نان هم به مشکل بی خانمانی زلزله زدگان اضافه شد

ایلنا: زلزله که می‌آید در همان اول کار همه متوجه عمق فاجعه می‌شوند، سیل کمک‌ها و توجهات به سمت مناطق و مردم زلزله زده گسیل می‌شود. زلزله در صدر اخبار قرار می‌گیرد و جلسات فوق العاده در سطح کشوری و لشکری برای حل هر چه سریع‌تر مشکل و ترمیم آسیب‌ها آغاز می‌شود. اما اندکی بعد همه چیز عادی می‌شود، همه به سر کار خود بر می‌گردند و آسیب دیدگان زلزله می‌مانند و خرابی‌ها و تنهایی و کارهای نیمه و اقداماتی که در حد وعده مانده است. البته این امر چیز جدیدی نیست. نمونه‌اش شهر زلزله زده بم که هنوز از آن حادثه کمر شکن قد راست نکرده و نمونه زنده و حاضرش همین زلزله اخیر آذربایجان.

به گزارش خبرنگار ایلنا، حادثه‌ای غیرمترقبه که پیش می‌آید، برخی مشکلات و زیان‌هایش آنی است و برخی نیز طولانی مدت.

تخریب، مرگ و میر و احتمال شیوع بیمارهای عفونی و واگیردار و ناامنی از زیان‌ها و مشکلاتی است که بلافاصله و طی چند روز پس از وقوع یک حادثه غیرمترقبه نظیر زلزله رخ می‌دهد. برخی از مشکلات نیز در طولانی مدت و به علت بی‌توجهی یا کم توجهی و پس از گذشت یکی دوماه از وقوع چنین حادثه‌ای رخ می‌دهد. بد‌ترین مشکل حادثه دیدگان حوادث غیرمترقبه بی‌خانمانی آنهاست.

بیش از یک ماه است که از زلزله آذربایجان می‌گذرد، زلزله‌ای که جان بیش از ۳۰۰ نفر از هموطنانمان را گرفت و خرابی‌های بسیاری به بار آورد. خرابی‌هایی که هنوز آباد نشده است. مناطق زلزله زده در روزهای نخست از همه نوع حمایت دولتی و غیردولتی بهره‌مند شدند. امکانات در اختیار آنان قرار داده شد و از خانه نشینی سابق به چادرنشینی روی آوردند تا چاره‌ای برای آن‌ها اندیشیده شود. اما به مروز زمان تب و تاب کمک به زلزله زدگان خوابید و با وجود گذشت یک ماه و نیم از وقوع زلزله و وعده و وعیدهای فراوان برای ایجاد سرپناهی برای آنان تا بتوانند فصل زودهنگام سرما را به سلامت پشت سر بگذارنند، اما هنوز آنان آنچنان که باید و شاید سرپناهی بدست نیاورده‌اند. کار ساخت و ساز که با سر و صدای زیاد و تبلیغات فراوان آغاز شد نتوانست برای آنان کاری از پیش ببرد و هنوز زلزله زدگان بالای سر خود سقفی به جز چادر نمی‌بییند. احشامشان نیز که سقفشان آسمان است. احشامی که آن‌ها مجبورند به علت ناتوانی در تامین سقفی برایشان آن‌ها را به فرصت طلبان بی‌اخلاق به نصف قیمت بفروشند.

در برخی از روستاهای مناطق زلزله زده امکانات و مصالح لازم برای ساخت و ساز تامین شده است اما هنوز ساخت و ساز با مشکلات زیادی رو به روست و به نظر می‌رسد برخی از این مشکلات مربوط به پیمانکارانی است که مسئول آماده سازی خانه‌های وعده داده شده هستند.

«قابل‌نژاد» یکی از معلم‌های تبریزی که به مناطق زلزله زده رفت و آمد می‌کند می‌گوید که مسکن برای مناطق روستایی حتی در روستاهای دورافتاده در حال ساخت است اما سرعت ساخت و ساز بسیار کند است.

