حسین نوش‌آبادی:
آمار درست در حوزه کتاب و نشر وجود ندارد
در بحثآماردهی با مشکل آمار کیفی روبرو هستیم. از ۳۵۰۰۰ هزار عنوان کتابی که چاپ شده‌اند چنددرصدشان در جامعه حضور داشتند و چقدر از این کتاب‌ها خوانده شده‌اند؛ چیزی نمی دانیم. ارقام اعلام شده در این بخش قابل استناد و مستدل نیست.
زمانی که صحبت از کتاب و کتابخوانی می‌شود، مسئولان و مدیران مربوطه از آمارهایی صحبت می‌کنند که همگی اعداد و ارقام مربوط به تولید، چاپ تعداد عناوین چاپ، سرانه کتاب به ازای هر نفر و ارقامی از این دست است. مسئله‌ای که در این حوزه کمترین توجهی بدان نمی‌شود آمار و ارقام مربوط به فروش و توزیع کتاب‌های تولیده شده است. آماری که در کنار تیراژ کتاب در کشور و کتاب‌های چاپ اول؛ گزارشی جامع و درست‌تر از وضعیت حال حاضر صنعت کتاب و نشر کشور داده که طبعا بر اساس آنها بتوان نقشه راه دقیق‌تر و اصولی‌تری را ترسیم کرد تا دستکم وضعیت کتاب و نشر کشور از شرایط کنونی خارج شود.
حسین نوش‌آبادی(معاون حقوقی و سخنگوی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی) در همین رابطه به خبرنگار ایلنا گفت: آمار تولید و سرانه کتاب به ازای هر نفر که روشن و مشخص است. مسئله‌ای که مناقشه برانگیز و مورد اختلاف است رقم سرانه مطالعه و میزان مطالعه در کشور است. در این رابطه آمار متناقض و متضادی داریم که هیچکدام هم مستند نیستند.
وی ادامه داد: البته برای بررسی دقیق‌تر و مستند شدن رقم سرانه مطالعه و وضعیت صنعت نشر کشور باید به آمار و اعداد مربوط به فروش کتاب هم توجه کنیم. میزان فروش کتاب در کشور می‌تواند سند قابل اعتمادی برای گرفتن علائم حیاتی صنعت نشر کشور باشد، چراکه تولید کتاب بدون فروش آن قطعا مشکل‌ساز خواهد بود و نشان دهنده ضعف در قسمت توزیع و ویترین کتاب است. در مورد سرانه مطالعه اما موضوع متفاوت می‌شود چون فروش کتاب ملاک قطعی برای میزان سرانه مطالعه نیست و شاید کتابی از کتابخانه‌ها به امانت گرفته شود یا با کتاب‌های دیگر معاوضه شود و مورد مطالعه قرار بگیرد.
نوش‌آبادی در رابطه با عدم توجه عمومی به کیفیت برخی کتاب‌های تولیدی و بودن این عناوین در آمارهای تولید کتاب کشور گفت: برخی از کتاب‌هایی که منتشر می‌شوند و در آمار عناوین تولید شده یا سرانه کتاب به ازای هر نفر قرار می‌گیرند به دلیل تکراری بودن موضوع یا مورد نیاز جامعه نبودن اصلا به فروش نمی‌رسند و به خانه‌های مردم راه پیدا نمی‌کنند. همین تکراری بودن موضوعات عناوین و حتی بدون کیفت بودن آثار منتشر شده موضوعی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد و یکی از مسائلی که جای بحثدارد این است که از این ۳۵۰۰۰ هزار عنوان کتابی که در این یک‌سال مجوز گرفته و چاپ شده‌اند چنددرصدشان در جامعه حضور داشتند و چقدر از این کتاب‌ها خوانده شده‌اند. در این مورد هم اعداد و ارقامی اعلام می‌شود اما متاسفانه خیلی قابل استناد و مستدل نیست.
