محمد بقایی ماکان در غرفه‌ی ایلنا:
محتوای مطبوعات گیرایی لازم را برای مخاطب ندارد
«بقایی ماكان»: در شهر ۱۵ میلیونی تهران، تعداد بازدیدکنندگان نمایشگاه مطبوعات بسیار کمتر از چیزی است که انتظار می‌رود و شور و اشتیاق لازم، به هیچ وجه نمودار نیست. مساله این است که محتوا گیرایی لازم را برای مخاطب ندارد.
ایلنا: «محمد بقایی ماکان»؛ نویسنده، مترجم و محقق که در غرفه‌ی ایلنا در نمایشگاه مطبوعات حاضر شده بود، به سوالات خبرنگار ایلنا در مورد ماهیت نمایشگاه مطبوعات پاسخ داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «بقایی ماکان» ابتدا به توضیحی در مورد واژه‌ی نمایشگاه پرداخت و گفت: این واژه از کلمات «نمایش» و «گاه» به معنای جا و مکان تشکیل شده و کاملآ پیداست که چه مفهومی از این کلمه به ذهن دیدار کننده و کسی که راجع به چنین محیطی فکر می‌کند، متبادر می‌شود.
او در خصوص شرایط نمایشگاه‌هایی که در داخل کشور برگزار می‌شود، گفت: چیزی که ما در نمایشگاه‌های مختلف در طول سال می‌بینیم، به واقع مفهومی گسترده‌تر از این ندارد و چیزی که مورد نظر برگزارکنندگان نمایشگاه است، برآورده نمی‌شود، زیرا حاصل این نمایشگاه‌ها بعدها به کار بسته نمی‌شود و حقیقت برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی بعدها گم می‌شود. حقیقت به قول «کانت» آن است که در عمل مفید افتد و حقیقتی که وارد عمل نشود، هیچ فایده‌ای نخواهد داشت.
این مترجم ادامه داد: حتی اگر بهترین سخنان هم مطرح شود، ولی اندیشه‌ها به عمل در نیاید هیچ فایده‌ای ندارد. مثال بارز این است که بعد از نزدیک به ۲۸ سال که از تشکیل نمایشگاه کتاب می‌گذرد، وضعیت کتاب به مراتب بد‌تر و تاسف بار‌تر از سال‌هایی است که یا نمایشگاهی از این مورد برگزار نمی‌شد یا اوائل برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی بود؛ امروز با کمال تاسف، شمارگان کتاب در کشور ما به ۵۰۰ نسخه رسیده و مبین این است که دیدگاه‌هایی که برای تشکیل چنین نمایشگاه‌هایی در کشور ما دنبال می‌شود، به مرحله عمل در نمی‌آیند.
«بقایی ماکان» از نمایشگاه مطبوعات به عنوان مثال بارز دیگری در این زمینه یاد کرد و گفت: در شهر ۱۵ میلیونی تهران، می‌بینیم که تعداد بازدید کنندگان بسیار کمتر از چیزی است که انتظار می‌رود و شور و اشتیاق لازم، به هیچ وجه نمودار نیست. این‌ها همه سر در یک نکته دارد و آن هم این است که محتوا گیرایی لازم را برای مخاطب ندارد.
این مترجم و نویسنده افزود: بازدید کنندگان چنین نمایشگاهی از تصمیم می‌گیرند به دیدار جایی بروند که محتواهای تکراری هر روزه رسانه‌ها در آنجا به نمایش گذاشته شود.
او به تیراژ نشریات در ایران در مقایسه با کشورهای همایسه اشاره کرد و گفت: امروز تیراژ نشریات ما در مقایسه با کشورهای مجاور، حتی شیخ نشین‌هایی که تا چندی پیش اصلآ در شمار معیار‌های جهانی به حساب نمی‌آمدند، تفاوتی عظیم دارد. به جرات می‌توان گفت در این کشورهای مصنوعی، تعداد شمارگان مطبوعات به مرز میلیون رسیده و در حالی که پرشمار‌ترین روزنامه ما، نشریه‌ای است که فقط به خاطر صفحات نیازمندی‌هایش به فروش می‌رود.
«بقایی ماکان» تصریح کرد: این مساله جای تاسف دارد، به خصوص در کشوری که دارای حداقل ۲۵۰۰ سال تاریخ مکتوب است. همه‌ی این‌ها سر در این مساله دارد که ما در فعالیت‌های فرهنگی خود، نیاز به یک خانه تکانی داریم و تا این خانه تکانی انجام نشود، محال است بتوان امیدی برای بهبود شرایط کنونی داشت. همه‌ی هنر ما ایجاد تغییر در ظواهر است؛ ما استاد عوض کردن نام‌ها، تبدیل تیراژ به شمارگان هستیم، اما هیچ‌وقت به این فکر نمی‌کنیم که اصل مساله که همان شمارگان است، چرا به این میزان پائین است؟ چرا باید شمارگان کتاب به ۵۰۰ نسخه برسد؟ اگر نویسنده‌ای تصمیم بگیرد کتاب خود را با کاربن هم بنویسد، تیراژی بیشتر از تیراژهای فعلی خواهد داشت.
این مترجم در پایان یکی از راه حل‌های رفع مشکلات فعلی را ایجاد فضای باز و آزاد برای رسانه‌ها دانست و گفت: با این کار مجددآ صلح و آشتی میان خوانندگان و مطبوعات برقرار می‌شود.
