وزیر ارشاد اختیار تام ندارد

ایلنا: عباس پژمان (مترجم و نویسنده) معتقد است صحبت‌هایی که این روزها از قول علی جنتی وزیر ارشاد جدید شنیده، اگرچه امیدوار کننده است اما چندان نباید به آزاد گذاشتن نویسنده و مترجم امیدوار بود.

وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: من فکر نمی‌کنم که دامنه‌ی اتفاقات و تجولات در حوزه‌ی ممیزی و برخورد ارشاد با نویسندگان و مترجمان چندان گسترده و قابل توجه باشد. زیرا اصلا باید دید چه بخشی از تصمیمات ممیزی در وزارتخانه ارشاد گرفته می‌شود و چه بخشی از آن‌ها خارج از این وزارتخانه!

پژمان درمورد صدمه‌ای که ممیزی‌های افراطی در سال‌های گذشته به ادبیات زده و مانع دسترسی به آثار روز ادبیات جهان شده، گفت: من خیلی روی این مساله و میزان تاثیراتش تحقیق نداشته‌ام. اما همینقدر این تاثیرات را حس کرده‌ام که در سال‌های اخیر درنظر گرفتن شرایط ممیزی مانع از نزدیک شدن من به بسیاری از کتاب‌های ارزشمند ادبی شده است.

وی با اشاره به رویکرد ناگزیر مترجمان در کار ترجمه، افزود: مگر مترجم چقدر اجازه دارد توی متن دست ببرد و به حذف و تغییر متن بپردازد تا بتواند موافقت ممیزان ارشاد را جلب کند؟ ما در کشورمان کپی رایت نداریم و بدون اجازه به سراغ ترجمه‌ی هر اثری که دل‌مان خواست می‌رویم؛ اما دست بردن در متن و حذف کردن بخش‌هایی از داستان دیگر اوج بی‌اخلاقی حرفه‌ای است!

این مترجم اضافه کرد: انتخاب کتاب برای ترجمه، خیلی برایم سخت شده چون همیشه دنبال کتاب‌هایی می‌گردم که ترجمه‌شان خیلی با مشکل روبرو نشوند.

وی درمورد میزان تغییرات احتمالی در حیطه‌ی ممیزی گفت: تصمیمات اصلی را شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌گیرد. البته نه اینکه وزیر ارشاد اختیاری نداشته باشد اما ما هنوز ایشان را نمی‌شناسیم و نمی‌دانیم اصلا چقدر امکان اعمال تغییر و تحول برایش وجود دارد. همانطور که گفتم خیلی امیدوار نیستم که در دوره‌ی جدید دست مترجم و نویسنده در نوشتن و ترجمه کردن باز شود.

این نویسنده در ادامه از وضعیت رمان تازه‌اش خبر داد و افزود: «جوانی» نام رمان تازه‌ی من است که به تازگی از سوی نشر نگاه به ارشاد ارسال شده. این رمان، داستان دانشجویان اوایل دهه‌ی 50 است که اندیشه‌های سیاسی در سر دارند. این داستان در قالبی عاشقانه و عاطفی پیش می‌رود و در آن به زندگی و طرز فکر ایرانی‌ها پرداخته‌ام.

وی همچنین به آخرین ترجمه‌اش اشاره کرد و گفت: «من و پلاترو» را پیشتر از زبان‌های فرانسه و انگلیسی ترجمه کرده بودم و 2 بار توسط دو ناشر به چاپ رسیده بود. اما از آنجایی که طی سال‌های اخیر اسپانیایی را نیز آموخته‌ام، تصمیم گرفتم یک بار دیگر این رمان را از زبان اسپانیایی ترجمه کنم. این ترجمه از سوی نشر نگاه مجوز گرفته و به زودی به بازار می‌آید.

پژمان در پاسخ به این سوال که ترجمه از زبان اصلی، چقدر با زبان‌های ترجمه‌ای تفاوت دارد، اظهار داشت: تفاوت‌ها برای من محسوس بودند. این تفاوت‌ها هم به مترجمانی که پیش از من داستان را به زبان‌های انگلیسی و فرانسه ترجمه کرده بودند مربوط می‌شود، هم به تغییراتی که در سلیقه و تفکر من طی این سال‌ها ایجاد شده. اما در مجموع با ترجمه‌ی این کتاب از زبان اصلی به این نتیجه رسیدم که شاهکارهای ادبی را باید از زبان اصلی ترجمه کرد.