نگاهی بر مصائب رفت و آمد در این شهر؛
کلکسیونی از طرح‌های نیمه‌تمام در جاده‌های خلخال
وجود نواقص بی‌شمار در راه خلخال به پونل پس از سه بار افتتاح رسمی آن به‌دست مسوولان قابل قبول نیست. / نبود راه‌های ارتباطی مناسب، مهم‌ترین عامل کندی روند توسعه در خلخال است که همه پتانسیل‌های رشد و پیشرفت این شهرستان را تحت تاثیر قرار داده است.
زیبا اما هولناک. زیبایی‌اش وصف‌ناپذیر است و خطرش گاه تا سرحد مرگ. الماس را می‌گویم؛ گردنه‌ای که چون الماسی بر فراز کوه‌های تالش می‌درخشد. طعمه‌اش مسافران‌اند؛ شهروندان خلخال؛ آن‌ها که سال‌هاست در هول و هراس رفتن و نرفتن، کوله‌بار سفر بسته و به امید دیداری دوباره، با آشنا و غریبه، وداع می‌کنند تا برای رسیدن به شهرهای شمالی و پایتخت کشور، از گردنه‌ای به زیبایی و برندگی الماس عبور کنند. این‌ها اغراق نیست؛ زمستان باشد و مه. برف باشد و کولاک. شب باشد و جاده‌ای یخ‌زده. بدون حفاظ، بدون مانع، کم‌عرض و غیراستاندارد. تاریکی و هراس سقوط بهمن که ناگهان بر سرت آوار شود و…
به گزارش خبرنگار ایلنا، این ماجرای مسافرت از شهرستانی با تاریخی دیرین است. مردم خلخال قصه ناجوانمردی جاده‌هایش را بسیار دیده و شنیده‌اند. از سال‌هایی که با اسب و قاطر، گردنه‌های صعب‌العبور را در می‌نوردیدند، تا امروز که در خودروهای گرم و نرم می‌نشینند اما ناگهان به جای مقصد، سر از دره‌ای، تپه‌ای، زیربرفی، جایی درمی‌آورند؛ اگر خوش‌شانس باشند.
تلاش‌های بی‌جواب
اما این تنها الماس نیست که سخت است و استوار. گردنه‌های دیگری هم هستند؛ پونل، سرچم و… اینجا خلخال است. شهری در میان گردنه‌های زیبا. در میان چهار استان، با جاده‌های بن‌بست؛ شهری که مجموعه‌ای بی‌نظیر از زیبایی‌ها در گردنه‌هایش پنهان است و کلکسیونی از طرح‌های نیمه‌تمام در جاده‌هایش. این شاید رکورد خلخال در تمام دنیا باشد. تلاش‌ها زیاد است و نتایج کم. هر مسئولی که می‌آید فریادی، دادی، فغانی از جور جاده‌ها برمی‌کشد و سرآخر، راه بی‌راه.
در سال‌های اخیر برای هزارمین بار صدای مسئولان محلی درباره نبود راه ارتباطی مناسب در شهری که می‌تواند به قطب گردشگری کشور تبدیل شود، درآمده است. گفته‌های هوشنگ محمدی فرماندار خلخال در جلسه کارگروه اشتغال و سرمایه‌گذاری این شهرستان در روز یازدهم آذر گواه این مدعاست: «نبود راه‌های ارتباطی مناسب، مهم‌ترین عامل کندی روند توسعه در خلخال است که همه پتانسیل‌های رشد و پیشرفت این شهرستان را تحت تاثیر قرار داده است. تکمیل و به بهره‌برداری رساندن راه‌های ارتباطی این شهرستان از جمله راه‌های خلخال به سرچم و خلخال به منجیل، لازمه حل معضلات و مشکلات مختلف اقتصادی منطقه است.» او یک بار حتی مسئولان را تهدید کرد که: «اگر مسئولان به فکر تجهیز و بهبود وضعیت جاده خلخال - سرچم نباشند، در این جاده چادر خواهم زد.»
انتقاد از وضعیت جاده‌های به ظاهر قشنگ اما پرخطر خلخال تنها به فرماندار ختم نشد و امام جمعه این شهرستان، حجت‌الاسلام امیر رشتبری در خطبه‌های نماز جمعه خلخال گفت: «وجود نواقص بی‌شمار در راه خلخال به پونل پس از سه بار افتتاح رسمی آن به‌دست مسوولان قابل قبول نیست.»
وی با انتقاد از وضعیت اجرای این پروژه افزود: «در حالی که مه غلیظ دایمی در مسیر راه خلخال به پونل سلامتی سرنشینان خودروهای عبوری این راه را بشدت تهدید می‌کند عدم خط‌کشی و نصب نشدن علایم هشداردهنده از سوی مسوولان ذی‌ربط به بهانه کمبود اعتبارات در این مسیر پس از گذشت نیم قرن از آغاز عملیات اجرایی آن به هیچ عنوان پذیرفته نیست.»