وی می‌افزاید که فعالیت ساختمانی در حد امکانات نیست و اگر‌‌ همان روزهایی که امکانات و مصالح برای ساخت خانه برای زلزله زدگان فرستاده شد، کار شروع می‌شد اکنون می‌توانستیم شاهد آماده شدن خانه‌های بسیاری باشیم.

قابل‌نژاد بر این باور است که به لحاظ مصالح و امکانات کمبودی وجود ندارد ولی یکی از مشکلات اساسی خود پیمانکاران هستند. آن‌ها حتی حاضر نیستند از اهالی روستاهای زلزله زده به عنوان کارگر استفاده می‌کنند.

خود اهالی روستاهای زلزله زده بر این باورند که اگر خودشان به عنوان کارگر برای ساخت و ساز خانه‌هایشان کار کنند دو برابر و با انرژی بیشتر کار می‌کنند تا خانه‌هایشان زود‌تر آماده شود.

این معلم معتقد است که مناطق زلزله زده شاهد نوعی بی‌برنامگی برای ساخت و ساز هستند همین امر دولت را مجبور می‌کند که برای اسکان موقت زلزله زدگان روی به خرید کانکس آورد و این به لحاظ اقتصادی هزینه زیادی به دولت تحمیل می‌کند. علاوه بر آن برخی از پیمانکاران به جای ساختن خانه، فقط کف ساختمان‌های احتمالی را سیمان ریخته‌اند، پس از آن نیز روی همین کف کانکس گذاشته شده است.

نکته جالب در ساخت و ساز این است که هر جا پیمانکاران کار خود را به درستی انجام می‌دهند کار ساخت خانه به سرعت پیش می‌رود.

انسان در مواقع اضطراری مجبور می‌شود برای نجات خود دست به هر کاری بزند متاسفانه در برخی موارد نیز مشاهده شده است که برخی پیمانکاران حتی برای آواربرداری که باید مجانی انجام دهند از مردم پول گرفته‌اند. خوشبختانه این مشکلات در شهرهایی که زلزله به ساختمان‌های محکمشان رحم نکرده کمتر دیده می‌شود زیرا این ساختمان‌ها همچون ساختمان‌های گلی و سست روستا‌ها کاملا ویران نشده است و اگر هم تخریب شده بازسازی آن‌ها سریع انجام می‌شود.

قابل‌نژاد در مورد مشکلات امنیتی و بهداشتی زلزله زدگان پس از گذشت یک ماه و نیم از این حادثه می‌گوید که خوشبختانه مشکلات امنیتی وجود ندارد و از‌‌ همان زمان وقوع زلزله تا کنون نیروی انتظامی در همه مناطق حضور دارد و اگر برخی مواقع اخباری مبنی بر سرقت یا حتی کودک ربایی در مناطق زلزله زده منتشر می‌شود عاری از صحت است.

وی تصریح می‌کند که آب و برق مناطق زلزله زده تامین شده اشت، همچنین با حضور اداره بهداشت و هلال احمر مشکلات بهداشتی و سلامتی کم است اگر چه به علت آنکه زلزله زدگان مجبور هستند چند خانوار در یک یا دو چادر چسبیده به هم زندگی کنند برخی بیماری‌ها به بقیه منتقل شده است و اکنون به لوازم بهداشتی نظیر شامپوی ضد شپش نیاز است.

با این وجود معلم تبریزی تاکید می‌کند که خوشبختانه با حضور اداره بهداشت، بیماریهای عفونی در منطقه زلزله زده وجود ندارد. از سوی دیگر تامین آب و احداث دستشویی‌ها و حمام‌ها در مناطق نیازمند از شیوع هر گونه بیماری جلوگیری کرده است.

هر چقدر زلزله را شر بدانیم اما در آن خیرهایی هم نهفته است. از جمله خیرهای زلزله در مناطق زلزله‌ زده آذربایجان این است که پس از زلزله چشمه‌های زیادی از زیرزمین به روی زمین آمده‌اند یا آب چشمه‌هایی که قبلا بوده‌اند بیشتر شده است.

