ممیزی؛ دلیل روی آوردن به کارهای کلاسیک است

ایلنا: مژده دقیقی معتقد است: ممیزی در تمام دوره‌ها، حوزه‌ی ترجمه‌ی ادبیات داستانی را با موانعی مواجه کرده است اما آنچه بیش از همه طی این یکی دو سال مترجمان کشور را با مشکل روبرو کرده، عدم ثبات در ممیزی‌ها و تغییر معیارهای ممیزی در اداره‌ی کتاب است.

این مترجم در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: هرچند مترجم در کشور ما در هر دوره‌ای ناچار بوده تنها سراغ برخی از کتاب‌ها برود و از ترجمه‌ی بسیاری آثار ادبی جهان صرف نظر کند، اما شرایط طی سال‌های اخیر به مراتب سخت‌تر شده و دست مترجم نسبت به گذشته، بسته‌تر است.

وی که معتقد است هر چندماه یک بار مواضع جدیدی از سوی مسوولان اداره‌ی کتاب اتخاذ می‌شود، افزود: مشکل اصلی ما این است که هیچ ضابطه و معیار مشخصی از سیستم کاری ممیزان نمی‌دانیم. چراکه در طول این یکی دوسال؛ شاهد برخوردهای متناقضی از سوی ممیزان با متن‌ها و مترجم‌های مختلف بوده‌ایم. به همین دلیل همگام شدن و رعایت کردن ضوابطی که روشن نیست، ما را با مشکلات مضاعفی در کار ترجمه روبرو کرده است.

دقیقی ضمن بیان این مطلب که بررسی لطماتی که ممیزی‌های سختگیرانه و سلیقه‌ای به بدنه‌ی ادبیات داستانی کشور وارد کرده، نیازمند بررسی‌های کارشناسانه دارد، گفت: ممیزی‌های اداره‌ی کتاب باعث شده که ما همواره از سیر تولید آثار ادبی در جهان، عقب باشیم. به عبارت دیگر ما در طول این سال‌ها تنها گوشه‌ای بسیار محدود از ادبیات جهان را به کشورمان آورده و به مخاطبان مان معرفی کرده‌ایم.

وی ادامه داد: باید در نظر داشت آنچه ترجمه می‌شود، به هر حال متنی ست از یک زبان، فرهنگ و یک دنیای دیگر؛ و آنچه در داستان‌های خارجی اتفاق می‌افتد با فرهنگ و عرف جامعه‌ی ما هماهنگ نیست. بنابراین مترجمان از همان آغاز، با مشکلات از پیش تعریف شده‌ای روبرو هستند.

این مترجم اضافه کرد: یک مترجم نمی‌تواند گاهی تا 2 سال از عمرش را صرف ترجمه‌ی یک کتاب بکند، آن وقت در نهایت به او و ترجمه‌اش مجوز انتشار ندهند. به همین دلیل است که ناخودآگاه مترجمان ما به سراغ کارهایی می‌روند که ترجمه‌ی آنها ریسک کمتری دارد. اینگونه است که بسیاری از آثار ارزشمند ادبیات جهان و نویسندگان شهیر، مغفول باقی می‌مانند و به مخاطبان هم وطن معرفی نمی‌شوند.

دقیقی افزود: شاید به همین دلیل باشد که نرخ انتشار و ترجمه‌های مجدد از آثار کلاسیک، به شدت افزایش یافته و از آن طرف، کارهای روز ادبیات جهان، کمتر ترجمه می‌شوند و به بازارهای کتاب می‌آیند. چراکه مترجم ترجمه ی آثار کلاسیک را امن‌تر از ترجمه‌ی کارهای امروزی می‌داند.

وی با اشاره به فعالیت‌های اخیر خود، گفت: چندی قبل یک مجموعه داستان به نشر نیلوفر سپردم که مجموعه 10 داستان از 10 نویسنده را شامل می‌شود؛ نویسندگانی نظیر آلیس مونرو، آن تایلر و... وجه اشتراک خاصی هم بین این داستان‌ها وجود ندارد جز سلیقه‌ی شخصی من. راستش را بخواهید با شرایط موجود؛ دامنه‌ی انتخاب محدود است و چندان هم نمی‌توان رویکرد خاصی را در ترجمه و انتخاب آثار داست.

دقیقی در مورد این کتاب توضیح داد: این مجموعه «خانواده‌ی مصنوعی» نام دارد و فکر می‌کنم کارهای فنی‌اش انجام شده و به زودی برای اخذ مجوز به اداره‌ی کتاب وزارت ارشاد فرستاده خواهد شد.