در این میان، جلیل جعفری، نماینده خلخال و کوثر نیز همچون سال‌های گذشته به صف منتقدان پیوست و گفت: «بحثراه‌ها و توجه به زیر‌ساخت‌ها خواست ما از مسئولان استان است. تسریع در عملیات اجرایی فیروز خلخال کلور درام می‌تواند نقش محوری در توسعه استان اردبیل داشته باشد که موجب نزدیکی بیش از ۱۰۰ کیلومتری استان اردبیل به مرکز کشور می‌شود و نیز آغاز عملیات اجرایی تونل ارتباطی خلخال گیلان نیز از خواسته‌های مهم مردم منطقه است.»
انتقاد‌ها و درخواست‌ها اما تاکنون به نتیجه‌ای ختم نشده و وعده‌های‌گاه به‌گاه مسئولان در این زمینه به مردم هم تحقق نیافته است. راه ارتباطی خلخال به پونل در استان گیلان امسال هم با بارش نخستین برف پاییزی بسته شد و عده‌ای میان برف و مه گرفتار آمدند. به نظر می‌رسد تا محقق شدن این خواسته اندک شهروندان خلخالی فاصله بسیار است. علتش را در صحبت‌های یکی از شهروندان میانسال جست‌وجو کنید: «سال ۱۳۴۳ کلنگ جاده پونل که خلخال را به رضوان‌شهر متصل می‌کند و یکی از قطعات طرح معروف سنتو است، زده شد، اما سال ۱۳۹۰ آسفالتش کردند؛ این یعنی ۵۰سال. اما این جاده در نخستین برف هر سال باز هم بسته می‌شود و به دلیل برف‌گیر بودن، بیش از چند ماه بهار و تابستان، باز نیست و نصب بهمن‌گیر، ایجاد تونل مصنوعی، تامین روشنایی و… از جمله کارهایی است که هنوز انجام نشده و اینجاده حالاحالا‌ها قصد خروج از فهرست طرح‌های نیمه‌تمام را ندارد.»
سخت و باورنکردنی
باورش سخت است؛ اما مردم خلخال بن‌بست بودن شهرشان را در میان استان‌های آذربایجان‌شرقی، زنجان، گیلان و اردبیل باور کرده‌اند؛ علت آن را هم نبود راه‌های مناسب می‌دانند. نبود حتی یک کیلومتر راه اصلی در این شهرستان و عبور و مرور در جاده‌های فرعی غیراستاندارد مانند جاده خلخال به اسالم، پونل - خلخال و… هم گفته مردم منطقه را تایید می‌کند. بگذریم از جاده‌های داخل شهرستان که بخش‌های گوناگون آن را به مرکز شهرستان متصل می‌کند. برای گفتن از راه‌های روستایی هم هنوز خیلی زود است. می‌ماند جاده اردبیل - سرچم که به گفته نماینده خلخال و کوثر، یکی از پروژه‌هایی است که به‌ویژه در محدوده بخش خورش‌رستم به قتلگاه تبدیل شده است. به اعتقاد شهروندان، نداشتن راه مناسب و ایمن، فقط رفت‌وآمد مردم این شهرستان به شمال و مرکز کشور را با سختی مواجه نکرده بلکه در برابر توسعه شهر نیز قد علم کرده است: بیکاری فزاینده، مهاجرت بالا و رشد منفی جمعیت و… از دیگر تبعات این محرومیت است.
سوسوی فانوس
در انتهای این جاده‌های تاریک و بن‌بست اما فانوس روشنی، سوسو می‌زند. تغییر دولت و توجه ویژه به مسیرهای گردشگری کشور از جمله خلخال. اگر چه به گفته مسئولان محلی، امسال خیلی کمتر از سال‌های قبل، برای جاده‌سازی بودجه به دستشان رسیده است؛ یعنی امسال به این پروژه‌ها، حدود ۸ درصد از اعتبار مصوب اختصاص یافته، در حالی که در سال‌های پیش، دست کم ۳۰ درصد اختصاص می‌یافت.
با این حال، یک فصل از قصه جاده‌های خلخال، می‌تواند پایان خوشی داشته باشد، اگر مسئولان جدید وزارت راه و شهرسازی توجه ویژه خود را از مناطق محروم و بکر مانند خلخال دریغ نکنند و اعتبار به موقع برسد تا شاید با بهره‌برداری از نخستین راه اصلی، تیزی الماس، ذهن تاریخی منطقه خلخال را از دیدن و شنیدن حوادثجاده‌های زیبایشان، بیش از این، نخراشد.
گزارش از: ساعد وثوقی
