پیشنهادهای سازمانهای مردم‌نهاد فعال به رییس جمهور منتخب:
تاریخ ایران را در کتاب‌های درسی زنده کنید
جمعی از سازمانهای مردم‌نهاد خواستار بازنگری کتاب‌های درسی در راستای توجه به تاریخ ایران و شخصیت‌های برسازندهٔ آن و توجه به شناخت اقوام ایرانی و یادمان‌های فرهنگی و طبیعی کشور شدند.
ایلنا: سازمانهای مردم‌نهاد فعال کشور در نخستین نامه مشترک به آقای دکتر حسن روحانی، رییس جمهور منتخب ایران، ضمن ارایه پیشنهادهایی خواستار اعطای اعتبارنامه دایمی، ملزم کردن نهادهای دولتی برای همکاری، در اختیار نهادن مکان‌هایی تاریخی برای نشست‌های انجمنی، راه‌اندازی شبکه‌های استانی و ملی، بهره‌گیری از توان مشورتی و اجرایی سمن‌ها در زمینه‌های تخصصی، بازنگری کتاب‌های درسی در راستای توجه به تاریخ ایران و شخصیت‌های برسازندهٔ آن و توجه به شناخت اقوام ایرانی و یادمان‌های فرهنگی و طبیعی کشور شدند.
هم‌چنین ضمن تشریح راه‌کارهای اجرایی برای حل نابسامانی‌های دو حوزه میراث فرهنگی و محیط زیست به طور مشخص پیشنهاد نمودند برای سامان بخشیدن میراث فرهنگی «دکتر مهدی حجت» به ریاست «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» منصوب شود تا هم‌چون سال‌های نخست انقلاب ساختار آن را از پایه بچیند و نیز برای توجه به محیط زیست کشور که درمعرض خطر است و بازگرداندن تخصص و اعتدال، گماردن «دکتر معصومه ابتکار» به ریاست «سازمان حفاظت محیط زیست» را پیشنهاد نمودند.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی بنیاد فردوسی، متن کامل نخستین نامه مشترک سازمانهای مردم‌نهاد فعال کشور به آقای دکتر حسن روحانی در ادامه آورده شده است.
به‌نام خداوند جان و خرد
جناب آقای دکتر حسن روحانی
رییس‌جمهور گرامی و منتخب ملت ایران
سلام. ضمن عرض تبریک برای برگزیده شدن شما به ریاست‌جمهوری ایران و آرزوی کامیابی در رسیدن به آرما‌‌نهایتان، زمان را مغتنم دانسته و از سوی گروهی از سازمانهای مردم‌نهاد فرهنگی کشور ــ ضمن جلب توجه شما به بیانیهٔ انتخاباتی‌مان که پیش از این صادر شد ــ مهم‌ترین درخواست‌های خود را به‌کوتاهی خدمتتان عرض می‌کنیم:
۱- سازمانهای مردم‌نهاد از بدو رسمیت یافتن در نظام جمهوری اسلامی، در اوایل دورهٔ ریاست‌جمهوری آقای خاتمی، دو نیاز عمده داشته‌اند که همواره بی‌پاسخ مانده است:
الف ـ ساده و کوتاه شدن مراحل ثبت، و کاسته شدن از شرایط و تشریفات آن، و نیز همراهی نهادهای مجوزدهنده؛ که به‌ویژه به‌خاطر نگاه‌های امنیتی همیشه اعتبارنامه‌های آنان یک‌ساله صادر می‌شده و با کمترین ظنّ به رفتار اشتباه سمن‌ها این اعتبارنامه‌ها تمدید نمی‌شده‌اند ــ درحالی که سازمانهای مردم‌نهاد، به‌ویژه در سطح جوانان، نهاد‌هایی برای انجام کار گروهی و طبیعتاً آمیخته با آزمون و خطا هستند. پیشنهاد ما این است به سمن‌هایی که بالای سه سال عمر دارند مجوزی دایمی از سوی وزارت کشور یا سازمان مرتبط، به همراه اجازهٔ ثبت رسمی در سازمان ثبت اسناد کشور، داده شود تا با تغییر سیاست‌ها و سلیقه‌ها در دوره‌های گوناگون ریاست‌جمهوری دچار توقف یا تعلیق نشوند.