معاون حقوقی و سخنگوی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی در ادامه افزود: علی رغم اینکه تعداد عناوین کتاب‌های منتشر شده در کشور رشد داشته است اما تیراژ و شمارگان کتاب‌ها پایین آمده و حتی به زیر ۱۰۰۰ رسیده است که جای نگرانی دارد اما کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. درکل در بحثآماردهی ما با مشکل آمار کیفی روبرو هستیم. مثلا فقط می‌گوییم ۳میلیون کتاب از طرف نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به روستاها اهدا شد، یا این تعداد هر روز به کتابخانه‌ها مراجعه می‌کنند و به عضویت آنها درمی‌آیند و به کیفیت ماجرا که از این تعداد کتاب اهدایی چقدر واقعا مورد نیاز و خواسته مخاطبان است یا چنددرصد از افراد مراجعه کننده به کتابخانه عضو واقعی و همیشگی کتابخانه هستند توجهی نمی‌کنیم.
وی با اشاره به نتایج نیود یک آمار کیفی مستند در حوزه کتاب و کتاخوانی گفت: وقتی در اعلام آمارها در نظر نمی‌گیریم که چه میزان از کتاب‌هایی که خریداری می‌شوند واقعا برای مطالعه هستند و چند درصد آنها صرفا برای تزئین کتابخانه‌های منازل یا دفاتر مدیران استفاده می‌شوند در ترسیم نقشه راه و حل مشکل به مشکل برمی‌خوریم. در بحثسرانه مطالعه باید اوقاتی که افراد در فضای مجاری و اینترنت می‌گذرانند و مقاله یا خبری را در آن می‌خوانند را هم در نظر بگیریم. رویکرد به مطالعه در حال تغییر است و با احتساب زمان‌های مطالعه در فضای مجازی به سرانه‌ی مطالعه‌ای نزدیک به ۲ساعت در روز می‌رسیم. البته هنوز خیلی با عدد مطلوب فاصله داریم.
معاون حقوقی و سخنگوی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی گفت: در حال حاضر تمرکز اصلی صنعت نشر کشور در تهران است و ۷۵درصد ناشران در این شهر مشغول هستند. سهم شهرستان‌ها از صنعت نشر کشور بسیار ناچیز است و به سهم ۵درصدی خراسان و ۱۰ درصدی قم مابقی شهرستان‌ها عملا صنعت نشر فعالی ندارند. در همین راستا سعی کرده‌ایم تا هیئت نظارت کتاب را در هر استان دایر کنیم تا ناشران استان‌ها نیازی به حضور در تهران نداشته باشند و کمکی باشیم برای بهبود وضعیت صنعت نشر در شهرستان‌های مختلف کشور.
نوش‌آبادی همچنین در رابطه با فلسفه معرفی سخنگو برای وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی و پاسخ به این سوال که آیا از این پس نهادها و معاونت‌ها مرتبط با وزارت ارشاد تنها باید از طریق سخنگو با رسانه‌ها در ارتباط باشند و پاسخگوی سوالات آنها باشند، گفت: عمده هدف سخنگوی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی این است که مهمترین مباحثو موضوعات مربوطه به فرهنگ‌وهنر یه صورت منسجم و یکپارچه مطرح و پیگیری شود و سخنگو پاسخ رسانه‌ها را در مورد موضوعات کلان فرهنگ‌وهنر بدهد اما این مسئله منافاتی ندارد با اینکه هر بخش و معاونت متناسب با شرح وظایف به سوالات رسانه‌ها پاسخ بدهد. حتی سخنگو هم در حوزه‌های مختلف از خود معاونت‌ها پرس‌وجو و کسب اطلاعات کارشناسانه می‌کند.
وی در ادامه افزود: مسئله اما این بود که برخی مدیران میانی اظهاراتی را مطرح می‌کردند که تناقضات و مغایرت‌هایی را به وجود می‌آورد و نظر وزیر هم این بود که برای جلوگیری از بروز چنین تناقضاتی موارد کلان جاری در حوزه فرهنگ‌وهنر از طریق خود وزارت‌خانه و سخنگو مطرح شود.