قابل‌نژاد در مورد دیگر مشکلات مردم زلزله زده می‌گوید اکنون مردم مشکل «نان» دارند. در برخی روستا‌ها به مدت سه روز نان به آن‌ها نمی‌رسد که باید برای این مشکل چاره‌ای اندیشده شود. مدارس روستا‌ها تقریبا راه افتاده و کلاس‌ها در جایی که مدارس تخریب شده در کانکس‌ها برگزار می‌شود و در روزهای آینده نیز میزان نیاز دانش آموزان به نوشت افزار مشخص می‌شود.

به نظر می‌رسد که مشکل مسکن با نزدیک‌تر شدن فصل سرمای شدید بیشتر حس می‌شود و این مشکل را روستائیانی که اکنون چادرنشین شده‌اند بیشتر احساس می‌کنند. همچنین عمل نکردن به وعده‌هایی که به آن‌ها داده شده می‌تواند زیان‌های جدی به آن‌ها، احشام و منطقه‌شان بزند، بویژه آنکه هنوز احشام و حیواناتشان بلاتکلیف و بدون سقف مانده‌اند.

مشکل مسکن را هر کسی از این مناطق دیدن می‌کند به وضوح می‌تواند ببیند. «شفائیان» از اهالی روستای «کویج» از توابع شهرستان «هریس» با ابراز نارضایتی از وضع مسکن می‌گوید همه چیز نیمه کاره مانده است و کانکس‌هایی که داده‌اند هنوز راه نیافتاده تا قابل سکونت شود.

وی در پاسخ به علت بلاتکلیفی و نیمه کاره ماندن مسکن روستایش می‌گوید که معلوم نیست چرا این کانکس‌ها راه نیفتاده‌اند، مردم هنوز در چادر زندگی می‌کنند با وجود آنکه چند روز پیش نیز باران آمده است.

این کشاورز آذربایجانی در مورد نیازهای این روزهای زلزله زدگان می‌گوید که عمده مشکل آن‌ها «خانه» است که اگر حل شود بسیاری دیگر از مشکلات نیز در پی آن حل می‌شود.

بیشتر کسانی که به منطقه زلزله زده رفت و آمد می‌کنند یا ساکن آن منطقه هستند به واقعیت تلخی اشاره کرده‌اند و آن اینکه به علت مشکل سقف برای حیوانات و احشام، صاحبانشان مجبورند از بیم تلف شدنشان، حیوانات خود را به نصف قیمت بفروشند. خریداران نیز کسانی نیستند جز فرصت طلبان.

شفائیان می‌گوید ما بعد از زلزله مجبور هستیم گوسفندانی که قیمتشان سیصد تا چهارصد هزارتومان است را به نصف قیمت بفروشیم. حتی ما مجبوریم محصولات کشاورزیمان را هم به نصف قیمت بفروشیم.

کندی ساخت و ساز مسکن درمناطق زلزله زده و حتی بهترین و سریع‌ترین راه حل برای حل این مشکل و به سلامت گذراندن زلزله زدگان از فصل سرما دغدغه بیشتر کسانی است که این روز‌ها از نزدیک و حتی از دور به مناطق زلزله می‌پردازند.

«بدلی» که خودش نزدیک به بیست سال است در زمینه ساختمان سازی فعالیت دارد و به طور هفتگی به مناطق زلزله زده رفت و آمد می‌کند می‌گوید آواربرداری نزدیک به اتمام است و خانه ساختن شروع شده است اما متاسفانه این روند بسیار کند پیش می‌رود و ما شاهدیم در بسیاری از روستا‌ها فقط یکی دو تا اسکلت و حداکثر سه خانه نیمه کاره با پیچ و مهره درست کرده‌اند یا فونداسیون چند خانه ساخته شده است، همین.