ب ـ نیاز به حمایت‌ها، که به باور ما بیشتر از جنس سخت‌افزاری باید باشد؛ چراکه کمک‌های پولی نه تنها باعث ایجاد تبعیض میانِ سمن‌ها می‌شود، بلکه آن‌ها را درگیر اجرای طرح‌های فرمایشی و رقابت‌های ناسالم کرده و توجه‌شان را صرف مسایل درآمدزایی می‌کند و از سوی دیگر، موضوع نظارت بر آنان را هم برجسته می‌نماید. درحالی که با واگذاری مکان‌هایی تاریخی برای نشست‌های انجمنی و ملزم کردن سازمان‌ها و نهادهای دولتی ــ به‌ویژه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ــ به همکاری با سمن‌ها (برای نمونه، در اختیار گذاردن تالار‌هایشان برای همایش‌ها) نه تنها بخش زیادی از مشکل‌های سمن‌ها حل خواهد شد، بلکه به حفظ و احیای چنین مکان‌هایی نیز یاری رسانده و باری از دوش سازمان میراث فرهنگی برداشته خواهد شد. به‌ویژه، فراهم کردنِ زمینه برای راه‌اندازی شبکه‌های استانی و ملی در حوزه‌های مختلف، کاری که سال‌ها پیش آغاز شد اما با عدم حمایت و حتا برخی کارشکنی‌ها ادامه نیافت، از جمله نیازهای انجمن‌ها برای بهره بردن از تجربیات یکدیگر و همکاری برای کارهای بزرگ‌تر و جهانی است. طبیعی است در پی شکل‌گیری چنین شبکه‌هایی، می‌توان برپایی نشست میان نمایندگانِ انجمن‌ها و نهادهای مسؤول در قوای سه‌گانه را نیز نهادینه کرد و از توان مشورتی و اجرایی سازمانهای مردم‌نهاد در زمینه‌های تخصصی بهره گرفت.
۲- تاریخ و فرهنگ مشترک ملت ایران، که در بر گیرندهٔ همهٔ تیره‌ها و اقوام ایرانی است، یکی از مهم‌ترین عوامل همبستگی و هویت ملی ایرانیان است؛ امری که اهمیت‌اش در این سال‌ها نادیده گرفته شده، که شوربختانه پیامدهای شوم آن ــ در پی تحریک‌ها و بدخواهی‌های دشمنان ایران ــ در تلاش‌هایی که برای جدا نشان دادن قوم‌های ایرانی انجام می‌شود، قابل مشاهده است. هر چند از رسانهٔ ملی ایران ــ با ساخت مجموعه‌هایی تلویزیونی دربارهٔ تاریخ طولانی و باشکوه ملت ایران و نشان دادنِ پیوند میان تیره‌های ایرانی، به‌ویژه آنانی که با توطئه‌های استعمار در دو سدهٔ اخیر از یکدیگر جدا شده‌اند ــ توقع توجه به این موضوع حیاتی می‌رود که هم‌چنان نادیده گرفته شده است؛ از دولت ملی شما نیز انتظار می‌رود با بازنگری کتاب‌های درسی در وزارت‌خانهٔ متبوع در راستای توجه به کلیت تاریخ ایران و شخصیت‌های برسازندهٔ آن و توجه به شناختِ اقوام ایرانی و یادمان‌های فرهنگی و طبیعی، در راه ترمیم این شکاف‌های‌شناختی گام بردارد. فراموش نشود که کتاب‌های درسی تاریخ در همهٔ جای جهان ــ بر خلافِ ایران ــ مهم‌ترین نقش را در شکل‌گیری و تقویت حسّ میهن‌دوستی باشندگانِ یک سرزمین دارند؛ موضوعی که در ایران امروز چشم‌انداز شایسته‌ای را نشان نمی‌دهد.
