نگرانی مردم جنوب کرمان از انتقال آب هلیل‌رود/ فعال محیط زیست: معیشت یک میلیون نفر در خطر است/ یک مسئول: اهالی نگران خشک شدن جازموریان هستند

به گزارش خبرنگار ایلنا، چندی است مردم جنوب استان کرمان از بابت انتقال آب سرشاخه‌های هلیل رود به مرکز استان و به خصوص شهرستان کرمان ابراز نگرانی می‌کنند. آنها معتقدند که این آب برای استفاده شرب مردم مرکزنشین استان نیست بلکه به نام مردم و به کام صنعت خواهد بود و صرف بخش های صنعتی خواهد شد نه رفع مشکل کم آبی مردم استان کرمان.

موضوع طرح انتقال "هلیل رود" از سال ها پیش مطرح بود

یک فعال محیط زیست درباره طرح انتقال آب هلیل رود به مرکز استان به خبرنگار ایلنا، گفت: این طرح انتقال آب بحث امروز و دیروز نیست بلکه سال هاست این موضوع مد نظر مسئولان بوده است. در دهه هفتاد آگهی فروش "باغشهر" در "هفت باغ" همیشه تبلیغ می‌شد. همان زمان وقتی از هیات مدیره هفت باغ سئوال شد که آب این طرح در منطقه کویری را از کجا تامین می‌کنید؟ گفته شد این آب از هلیل رود تامین خواهد شد.

مردم جنوب استان فکر نمی کردند این طرح عملی شود

فرود رفعتی ادامه داد: هلیل رود 230 کیلومتر از کرمان فاصله دارد و آب آن از "رابر" و"بافت" سرچشمه می‌گیرد که با کرمان 150 کیلومتر فاصله دارد. در دهه 70 مردم تصورشان از موضوع انتقال آب هلیل رود به شهرستان کرمان این بود که این انتقال در حد حرف است و عملی نمی‌شود ولی حالا این طرح جنبه عملیاتی به خود گرفته است.

طرح تحول اقتصادی استان از کشاورزی به صنعتی

وی گفت: اوایل دهه نود در برج میلاد تهران همایشی برگزار شد و در شبی که به کرمان اختصاص داشت  مسئولان استان در مورد تحول اقتصادی در کرمان صحبت کردند. آنها گفتند باید اقتصاد استان که بر پایه کشاورزی است به صنعتی تغییر کند. کارشناسانی هم که در این همایش دعوت کرده بودند صحبت‌شان این بود که کشاورزی توجیه اقتصادی ندارد و به لحاظ مصرف آب مقرون به صرفه نیست.

کاهش سطح آب‌های زیر زمینی و نگرانی مسئولان برای شهرهای شمالی استان

این فعال محیط زیست افزود: مدتی است سطح آب‌های زیر زمینی در استان کاهش یافته و این مسئله عمده نگرانی مسئولان برای شهرهای شمالی استان از جمله رفسنجان، سیرجان و زرند است و از همان اوایل دهه نود دغدغه‌شان این بود که اقتصاد منطقه به سمت صنعتی‌شدن سوق پیدا کند. سال 93 مسئولان کشوری در جلسه شورای آب استان بحث انتقال آب به کرمان را مطرح کردند. با توجه به اینکه کرمان کلانشهر بوده و کمبود آب آشامیدنی دارد وظیفه دولت است که آب مردم این شهرستان را تامین کند و همین موضوع باعث شد طرح حفر تونل 38 کیلومتری در دل کوه‌های شمال شهرستان "رابر" مطرح شود که با انتقال آب سرشاخه‌های "هلیل رود" و عبور از شیب کوه از طریق دستگاه های پمپاژ ، آب به سمت کرمان هدایت شود.

یک فعال محیط زیست: در اوایل دهه نود در برج میلاد تهران همایشی برگزار شد و در شبی که به کرمان اختصاص یافته بود مسئولان این استان در مورد تحول اقتصادی در  کرمان صحبت کردند. آنها گفتند باید اقتصاد استان که بر پایه کشاورزی است به صنعتی تغییر کند. کارشناسانی هم که در این همایش دعوت کرده بودند صحبت‌شان این بود که کشاورزی دیگر توجیه اقتصادی ندارد و به لحاظ مصرف آب مقرون به صرفه نیست.

تامین آب شرب مرکز استان بهانه ای بیش نبود

رفعتی عنوان کرد: آن روزها بحث انتقال آب به مرکز استان تامین آب شرب برای مردم بود اما در این مدت هیج اقدامی برای بهبود وضعیت آب آشامیدنی شهرستان کرمان از جمله هدفمند کردن مصرف آب و یا تغییر الگوی مصرف صورت نگرفته است. در حالی که شهرستان کرمان با مشکل کم آبی مواجه است هر چند کارشناسان آب از جمله پورفسور خوانجانی نظری مغایر دارد. ایشان معتقد است که شهرستان کرمان نه تنها کمبود آب ندارد بلکه دریایی از آب است.

