هدررفت آب رهاسازی شده از سد"پیشین"در سیستان و بلوچستان/فرسودگی خط لوله انتقالی دلیل این اتفاق است/ کند شدن روند بازسازی بافت فرسوده چابهار در سال‌های اخیر

شه‌بخش گرگیج در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، اظهار داشت: از سدهای "زیردان" و "پیشین" برای پروژه‌ آبرسانی دشتیاری بزرگ یعنی روستاهای شهرستان چابهار، "تلنگ" قصرقند و شهرستان دشتیاری بهره برداری می شود که در حوزه سد "پیشین" 210 روستا و از سد "زیردان" 261 روستا آبرسانی می شوند.

این نماینده شورای پنجم در استان افزود: سد پیشین در سال 72 به بهره برداری رسید و در سال 74  قرار بود به‌وسیله یک لوله آهنی که از بند "شیرگواز"  که از این سد آبگیری می شود به شهر چابهار به صورت ثقلی آب شرب منتقل کنند که این کار امکان پذیر نشد و بعد از 5 سال خط لوله انتقالی در بسیاری از جاها دچار شکستگی و فرسودگی شد. هر چند تعدادی روستا تا زمانی که سد پیشین خشک نشده بود در طول مسیر شهرستان چابهار به این خط لوله انتقالی آب وصل بودند اما در کل این پروژه موفقیتی برای مشکل آب دشتیاری بزرگ در بر نداشت.

گرگیج ادامه داد: پس از مدتی  با آبگیری سد "پیشین" این  لوله انتقالی که تحت اختیار آبفای شهری است حدودا 70 روستا را در طول مسیر آبرسانی و هر وقت آب را از سد رهاسازی می کنند حدودا  42 کیلومتر از مسیر رودخانه آب به بند انحرافی "شیرگواز" منتقل و از آنجا هم به صورت طبیعی از طریق چاه‌ها برداشت و به لوله‌های شبکه آب روستایی منتقل می شود.

این فعال مدنی عنوان کرد: به دلیل فرسودگی و شکستگی خط لوله انتقالی آب در بسیار از نقاط اگر 2 میلیون متر مکعب آب از سد "پیشین" رها سازی می شود 50 هزار متر مکعب از این آب رهاسازی شده به شکل مناسب بهره برداری و مورد استفاده قرار نمی گیرد و همان 70 روستایی هم که به این خط لوله وصل هستند امکان آب رسانی از این خط برای شان امکان پذیر نیست. در صورتی که پیش بینی برای آبرسانی از این خط لوله انتقالی آب 210 روستا بود.

  پروژه در آینده نزدیک هم تکمیل نمی‌شود

وی اضافه کرد: برای بازسازی این خط لوله فرسوده و آبرسانی به 210 روستای تحت پوشش سد پیشین امیدی ندارم و بعید می دانم در آینده نزدیک این پروژه تکمیل شود، مگر اینکه اعتباری برای تکمیل پروژه تزریق و نظارت ها کاملا دقیق باشد.

نماینده سیستان و بلوچستان در دوره پنجم شورای عالی استان‌ها تصریح کرد: مجتمع دوم آبرسانی به دشتیاری بزرگ سد "زیردان" است. پیش بینی آبرسانی از این سد به 261 روستا که شامل بخش پیرسهراب، پلان و تلنگ بود که شامل همین 261 روستا می شوند. این سد در سال 90 افتتاح شد که نه برای مصارف کشاورزی و نه شرب مورد استفاده قرار گرفت و از همان ابتدا هم پروژه خط انتقالی آب این سد نیمه کاره رها شد.

گرگیج بیان کرد: در 8 سال اخیر پی گیری‌های متعددی صورت گرفت که پروژه این خط انتقال آب تکمیل و به بهره برداری برسد که تلاش ها در این مورد بی نتیجه ماند. هم اکنون این پروژه به پیمانکار سپرده شده که امیدواریم تا 2 ماه آینده  این خط انتقالی آب به بهره برداری و 261 روستا را آبرسانی شود. که البته 30 روستا هم به صورت پدافندی دارند آبرسانی می شوند.

وی گفت: هم اکنون روستاها توسط خط لوله انتقالی آبی که 30 سال قبل که هنوز سدی در کار نبود و توسط جهاد سازندگی ایجاد شده بود آبرسانی می شوند که در آن زمان این میزان آب از طریق چاه های منطقه تامین و جوابگوی نیاز آبی اهالی روستاها را با جمعیت پایین می‌داد ولی در حال حاضر به طور مثال روستایی که از 50 خانوار به 150 خانوار افزایش یافته به هیچ عنوان این مقدار آب جوابگوی نیازشان نیست  ولی در مجموع اگر این خط انتقال آب تکمیل شود بخش اعظمی از مشکلات حوزه آب در منطقه دشتیاری بزرگ حل می شود.