۳- در پیوند با سخن پیشین، امیدواریم مدیریت کار‌شناس و آگاهی را بر دستگاه میراث فرهنگی کشور بگمارید، چرا که در همهٔ این سال‌ها ــ و به‌ویژه در ۸ سالهٔ اخیر ــ این بخش آسیب‌های بسیاری دیده است؛ آسیب‌هایی که بسیاری از آن‌ها جبران‌پذیر نیست و شماری از مواریث مادی و معنوی تمدن ایرانی ـ اسلامی، که در پی بی‌توجهی مسؤولان با تیشهٔ جهل خُرد شده‌اند، از دست رفته‌اند؛ از بی‌توجهی به بافت‌های تاریخی شهرهای کهنی چون یزد، اهواز، کاشان،... و بسیاری تپه‌های تاریخی کاوش‌نشده که به‌ویژه در خوزستان نابود می‌شوند،... و بناهای جهانی پاسارگاد، نقش جهان،... تا بناهای مذهبی هم‌چون امام‌زاده‌ها که با گسترش‌های غیراصولی ــ با نیت درآمدزایی بیشتر ــ از فضای معنوی و تاریخی خود دور می‌افتند و هم‌چنین ساختمان‌های مهم تاریخ معاصر در کلان‌شهرهای تهران، تبریز،... که ثبت‌شده یا ثبت‌نشده راه نابود کردن آن‌ها هموار می‌شود. با این توضیح، ما ضمن صحه گذاشتن بر ارتقای سازمان میراث فرهنگی ــ با توجه به غنی و گسترده بودن تمدن ایرانی ــ به جایگاه یک وزارتخانه، که از مطالبات به‌حق کار‌شناسان و همهٔ کنش‌گران این حوزه طی این سال‌ها بوده و طبعاً چگونگی و کم‌وکیف تشکیل آن در فرصت مقتضی مورد بحث‌های کارشناسانهٔ لازم قرار خواهد گرفت، معتقدیم بخشی از میراث گرانقدر فرهنگی و معنوی ما در خارج از مرزهای سیاسی ایران کنونی و در حوزهٔ ایران بزرگِ فرهنگی قرار دارد که شایسته است مدیران توانمند این حوزه با پشتیبانی شما پی‌گیر حفظ این میراث نیز باشند.
هم‌چنین، برخلاف برخی سخنان، گردشگری را جدا از میراث فرهنگی و موجب آسیب زدنِ آن نمی‌دانیم، بلکه بر این باوریم که مدیریت نادرست و تابعیت برنامه‌های حوزهٔ میراث از راهبردهای حوزهٔ گردشگری است که باعث نابود شدن تدریجی یادمان‌های فرهنگی می‌شود. این روند باید معکوس شود، چراکه توجه ما به میراث گرانقدرمان است که گردشگر را جذب خواهد کرد. صنایع دستی هم ــ ضمن برخورداری از بودجه‌ای مناسب برای احیا کردن بسیاری از صنایع دستی و هنرهای سنتی در خطر، که جدا از ایجاد اشتغال‌زایی، نماد کشور ما هستند ــ باید در همین سازمان بماند.
با این تفاصیل، و با عنایت به آن‌که سازمان میراث فرهنگی در این سال‌ها با مدیریت‌های غیرمتخصص و سیاسی خود و به‌ویژه انتقال غیراصولی کل آن، که به از دست رفتنِ بسیاری از تلاش‌های قبلی و نیز از دست دادنِ شماری از کارمندان دوره‌دیده‌اش انجامید، نیازمند تجدید بنایی دوباره و فراخوانی کار‌شناسان خبرهٔ خانه‌نشین‌شده‌اش است.
پیشنهاد ما برای سامان بخشیدن به این نهاد مهم گماردن «دکتر مهدی حجت» به ریاست «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» است تا هم‌چون سال‌های نخست انقلاب ساختار آن را از پایه بچینند.
۴- و در آخر آن‌که محیط زیست ایران را دریابید که سخت در خطر است؛ از تخریب جنگل‌های بی‌نظیر هیرکانی در شمال تا جنگل‌های بلوط زاگرس، و از بی‌توجهی به اهمیت رود‌ها و دریاچه‌ها تا رسیدگی نکردن به مناطق حفاظت‌شده،...
تغییر این وضعیت ــ و هم‌چنین رسیدگی به موضوع مهم خشک شدن تالاب هورالعظیم، که با پراکندن گرد و خاک، نفس زندگی را در مناطق غرب و جنوب غربی ایران قطع کرده است ــ نیازمند مدیرانی جسور و آگاه، و پشتیبانی دولتیِ دلسوز و بهره‌گیری از نیروهای توانمند سمن‌ها برای میراث‌بانی است.
ما، هم‌چنین، منتظر صدور دستورهای خردمندانهٔ شما برای بازگشت زندگی به دریاچهٔ ارومیه ــ در مقام نماد محیط زیست ایران ــ هستیم تا مبادا به سرنوشت تلخِ دیگر دریاچهٔ تاریخی ایران‌زمین، دریاچهٔ خوارزم، دچار شود که با سیاست‌های نادرست عمرانی شوروی و شاید هم تعمداً خشک شد. اصولاً سیاست‌هایی عمرانی هم‌چون سدسازی که برای سرزمین گرم و خشک ایران ناسودمند و نابودکنندهٔ منابع آب هستند و به نظر می‌رسد در اکثر مواقع تنها به خاطر اعمال قدرت پاره‌ای پیمانکاران قدرتمند به انجام می‌رسند، نیاز به بازنگری فوری دارند. سد پرهزینهٔ سیوند ــ که مورد اعتراض جدّی دوستداران تاریخ وفرهنگ ایران قرار گرفت، ولی با این‌حال، دستور به ادامهٔ ساخت و آبگیری آن داده شد ــ امروزه بدون کوچک‌ترین بازدهی رها شده است، در حالی شماری زیست‌بومِ بسیار ارزشمند و میراث فرهنگیِ گرانقدر این مرز و بوم را نابود کرده است.
