تئوری‌های فیلمنامهنویسی در سینمای داستانی؛ کتابی برای فعالان سینما
شاهپور شهبازی در کتابش به‌طور مختصر ریشه‌های تئوریک روایت را از زمان پیدایش اسطوره، حماسه و درام تا پیدایش فیلمنامه و انواع آن تا به امروز، مورد بررسی قرار می‌دهد.
کتاب «تئوری‌های فیلمنامه نویسی در سینمای داستانی» ما را با تمام مشکلات عملی در فیلمسازی که کل جهان با آن مواجه هستند؛ آشنا می‌کند؛ چراکه تئوریسین‌هایی که از آنان در این کتاب سخن رفته، از کشورهای مختلف هستند و فقط مختص هالیوود نیستند و از این منظر کتاب، برای هر فردی که در حوزه سینما فعالیت می‌کند مفید است چرا که با نقاط ضعف و قوت آن آشنا می‌شود.
شاهپور شهبازی(استاد دانشگاه، کارگردان و نویسنده) در گفتگو با خبرنگار ایلنا؛ در رابطه با کتاب «تئوری‌های فیلمنامهنویسی در سینمای داستانی» که ازسوی نشر چشمه وارد بازار کتاب شده؛ گفت: این کتاب در واقع دنباله کتاب اول است. در یکی از فصل‌های کتاب اول درباره تئوریسین‌های فیلمنامه به طور مختصر بحثکرده بودم که این بحثتنها شامل شاخص‌هایی مثل سید فیلد و… می‌شد.
این نویسنده در بخش‌های آغازین کتاب، به طور مختصر ریشه‌های تئوریک روایت را از زمان پیدایش اسطوره، حماسه و درام تا پیدایش فیلمنامه و انواع آن تا به امروز، مورد بررسی قرار می‌دهد.
او ادامه داد: اما در کتاب دوم سعی کردم که «تئوری» را بیشتر باز کنم و از زاویه دیدگاه خودم ضعف‌هایی که در تئوری‌ها وجود دارد را نقد کنم و این نقد برمی‌گردد به پیش‌فرض کتاب اولم درباره سینماهای اپیک، داراماتیک و… می‌توان گفت این کتاب در واقع تشریح یکی از بخش‌های کتاب اول است.
شهبازی در ادامه افزود: فصلی از این کتاب به نقد تئوریسین‌های مهم فیلمنامهنویسی اختصاص دارد که نمونه‌های فیلم را تقسیم‌بندی کرده‌اند. من از زاویه دیگری آن‌ها را نقد کردم. ارتباط بین سیستم‌های را مورد بحثو بررسی قرار دادم. در ادامه در رابطه با اینکه ضعف تئوریسین‌ها از کجا نشأت می‌گیرد، مقوله فیلمنامه با فیلم و رابطه محتوا با شکل و فرم سخن به میان آمده است و در این بحثدیدگاه خودم را درباره اینکه فرم در واقع چه شکلی از سینماست را نیز مطرح کرده‌ام.
این نویسنده با بیان اینکه در کتاب «تئوری‌های فیلمنامهنویسی در سینمای داستانی» یک گام به سمت حوزه‌ی کارگردانی رفته‌ام گفت: در این اثر ارتباط فیلم و فیلمنامه را با هم مشخص کردم. بخش دیگری از کار ترجمه مصاحبه‌ها و سخنانی است از همین تئوریسین‌ها که قبلا در کتاب‌های دیگری به چاپ رسیده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بخش اول کتاب تئوریک‌تر است. در بخش اول تئوری‌هایی در حوزه کارگردانی ارائه دادم. نظریه‌پردازان اروپایی میزانسن را به عنوان اصل مهم در فیلمسازی مطرح می‌کنند اما به نظر من ریتم از میزانسن مهمتر است. میزانسن زیرمجموعه ریتم است. ریتم، میانجی مکمل مؤلفه‌ی اصلی تشکیل دهنده فرم خواهد بود. فرم اگر محقق نشود متن جهان به جهان متن تبدیل نمی‌شود. ریتم آنقدر مهم است که بدون آن فیلم قادر به ارتباط با مخاطب نخواهد بود.
شهبازی افزود: در کتاب اول وعده داده بودم که در جلد دوم به سینمای غیرکلاسیک و سینمای اپیک خواهم پرداخت. در این زمینه خیلی کار کردم اما چون به یک تئوری کامل نرسیدم هنوز نتوانستم کتاب را کامل کنم اما برای آن حدود ۳۰۰ صفحه یادداشت نوشتم.
نویسنده کتاب «تئوری‌های فیلمنامهنویسی در سینمای داستانی» در اشاره به کتاب دیگری به نام «دراماتوژی فیلم» بیان کرد: این کتاب هم‌اکنون در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتظر مجوز است. که فکر می‌کنم می‌تواند نسخه تکمیلی این دو کتاب باشد. «دراماتوژی فیلم» جستارهایی است از نقد فیلم که می‌تواند مکمل این دو جلد باشد.
او همچنین به اثر دیگری به نام «بوطیقای روایت در سینمای کمدی» اشاره کرد و در این‌باره اظهار داشت: این کار خیلی جلو رفته اما چون من قصد تألیف دارم نه گردآوری نیاز دارم به یک تئوری برسم. کتاب دارای شکاف‌هایی است که هنوز برای خودم جا نیفتاده. «بوطیقای روایت در سینمای کمدی» قرار است که در دو جلد «سینمای کمدی صامت» و «سینمای کمدی ناطق» منتشر شود.
