صحبت از پایتخت کتاب جهان در شرایط فعلی کتاب و نشر ضرورت ندارد

موضوع معرفی شهری از ایران به‌عنوان «پایتخت کتاب» چند وقتی‌ست ازسوی مسئولان حوزه‌ی کتاب و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح می‌شود و در بیست‌ودومین هفته‌ی کتاب جمهوری اسلامی ایران هم یکی از برنامه‌های اصلی حول محور همین مسئله می‌چرخید. انتخاب شهری از ایران به‌عنوان پایتخت کتاب جهانی می‌تواند خوشحال‌کننده باشد اما به‌واقع صنعت نشر ما چقدر پتانسیل و استانداردهای مدنظر یونسکو را برای انتخاب شدن دارد؟ وقتی وضعیت تیراژ کتاب و سرانه‌ی مطالعه در کشور مشخص است و وقتی آمارهای تولید و فروش کتاب از رخوت و رکود در این صنعت خبر می‌دهد؛ تلاش برای معرفی شهری از ایران به‌عنوان پایتخت کتاب جهان چه ضرورتی دارد؟ برفرض هم که رایزنی‌های دست‌اندرکاران جواب داد و یونسکو فلان شهر کشور را به‌عنوان «پایتخت کتاب» به رسمیت شناخت نتیجه و نهایت این اتفاق قرار است چه دست‌آوردی برای کتاب و نشر کشور داشته باشد؟

محمود آموزگار(رئیس هیئت‌مدیره‌ی اتحادیه‌ ناشران و کتابفروشان) معتقد است؛ مادام که ۷۵درصد فعالیت نشر کشور در شهر تهران متمرکز شده است و سهم مابقی شهرها و استان‌ها در تولید و عرضه‌ی کتاب تنها ۲۵درصد است و در برخی از شهرها حتی کتابفروشی هم نداریم؛ صحبت کردن از معرفی شهری از ایران به عنوان «پایتخت کتاب» بی‌مورد است.

او در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: فاصله‌ی موجود میان تهران و سایر شهرهای کشور در زمینه فعالیت در حوزه‌ی نشر و این مسئله که تمرکز اصلی کتاب کشور در تهران است نهایتا منجر به انتخاب تهران برای معرفی به یونسکو می‌شود که همین مسئله به بیشتر شدن فاصیله موجود میان فعالیت صنعت نشر در تهران و سایر شهرهای کشور دامن می‌زند. شاید با معرفی شهری به‌جز تهران بتوان گفت این مسئله انگیزه‌ای می‌شود که دست‌کم وضعیت کتاب و نشر آن شهر تکانی بخورد اما مگر چند شهر دیگر به‌غیر از تهران چنین پتانسیلی را دارند. شاید شهرهایی مثل مشهد، قم، تبریز و… یا حتی شهرهای کوچکی به عنوان نمونه باشند اما رقابت با شهرهای کشورهای دیگر که احتمالا از استانداردهای بهتری برخوردار هستند را مشکل می‌کند.

آموزگار ادامه داد: اتفاقاتی مثل مهمان ویژه شدن در یک نمایشگاه معتبر بین‌المللی می‌تواند تاثیری به مراتب بهتر داشته باشد، چراکه عاملی می‌شود برای مهیا شدن بستر سرمایه‌گذاری خارجی و جلب حمایت بازارهای جهانی و مجموعه‌ی این‌ها می‌تواند کمک کند تا صنعت نشر کشور در وضعیت بهتری قرار بگیرد.

رئیس هیئت‌مدیره‌ی اتحادیه‌ ناشران و کتابفروشان همچنین درباره‌ی میزان استانداردهای مدنظر یونسکو برای انتخاب «پایتخت کتاب» در صنعت نشر کشور و در پاسخ به این سوال که اساسا کتاب و نشر ما حتی در همین تهران چقدر با استانداردهای یونسکو همخوانی دارد، گفت: واقعیت این است که صنعت نشر نسبت به قبل از انقلاب پیشرفت‌هایی داشته، اما این پیشرفت‌ها اغلب نامتوازن بوده‌اند. در برخی حوزه‌ها خیلی خوب جلو رفته‌ایم اما در مواردی هم عقب ماندیم و مخصوصا در رسیدن به هدف نهایی که بالا بردن میزان سرانه‌ی مطالعه است و اتفاقا یکی از ملاک‌هایی مورد بررسی یونسکو هم هست، دست پیدا نکرده‌ایم.