پیشنهاد ما برای بازگرداندنِ تخصص و اعتدال به این نهاد حیاتی، گماردن «دکتر معصومه ابتکار» به ریاست «سازمان حفاظت محیط زیست» است.
پیشاپیش از حُسن توجه شما سپاسگزاریم.
علیرضا افشاری
دبیر دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران
از سوی انجمن و نهادهای زیر:
اتحادیهٔ انجمن‌های علمی باستان‌شناسی سراسر کشور، شبکهٔ انجمن‌های دوستداران میراث فرهنگی مازندران، کانون اندیشهٔ سپید (آذربایجان شرقی)، کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ (اصفهان)، کانون پارس فرهنگ الیگودرز (لرستان)، کانون جوانان گام سوم (آذربایجان شرقی)، بنیاد بادگیر (یزد)، بنیاد صنایع دستی ایران، بنیاد شوش‌شناسی (خوزستان)، خانهٔ خورشید هنر (تهران)، خانهٔ فرآوران ایران (تهران)، بنیاد فردوسی، انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا (خوزستان)، انجمن حامیان زمین (تهران)، انجمن نواندیشان علوم اجتماعی ایران ـ فصل نو، انجمن عکاسان میراث فرهنگی، انجمن قصرشیرین‌های مقیم تهران، انجمن ایلام‌شناسی ایران، انجمن دوستداران میراث فرهنگی افراز (تهران)، انجمن پاسداشت مفاخر ایران، انجمن آیاپیر (خوزستان)، پایگاه پژوهشی هخامنشیان (تهران)، انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو (مازندران)، انجمن دوستداران دالاهو (کردستان)، انجمن فرهنگی بیستون (تهران)، انجمن دوستداران و حافظان خشت خام (یزد)، انجمن سپنتا (آذربایجان شرقی)، انجمن نجوم آیاز (آذربایجان شرقی)، انجمن شمس تبریزی (آذربایجان شرقی)، انجمن جوانان ایران سبز (آذربایجان شرقی)، انجمن گردشگران راحیل (آذربایجان شرقی)، انجمن نبض خاک (آذربایجان شرقی)، انجمن پژواک اندیشه (آذربایجان شرقی)، انجمن اسفندگان (تهران)، انجمن شاهنامهٔ یزد، فرزندان اهورایی ایران (خراسان رضوی)، انجمن ایران آزاد (خراسان رضوی)، انجمن بوم آب و آفتاب (خوزستان)، موسسهٔ دریادلان جنوب (خوزستان)، انجمن توفا (خوزستان)، انجمن چارسوق کویر اردکان (یزد)، انجمن حامیان سبز جوان (لرستان)، انجمن دوستداران یادمان‌های ماندگار (قزوین)، انجمن پژواک نو (تهران)، انجمن اصفهان‌شناسی زنده‌رود، انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه ـ تاریشا (خوزستان)، انجمن اهورامنش (فارس)، جمعیت جوانان آراز (آذربایجان شرقی)، جمعیت کارگران جوان (آذربایجان شرقی)، جمعیت آرتان (آذربایجان شرقی)، مؤسسهٔ میزان (آذربایجان شرقی)، مؤسسهٔ نوآوران (آذربایجان شرقی)، مؤسسهٔ ارتباط نوین (آذربایجان شرقی)، مؤسسهٔ ایران‌شناسی نیستان گمشده (خراسان مرکزی)، مؤسسهٔ مطالعاتی تهران، موسسهٔ نوسازی و توسعهٔ پایدار بختیاری، مؤسسهٔ سحاب اندیشه (آذربایجان شرقی)، مؤسسهٔ هنرمندان جوان (آذربایجان شرقی)، مؤسسهٔ ندای دانش جوان (آذربایجان شرقی)، آژانس خبری بختیاری ایبنانیوز، سبزپرس، پایگاه خبری ایران بزرگ.
