جشنی به بلندای تاریخ برای پاسداشت پیدایش آتش

به گزارش خبرنگار ایلنا، جشن سده از قدیمی‌ترین و کهن‌ترین جشن‌هایی است که در ایران برگزار می‌شده و به عبارتی یکی از جشن‌ها برای گرامیداشت پیدایش آتش است. بر اساس افسانه‌ها هوشنگ پادشاه اسطوره‌ای زمانی‌که در بیابان سنگی را به طرف ماری سیاه پرتاپ می کند، این سنگ به سنگ دیگری برخورد کرده و باعث ایجاد جرقه می شود که این جرقه به دامن خارها می افتند و باعث شعله ور شدن آتش می شود و بدین گونه آتش به وجود می آید که مردم زرتشتی به دلیل پیدایش آتش در آن روز هرساله مراسمی را برای پاسداشت پیدایش آتش برگزار می کنند.

سیدعلی گلاب‌زاده مدیر مرکز کرمان شناسی در این باره به خبرنگار ایلنا، گفت: عده‌ای از تاریخ شناسان اعتقادشان بر این است که وقتی حضرت آدم صاحب 100 فرزند شد مراسمی را برگزار کرد و در آن مراسم آتش برافروخت. برخی دیگر نیز معتقدند که چون 50 روز و 50 شب به جشن نوروز مانده به این دلیل مراسم سده برگزار می شود. و کلمه سده از همان 100 می آید.

وی افزود: در گذر تاریخ گاهی این مراسم باشکوه و گاهی اصلا برگزار نمی شده است. یکی از مراسم های جشن سده که بسیار شهرت دارد مراسم سده‌ای است که مرداویج زیاری برگزار کرد و در این مراسم هیمه هایی را در بلندای کوه‌ها قرار داد و آنها را برافروخت و باشکوه بودن این جشن به اندازه‌ای بود که تاریخ همیشه از آن یاد می‌کند.

جشن سده در کرمان با شکوه بیشتری برگزار می شود

سرپرست بنیاد ایران شناسی شعبه کرمان ادامه داد: امروز در سراسر ایران تنها شهری که جشن سده را بسیار باشکوه برگزار می کند کرمان است و هر ساله از مناطق مختلف کشور و دنیا برای شرکت در این جشن به کرمان می‌آیند. ماندگار بودن و سابقه این جشن در کرمان به پیش از صفویان باز می گردد و شکوهش را بعد از این دوره به دست آورد. چرا که شاه عباس بعد از حکمی که شیخ الاسلام کرمانی برای دو کارگر مسلمان و زرتشتی به دلیل اختلافی که داشتند صادر کرد به کرمان آمد و با بررسی‌هایی که توسط این پادشاه صورت گرفت از میرداماد خواست که فتوایی  را صادر کند و با آن فتوا جدالی که بین کارگر مسلمان و زردتشتی بود به پایان رسید و زرتشتی ها از آن موقع به بعد یک مراسمی دارند که ردایی را طرح می‌کنند که به ردای شاه عباسی معروف است. تدبیر این پادشاه باعث انس و الفت بیشتر بین مسلمانان و زرتشتیان شد.  از زمان صفویه به بعد این مراسم با شکوه بیشتری در کرمان برگزار می شود.

وی  عنوان کرد: در کرمان همیشه سعی بر این بوده که یک رابطه بسیار صمیمی و دوستانه‌ای بین زرتشتی‌ها و مسلمانان به وجود بیاید چرا که اگر گاهی دشمنی با یکدیگر پیدا می‌کردند کافی بود یکی از طرفین بار کاهی را در داخل یکی از چاه‌های مسیر قنات می ریخت و به این ترتیب زندگی مردم با اخلال و با اشکال مواجه می‌شد و سال ها باید تلاش می کردند تا بتوانند مسیر قنات را پاکسازی کنند که این در مناطق کویری مانند کرمان که همیشه کمبود آب داشته و کویری بوده با مشکل مواجه می شدند. بنابراین همیشه یک تساهل و تسامحی در بین مردم مسلمان و زرتشتی کرمان وجود داشته و کسانی هم که به کرمان می آمدند و در اینجا ساکن می شدند آنها هم این موقعیت را درک و احساس می‌کردند. مثلا حاج سید جواد شیرازی که در زمان شجاع السلطنه به همراه وی به کرمان آمد و حوزه علمیه کرمان را سامان داد  از مجتهدین بزرگی است که حاج ملا هادی سبزواری مدت‌ها در جوار درس وی می‌نشست و به صورت گمنام از کلاس درسش استفاده می کرد.

وی گفت: مرحوم حاج سید جواد شیرازی خانه خودش را در محله زرتشت نشین کرمان انتخاب می کند.  ساختمانی که امروز به مدرسه مدیریت معروف است و  هم اکنون در اختیار بهداری و دانشگاه علوم پزشکی است. این ساختمان منزل مسکونی حاج سید جواد شیرازی و پسرش آیت الله حاج سید حسین بوده که در محله زرتشتی نشین منزلش را انتخاب می کند که به آنها اطمینان بدهد که در یک محیط امن زندگی می کنند.

زرتشتیان با اقدامات خیرخواهانه پاسخ خوبی های مسلمانان را می دادند

گلاب زاده بیان کرد: مجد الاسلام کرمانی  یکی از روزنامه‌نگاران و  سیاستمداران و مجتهدان آن دوران  درباره سده شعر می گوید که بیت اول آن به این صورت است : « جشن سده از طی شدن دی خبرم داد/ از حشمت چم سلطنت کی خبرم داد» .... وقتی یک مجتهد چنین شعری را در خصوص سده می‌سراید پیدا است که چقدر اصرار دارد بر اینکه جامعه با زرتشتیان در تعامل باشند. البته زرتشتی‌های کرمان هم پاداش این همت و همراهی را دادند و یکی از کسانی که پایه گذار فرهنگ مدرن کرمان بود مرحوم کی خسرو شاهرخ است و میرزا برزو عامیغی و شخصیت‌های دیگری مانند شیرین مزدیسنا یا خداداد محرابی که بیمارستانی را بنا کرده و با اردشیر همتی که امکانات بهداشتی در اختیار مردم می گذاشت همیشه با اقدامات خیرخواهانه شان پاسخ خوب مسلمانان را داده اند.

وی گفت: بنابراین اگر قدمت جشن سده در کرمان و بعد در یزد بیشتر از دیگر جاهای کشور است و با باشکوه بیشتری برگزار می شود دلیل  آن همراهی و همگامی مسلمانان با زرتشتیان بوده است. چرا که مسلمانان و زرتشتیان همیشه همراه هم بودند.

عضو شورای عالی میراث فرهنگی افزود:  این مراسم با قدمتی بیش از 400 سال با شکوه بیشتری هر سال برگزار شده که امیدارم امسال نیز شاهد برگزاری این مراسم باشیم. در یزد هم این مراسم با رنگ کمتری در روستایی به نام حسن آباد در میبد برگزار می شود که زرتشتی ها بر روی پشت بام ها می روند و هیمه هایی را در آنجا می گذارند و  آتش می افروزند و بدین گونه هم جشن سده را  برگزار می کنند.