اینکه می خواهند آب را به نام مردم منتقل کنند بهانه ای بیش نیست

وی گفت: در مناطق سیرچ، کوهپایه، ماهان و همچنین مناطق بافت قدیمی کرمان آنقدر سطح آب زیاد است که این آب در برخی مناطق بالا آمده و در سطح زمین جمع می‌شود. با جمع آوری آب‌های سطحی و با توجه به بافت خاک منطقه می‌توان آب را به سمت شهرستان کرمان هدایت کرد و مشکل کم آبی را در این شهرستان برطرف کرد. اینکه می خواهند آب سرشاخه های هلیل رود را به نام مردم منتقل کنند برای مصرف صنعتی است و به نظر می رسد برطرف کردن کمبود آب شرب مردم تنها یک بهانه است.

معادن کرمان را استخراج و به سواحل مکران منتقل کنند

رفعتی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع معادن استان کرمان که به بهشت معادن‌ معروف‌اند،  اشاره کرد و افزود: اگر می‌خواهند معادن کرمان را توسعه بدهند حرفی نیست. آنها را استخراج کرده و به سواحل مکران در سیستان و بلوچستان منتقل کنند زیرا این صنایع "آب برند" و باید در کنار دریا باشند. آنجا می توانند به صورت بین المللی این صنایع را وارد چرخه اقتصادی کنند که به صرفه تر نیز خواهد بود.

قرار نیست آب شرب و کشاورزی مردم در بخش صنعت استفاده شود

این فعال محیط زیست با بیان اینکه در 2 دهه اخیر در حوزه کشاورزی و دامپروری به دلیل بی آبی به اندازه کافی به معیشت مردم جنوب استان کرمان ضربه وارد شده است، عنوان کرد: این مردم به اندازه کافی معیشت‌شان نابود شده و با انتقال آب سرشاخه های هلیل رود شرایط از آنچه که بود بحرانی تر خواهد شد. آب سرشاخه های "هلیل رود" از "رابر" ، "بافق" ، و "جیرفت" سرچشمه می‌گیرد و با پیمودن حدودا  400 کیلومتر به "جازموریان" که بزرگترین تالاب آب شیرین ایران است سرازیر می شود و قرار نیست آب شیرینی که برای شرب و مصارف کشاورزی مردم این مناطق است در بخش صنعت استفاده شود.

معیشت یک میلیون نفر در خطر است

رفعتی تصریح کرد: یک میلیون نفر از مردم جنوب استان و همچنین اهالی "دلگان" در سیستان و بلوچستان معیشت شان به صورت مستقیم از کشاورزی تامین می شود که با انتقال آب سرشاخه های "هلیل رود" زندگی و امرار معاش این یک میلیون نفر به خطر می افتد. با احداث سد جیرفت دامپرورانی که دام‌هایشان به دلیل کمبود آب در جنوب استان از بین رفته و همه نخل ها نیز نابود شده اند و اهالی مجبور به کوچ اقلیمی شدند و در حاشیه شهرهای بزرگ کارگری می کنند. افرادی که روزگاری از طریق دامداری و کشاورزی در همین منطقه گذران زندگی می کردند. کم نیستند زنانی که از رودبار جنوب و کهنوج برای تامین مایحتاج زندگی شان مسیر  100 کیلومتری به سمت جیرفت را طی می کنند تا در مزارع پیاز و سیب زمینی کارگری کنند. 

مهاجرت و کوچ اجباری کارگران منطقه

وی ادامه داد: با انتقال سرچشمه های "هلیل رود" حتی کشاورزی جیرفت نیز نابود می شود و دیگر حتی امید کارگران مناطق جنوبی‌تر که برای کار به این شهرستان می‌رفتند از بین می رود و مجبورند به حاشیه شهرهای بزرگ استان کوچ کنند که آنهم پیامدها و معضلات اجتماعی، امنیتی و اقتصادی را در پی خواهد داشت.

رفعتی عنوان کرد: اهالی روستاهایی که در اطراف رودبار جنوب و قلعه گنج هستند، امید به بازگشت چرخه زندگی و آبادی محل سکونت شان را دارند. روستاهایی که وجودشان امنیت منطقه را تضمین می‌کند که با خالی نشدن آنها از سکنه تبدیل به محل جولان قاچاق چیان مواد مخدر نشوند.

یک فعال محیط زیست: یک میلیون نفر از مردم جنوب استان و همچنین اهالی "دلگان" در سیستان و بلوچستان معیشت شان به صورت مستقیم از کشاورزی تامین می شود که با انتقال آب سرشاخه های "هلیل رود" زندگی این یک میلیون نفر به خطر می افتد.

این فعال محیط زیست گفت: تالاب جازموریان منطقه کوچکی نیست؛ این دریاچه بین دو استان کرمان و سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. منطقه ای به این وسعت یک کریدور آب و هوایی خاص را ایجاد می‌کند که در منطقه بادهایی در جنوب دریای عمان و خلیج فارس به سمت تالاب جازموریان هدایت می شوند و این بادها وقتی با رطوبت این تالاب بارور می‌شوند در ارتفاعات شمالی شهرهای جیرفت و عنبرآباد در فصل تابستان هم موجب بارندگی می‌شوند که بعد از احداث سد جیرفت، آب "هلیل رود" و بسیاری از رودخانه‌ها در جنوب استان خشک شد، چرخه بارندگی کاهش یافت، پوشش گیاهی از بین رفت و در بارور شدن ابرها اختلال ایجاد شد.

