشور، راه و شهرسازی و سازمان مدیریت بحران وجود ندارد. همچنین اقدامات آموزشی لازم از طریق رسانه‌های گروهی همانند صدا و سیما و سایر رسانه‌ها به طور منظم و سیستماتیک صورت نگرفته است.

مدیرعامل سازمان مردم نهاد بوم فناوران مرکزی اظهار داشت: در مورد سیلاب‌های شهری به ویژه در کلان‌شهرهایی همچون اراک، عدم برنامه ریزی صحیح در کنترل رشد جمعیت و تمرکز جمعیت در محل های پر تراکم و نیز حاشیه نشینی، عوامل خطرزای بحران سیلاب است. همچنین طرح جامعی برای تجهیز شهر اراک در برابر خطرات و پیامدهای سیلاب تنظیم و اجرا نشده است.

مهاجرانی تصریح کرد: هرچند کارنامه سازمانهای مسئول از نظر برخی ارکان مدیریت بحران سیل اخیر،  همچون کاهش خسارت ها، واکنش، بازسازی و عادی سازی هنوز قابل بررسی نیستند، اما تجربه مربوط به اقدامات بعد از سیلاب سال ۱۳۹۸ نشان می دهد که متأسفانه اقدامات پس از بحران نیز به خوبی انجام نشده است. برای مثال چرا پس از گذشت سالها از تخریب بخشی از دیواره رودخانه شهر اراک، ترمیم های لازم در مورد آن صورت نگرفت؟

وی بیان داشت: مورد دیگر آب گرفتگی های هنگام سیلاب می باشد که هنوز به عنوان معضل در بخش هایی از شهر اراک خود را نشان می دهد. ساده ترین اقدامی که می توانست در جهت کمک به شهروندان در معرض آب گرفتگی انجام شود، قراردادن کیسه های شنی در اختیار این شهروندان در نقاط آسیب پذیر از نظر آب گرفتگی بود.

مدیرعامل سازمان مردم نهاد بوم فناوران مرکزی تأکید کرد: مورد دیگر سیستم های هشدار دهنده سیلاب است که هر چند اقدامات هواشناسی به صورت شبکه ای جهانی و ملی این مشکل را تا حدی حل کرده، اما بخشی از اجزای این سیستم متکی بر ارتباط سیستماتیک بین مردم و سازمان مدیریت بحران کشور (به خصوص از نظرسیستم هشدار آب شناسی) است. چرا چنین شبکه مهمی به شکل پایدارخود، تاکنون تقویت نشده است؟

مهاجرانی ابراز داشت: در نهایت از شهرداری اراک نیز انتظار می‌رود که تکنیک‌های مدرن مدیریت روان آب برای خیابان ها و کوچه ها را به کار بندد و همچنین با همکاری مجموعه مدیریت بحران، آموزش های همگانی و تخصصی را که تاکنون فراگیر نبوده از طریق چاپ و انتشار پوستر و بروشورهای آموزشی، همچنین کتاب ها یا کتابچه های متناسب با اقشار مختلف مردم به ویژه کودکان و نوجوانان، گسترش دهد. از سوی دیگر انتشار نشریات تخصصی، تهیه کلیپ های آموزشی، برگزاری کارگاه ها، سخنرانی ها و نیز نمایشگاه های مرتبط با موضوع مدیریت سیلاب را در دستور کارقرار دهد تا این گونه تجربه های تلخ، با وقوع هر سیلاب دوباره تکرار نشود.

3 کشته و 4 مصدوم ارمغان سیل و طوفانهای استان مرکزی

مدیرکل مدیریت بحران استانداری مرکزی با اشاره به اینکه بارشها و طوفان های اتفاق افتاده در چند روز اخیر، سیل و آوار را در نقاط مختلف استان مرکزی به ارمغان آورده است، گفت: این حوادث کشته شدن 3 نفر و مصدومیت 4 نفر را در سطح استان به همراه داشته است. از تعداد 3 نفر کشته شده حوادث اخیر 2 نفر به دلیل آوارهای ناشی از سیل و طوفان جان خود را از دست داده اند و یک نفر نیز بر اثر سیل فوت کرده است.

امید محترمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: تخمین میزان خسارت‌های احتمالی ناشی از سیل و طوفان در استان مرکزی توسط تیم های ارزیابی انجام خواهد شد. در این راستا تیم های ارزیابی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی میزان خسارت های وارد شده به زیرساخت‌های کشاورزی و دامداری های را مورد بررسی قرار می دهند. همچنین تیم های ارزیابی اداره کل بنیاد مسکن استان مرکزی میزان خسارت های وارد شده به زیرساختهای مسکن را بررسی خواهند کرد. انتظار می رود تا پایان هفته جاری گزارش ارزیابی های نخستین آماده و ارائه شود.

وی ادامه داد: با توجه به تشکیل سلول ها و جریان های همرفتی، مناطق مختلف استان مرکزی درگیر بارشها و طوفان های اخیر بوده اند و تهدیدهای ناشی از این فرایند ها اعم از سیل و بحران در نقاط مختلف استان مرکزی وجود دارد. البته نوع تشکیل سلول ها و جریان های همرفتی و همچنین چگونگی عملکرد آنها در نقاط مختلف استان متفاوت است. از سوی دیگر سیل های اتفاق افتاده و شدت بروز آنها نیز به دلیل تشکیل سلول ها و جریان های همرفتی است.

خسارت چندانی به زیرساختهای شهری وارد نشده است

معاون خدمات شهری شهرداری اراک نیز در این خصوص گفت: به رغم اینکه شدت بارش ها خارج از استاندارد و غیرقابل تصور بود و همچنین طوفان هایی که به وقوع پیوست، اما در کمترین زمان ممکن توانستیم وضعیت را ساماندهی کنیم و شرایط به گونه ای بود که با مشکلات خاص حاد و چندانی روبرو نشده بودیم.

سعید بیاتیان در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، افزود: شدت بارندگی ها بر اساس مواردی که اعلام شده بسیار زیاد بوده و در کمتر از 20 دقیقه، 21 میلیمتر بارش باران در ایستگاه هواشناسی ثبت شده است و بر این اساس وضعیت بسیار خاصی را تجربه کردیم.

وی ادامه داد: خسارت چندانی به زیرساختهای شهری وارد نشده است. بیشترین آسیبی که به مجموعه شهری وارد شده، شکستگی بسیاری از درختان کهنسال است. البته این اتفاق با توجه به شدت باد و طوفان، اجتناب ناپذیر است.

معاون خدمات شهری شهرداری اراک اظهار داشت: 3 سازمان اصلی شهرداری اراک شامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی، سازمان سیما منظر و فضای سبز شهری، سازمان پسماند درگیر مدیریت بحران های ناشی از سیل و طوفان های اخیر بوده است.

بیاتیان تصریح کرد: سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی با بیش از 1000 تماس تلفنی و همچنین بیش از 170 عملیات، یکی از سازمان های اصلی درگیر در مدیریت بحران و خسارت های ناشی از سیل و طوفان اخیر بوده است.

وی بیان داشت: بیش از 500 نفر از نیروهای فضای سبز زیر نظر سازمان سیما منظر و فضای سبز شهری، مشغول برش درختان آسیب دیده و انتقال شاخ و برگ درختان بوده اند. همچنین حدود 500 نفر از کارگران خدمات شهری نیز در سازمان پسماند نیز مشغول پاکسازی و بازگشایی جداول و معابر و فضاهای شهری بوده اند.