این متخصص ساختمان سازی تصریح می‌کند که ساختن بیست هزار واحد برای زلزله زدگان و حتی ده هزار واحد که وعده آن داده شده، امری بسیار دشوار و حتی غیرممکن است زیرا ساختمان سازی مرحله‌ای است و هر مرحله‌اش زمان بر است.

وی می‌افزاید که در ابتدا تامین مصالح و امکانات برای ساخت و ساز خوب بود ولی به مرور زمان این مساله کند شده است اگر هم اکنون مصالح بیاورند فایده‌ای ندارد زیرا به علت نبودن سقف و پوشش برای آن‌ها، زیر باران خراب می‌شوند.

بدلی در مورد کانکس‌هایی که قرار بود در اختیار زلزله زدگان قرار داده شود گفت هنوز کانکس‌ها نصب نشده‌اند. روزهای نخست شور و هیجان بود و همه به مناطق زلزله زده می‌رفتند و کمک‌ها می‌رسید اما اکنون از تب و تاب افتاده است.

وی در مورد راه اندازی مدارس و آغاز سال تحصیلی جدید نیز می‌گوید که برخی مدارس هنوز کار خود را آغاز نکرده‌اند اگر چه برخی راه افتاده‌اند.

بدلی بهترین راه حل ممکن و عملی برای حل مشکل زلزله زدگان را اسکان موقت در کانکس‌ها می‌داند و تصریح می‌کند که اگر نیرو و انرژی صرف کانکس سازی و ایجاد خانه‌های موقت شود بسیار بهتر از آن است که خانه‌هایی که ساختشان زمان می‌برد در اختیار زلزله زدگان قرار داد. زلزله زدگان به طور موقت در کانکس‌ها اسکان داده شوند تا بتوانند فصل سرما را پشت سر بگذارنند و خود را به عید برسانند تا پس از آن خانه‌های خود را از نو بسازند.

یک واحد کانکس سازی در شهرستان اهر با پول خیرین آغاز به کار کرده و کار این واحد نیز به خوبی پیش می‌رود و کانکس‌هایی در اختیار زلزله زدگان قرار داده است اما با توجه به محدودیت بودجه، هزینه و توان خیرین این واحد نمی‌تواند تا چند ماه دیگر به کار خود ادامه دهد یا آنکه پاسخگوی نیاز بیشتر زلزله زدگان باشد.

مساله اساسی که «بدلی» و بسیاری از کسانی که به مناطق سه گانه زلزله زده (ورزقان، اهر و هریس) رفت آمد می‌کنند بر آن تاکید داشتند تامین نان روستائیان است. همه بر این باورند که نان زلزله زدگان باید تامین شود البته بدلی بهترین راه را برای تامین نان زلزله زدگان نه «ماهی دادن بلکه ماهیگیری یاد دادن» می‌داند.

وی معتقد است که کسانی که اکنون قصد دارند به مردم زلزله زده آذربایجان کمک کنند ترجیحا برای احداث نانوایی حداقل میان هر چند روستا کمک بفرستند تا هم نان مردم تامین شود و هم اشتغالزایی برای چند نفر شود. از سوی دیگر نانی که از شهر‌ها برای روستائیان برده می‌شود نان تازه نیست.

بدلی با اشاره به مشکلات زلزله زدگان و تجربه خود در دیگر مناطق زلزله زده نظیر «بم» تاکید می‌کند که دولت برای زلزله زدگان کم نگذاشته است اما حل مشکل زلزله زدگان کار یک ماه و دو ماه نیست. دولت کمک‌های لازم را انجام داده است اما حل همه مشکلات نیاز به زمان دارد.

در پایان به این نکته نیز باید اشاره کنیم که در مناطق زلزله زده هنوز پس لزره رخ می‌دهد، پس لرزه‌هایی که بیش از ۴ریش‌تر است به قول ساکنان مناطق زلزله زده «مردم خودشان را با این پس لرزه‌ها وفق داده‌اند و مشکلی با آن ندارند اما هنوز نتوانسته‌اند خود را با بی‌خانمانی وفق دهند!».

گزارش: کریم پورزبید