از 35 هزار چاه استان 26 هزار چاه در جنوب استان حفر شده است

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان کرمان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، اظهار داشت: انتقال آب از جنوب کرمان به بخش مرکزی استان هیچ ربطی به تالاب "جازموریان" ندارد. مردم اگر معترض اند بیشتر تاکیدشان بر روی کم شدن آب این تالاب است. آنقدر در جنوب استان و در حوزه جازموریان چاه حفر کرده اند که از 35 هزار چاهی که در استان وجود دارد 26 هزار چاه در جنوب استان و 70 درصد آنها در حوزه جاز قرار دارد.

قطعا انتقال آب "هلیل رود" بر منابع آبی پایین دست اثر می‌گذارد

مرجان شاکری با بیان اینکه در جنوب استان برداشت منابع آب زیاد است، افزود: سازه‌های فیزیولوژیکی قطعا بر منابع پایین دست تاثیر دارد و این مسئله انکار ناپذیر است. ما بعد از سد شهیدان امیر تیموری در جنوب استان سد جیرفت را داریم که از سال گذشته یک الی دو بار به دلیل نگرانی از جاری‌شدن سیل احتمالی  دریچه‌های این سد باز شدند و این خروجی حق آبه رها شد‌ه‌ای اسما یا رسما برای تالاب "جازموریان" باشد، نبوده است. 

تالاب "جازموریان" با بارندگی ها به طور صد در صد آبگیری شده است

وی گفت: در 2 سال گذشته که بارندگی‌ها زیاد بود به طور متوالی بدون اینکه دریچه های سد جیرفت باز شود تالاب "جازموریان" به طور صد در صد آبگیری شد. همچنین ورودی آب خوبی نیز از سمت سیستان وبلوچستان به سمت تالاب داشته‌ایم. این تالاب از منابع آبی‌مختلفی تغذیه می‌شود و این نیست که صددرصد منابع آبی‌اش از "هلیل‌رود" تامین شود. نگرانی مردم حنوب کرمان بیشتر از خشک‌شدن تالاب "جازموریان" است که می‌گویند با طرح انتقال آب از "هلیل رود" این تالاب خشک و کانون ریزگرد می شود.

تاثیرات انتقال آب در مناطق جنوبی باید بررسی شود

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان عنوان کرد: البته طرح انتقال آب سرشاخه های "هلیل رود" در وضعیت آب جنوب کرمان بی‌تاثیر نخواهد بود. محیط زیستی‌ها یک مثال دارند که می‌گویند اگر یک پروانه در هیمالیا بال بزند در جایی دیگر از کره زمین طوفان بوجود می‌آید و همه چیز در دنیا به هم مربوط است. اینکه این طرح انتقال آب چه تاثیری در مناطق جنوبی دارد باید به صورت منطقی و کارشناسی بررسی شود.

آب برخی از چشمه ها ممکن است خشک شوند

وی عنوان کرد: برای انتقال آب به مرکز کرمان در کوه های جنوبی استان باید تونل احداث شود و این مسئله باعث از بین رفتن برخی از گسل‌ها خواهد شد. ریزش بتن باعث بسته‌شدن یکسری از گسل‌ها می‌شود. با این کار ممکن است بعضی از چشمه ها خشک شوند که این اتفاق بر روی کمیت آب تاثیر بگذارد که باید وزارت نیرو به عنوان متولی طرح برای جبران این کمبود به مردم این مناطق مجوز حفر چاه بدهد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان گفت: زمانی که طرح انتقال آب سرشاخه های "هلیل رود" به مرکز استان را به اداره کل محیط زیست آوردند قرار بود آب را پمپاژ کنند و از طریق لوله هایی وارد شهر کنند و تقریبا این کار 20-30 درصد پیشرفت هم کرده بود ولی بعد اعلام کردند می‌خواهند تونل احداث کنند و از سد به عنوان مخزنی استفاده کرده و با انتقال آب دریای عمان به پشت این مخزن که سد "شهیدان امیر تیموری" است، اب را به مرکز استان منتقل کنند.

وی افزود: حفر تونل در کوه‌ها نیز مشکلات متعددی در پی خواهد داشت. میزان آب دهی در اراضی کشاورزی را کاهش می‌دهد و حتی ممکن است در منابع کیفی آب هم مشکلاتی را بوجود آورد چرا که در کوهی تونل ایجاد می‌کنند که حاوی عناصر زیادی از جمله آهن است و ممکن است فلزات سنگین دیگری را جذب و به مخزن منتقل کند و باید کیفیت آب منطقه مورد بررسی قرار گیرد چرا که در پایین دست مراکز مسکونی و روستایی قرار دارد و مصرف این آب همراه با برخی املاح پیامدهای پیش بینی نشده ای داشته باشد.

گزارش: مریم بازوند