این فعال مدنی عنوان کرد: قبل از احداث سد "زیردان" آب رودخانه "کاجو" به جز مواقع طوفان و سیل که به دریا رهاسازی می‌شد   مهار و در مصارف کشاورزی که غالبا به صورت سنتی و دیمی است استفاده می شد  و هر 6 ماه یک بار آب رودخانه رها سازی و به هوتک ها، بندسارها و رودخانه های فرعی"جوی آب" برای مصارف کشاورزی و احشام و همچنین استفاده خود مردم منتقل می شد.

67 درصد جمعیت چابهار در مناطق حاشیه شهر زندگی می کنند

گرگیج در ادامه به وضعیت آب شرب شهر چابهار هم اشاره کرد و گفت: وضعیت آب چابهارهم چندان مناسب نیست و از آب شیرین کن های کنارک که قدمت شان به قبل از انقلاب می رسد تامین می شود. به دلیل فرسوده بودن شبکه آبی و رشد جمعیت در حال حاضر به صورت جیره بندی و در طول 24 ساعت فقط 2 ساعت این شهر آبرسانی می شود. 67 درصد جمعیت شهر چابهار در "کمپ میرآباد" و "مراد آباد" زندگی می‌کنند  که در این مناطق حتی یک متر هم لوله گذاری نشده و  بیشتر این مناطق در حاشیه شهر هستند.

نماینده سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها در دوره پنجم گفت: بهترین راهکار برای مشکل آب شرب شهر چابهار همان شیرین سازی آب دریا است. در گذشته قرار بود آب شرب چابهار را از سدهای "پیشین" و "زیردان"  تأمین کنند که با این اقدام  به نظرم به نوعی با روستا نشینی مبارزه می کنند. چرا که تامین آب کشاورزی روستاها در طول مسیر قطع و باعث مهاجرت روستاییان به دلیل کمبود آب شرب و کشاورزی می شود.

روز به روز بر دامنه حاشیه‌نشینی چابهار افزوده می شود

گرگیج بیان کرد: برای مشکل حاشیه نشینی چابهار، ستاد بازآفرینی شهری و بنیاد مسکن قبلا یکسری اقدامات انجام شد  اما در دو سال اخیر سرعت کار  آن قدر کند پیش می رود که به نظر می رسد هیچ کاری انجام نشده است و نه تنها مشکل  برطرف نشده  که روز بر دامن  حاشیه‌نشینی افزوده شده است.

وی ادامه داد: افزایش حاشیه نشینی در چابهار دلایلی مختلفی دارد .مردم در روستاها امکانات لازم برای زندگی ندارند و به ناچار به چابهار برای کار مهاجرت می‌کنند و برخی از اهالی نیز در روستاهای محل زندگی شان زمین و ملکی ندارند به همین دلیل مجبورند به مکانی مهاجرت کنند که بتوانند زمینی را تصرف کنند. علاوه بر دشتیاری بزرگ از سراسر استان سیستان و بلوچستان هم به چابهار  بخاطر  ظرفیت‌ها و جذابیت‌های خاصی که دارد،  مهاجرت می کنند.

این فعال مدنی بیان کرد: در بین مهاجرین  افرادی هستند که از شرایط سوء استفاده کرده و در چندین منطقه حاشیه شهر زمین تصرف کرده اند. مسئولان مربوطه باید به این موضوع ورود پیدا کرده و نگذارند متصرفان در آنجا به زمین دست پیدا کنند. همچنین با شناسایی این افراد سودجو می توان مشکل افرادی که واقعا زمین ندارند و از روی ناچاری در منطقه ساکن شده اند را ساماندهی کرد و نگذاشت حتی یک خانه هم به حاشیه شهر از سوی سودجویان اضافه شود.

وی اضافه کرد: زمانی می‌توان این کار را کرد که بر سرعت ساماندهی حاشیه‌نشینی افزوده شود. تا زمانی که از ساخت و سازها جلوگیری و معابر مشخص نشود و بنیاد مسکن و شهرسازی ورود پیدا نکند و ستاد مشترکی وجود نداشته باشد بعید می دانم که بر روند افزایشی حاشیه نشینی در چابهار بتوان غلبه کرد.البته محدوده حاشیه شهر به  منطقه آزاد الحاق شده که منطقه آزاد نباید چشم به زمین های منطقه داشته باشد و خود را صاحب ملک و زمین های متعددی در این منطقه بداند. اگر نگاه منطقه آزاد این‌گونه باشد مطمئنا هیچوقت حاشیه نشینی ساماندهی نمی شود.

گفت و گو: مریم بازوند