از تغییر تعرفه‌های پزشکی تا عدم تمایل به خدمت در مناطق محروم/ روی کاغذ پزشک کافی داریم اما در مناطق محروم همیشه کمبود پزشک داشته‌ایم

به گزارش ایلنا، برنامه مخاطب خاص رادیو سلامت این هفته در حالی به موضوع دسترسی شهروندان به پزشک پرداخت که بین سه ارگان اصلی و مرتبط با بحث پزشکی اتفاق نظری در بین تعداد پزشک در کشور وجود ندارد. در میزگرد رادیویی این هفته موضوع دسترسی به پزشک در مناطق مختلف کشور بررسی شد.

قاسم جان بابایی معاون درمان وزارت بهداشت در این باره گفت: به غیر از بخش خصوصی حدود ۶۰۰۰پزشک طرحی داریم. که در شهرهای غیر از شهرهای بزرگ هستند. معمولا بیش از ۵۰ درصد هم در مناطق کم برخوردار و محروم هستند. بیشتر اینها متخصص زنان عفونی و داخلی و بیهوشی هستند.

وی ادامه داد: جمعیتی که این تعداد پوشش می‌دهند غیراز شهرهای بزرگ کشور است و تنها پزشکان طرحی ما  بوده و این تعداد جدا از پزشکانی هست که استخدام بیمارستانهای ما هستند. به اضافه اینکه پزشکانی نیز در این شهرها مطب دارند و خدمت می‌دهند. تقریبا حدود نیمی از جمعیت کشور اینگونه پشتیبانی می‌شوند.

وی با اشاره به تعداد پزشکان گفت: پزشک استخدامی در کشور بالغ بر پانزده هزار پزشک عمومی و متخصص در کشور داریم. آمارهایی که مربوط به اشتغال پزشکان در بخش ستاد است در دست مدیرتوسعه است.

خاتمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره تعداد پزشکان و دسترسی به آنها گفت: بین ۱۵۰ تا ۱۷۰هزار مجموعا پزشک داریم شامل عمومی و متخصص که حدودا از اینها بالغ بر ۲۰ هزار پزشک عمومی در دولتی و غیردولتی مانند تامین اجتماعی و دولتی و دولتی دانشگاهی داریم که بخشی از آنها پزشکان طرحی را تشکیل می‌دهند. با توجه به زمانبندی و  تقویمی که برای آموزش کشور وجود دارد قرار است این آمار به بالغ بر ۲۲۰هزار نفر در سال ۱۴۰۴ برسد. ما سالیانه حدودا ۵ هزار به این آمار اضافه می‌شود. دانشجویان پزشکی بالع ۵۵هزار نفر است. اگر فقط از نقطه نظر کاستی پزشک در برخی مناطق محروم بخواهیم نقصان پزشک را بررسی کنیم راه اشتباهی رفتیم باید بحث نگهداشت پزشک را هم مد نظر قرار دهیم. الان این تعادل وجود ندارد. حدودا بین دو و نیم تا ۳ هزار فارغ التحصیل را هر سال در سراسرکشور تقسیم می‌کنیم که بیشتر اینها به مناطق کوچک و محروم کشور می‌روند و بالغ بر ۶۰ درصد اینها ابلاغ می‌خورند برای مناطق محروم کشور.

وی افزود: سرانه پزشک ما ۷/۱ تا ۹/۱ است در بهترین نقاط دنیا بین دو و سه است. سه برای جاهایی هست که طرف بدون کار پزشکی هم اموراتش خوب میگذرد و آسیب رسان نیست. فرایند تربیت پزشک خلق الساعه نیست ورودی اسال ۷ سال دیگر خروجی می‌شود. اینکه تعدادی شماره نظام پزشکی دارند اما در کار فعال نیستند از مواردی است که باید آسیب شناسی شود. با این نرم اگر به کشور نگاه کنیم در بحث پزشک عمومی کمبودی نداریم اما دسترسی به پزشک متخصص در برخی رشته‌ها مانند جراحی اعصاب، ارتوپدی و چشم پزشکی دربرخی موارد زنان و جراح عمومی کم است. من معتقدم برخی دپارتمانها در برخی رشته‌ها باید افزایش ظرفیت دهند.نه با آن نرمال کیلویی بلکه با نرمی که تخت و اتاق عمل و شرایط مورد نیاز همه دیده شود. اگر به سمت سطح بندی خدمت و پزشک خانواده برویم صف خدمتی و نیاز ما تفاوت خواهد کرد. داشتن ادمها توانمند بسیار مهم است.

وی افزود: بحران در پزشک نداریم کمبود با بحران متفاوت است.مشکل ما درباره مسائل رفاهی پزشکان است. درحالیکه بین آمار ارائه شده از سوی دو قسمت مطرح شده تفاوت زیادی دیده می‌شود. محمد جهانگیری معاون نظام پزشکی، درباره تعداد پزشکان دارای نظام پزشکی در کشور گفت: با جمع متخصصان و پزشکان در کشور حدود ۱۴۰ هزار پزشک  داریم. ۴۰ هزار دندان پزشک. فعال در حوزه پزشکی از این تعداد  ۱۱۰ هزار پروانه دارند و یا به نوعی فعالند. حدود ۱۰۷ هزار پروانه پزشک و دندانپزشک صادر کردیم. باید به نظام ارائه خدمت توجه کنیم و به ازای استانداردهای بین‌المللی و خدمات سرانه پزشک هنوز کمبود داریم و برنامه‌ریزی شده و سرعت رشد بالاست و تا ۶ سال آینده تقریبا به نقطه برابر می‌رسیم. اما در بحث های سرانه ای به ازای هر ۲۵۰۰ نفر یک پزشک خانواده می‌خواهیم و پزشک عمومی به این تعداد را داری اما نحوه به‌کارگیری آنها مهم است. با نحوه ارائه خدمت و دسترسی‌هایی که وجود دارد خدماتمان به روز است.

در ادامه این مباحثه موضوع مربوط به پزشکان متخخصص و بحث نگهداشت پزشک در مناطق محروم مطرح شد. جان بابایی در این باره گفت: ما به تعداد کافی پزشک در همه رده های تخصصی نداریم. جراحی مغز و اعصاب ارتوپد گوش و حلق و بینی و ارولوژی از نمونه های این موضوع است. رادیولوژیست در چند سال اخیر تربیت نیروی خوبی داشتیم هرچند به اندازه کافی نیست.

خاتمی نماینده مجلس نیز افزود: باید بحث نگهداشت پزشک را در مناطق مختلف مد نظر داشته باشیم اینگونه تراکم پزشک متوازن خواهد شد. برابر بررسی که چهارسال پیش انجام شده بود در مجموع تعداد پزشک در کشور در حدی نیست که بگوییم کمبود پزشک داریم بلکه تراکم پزشکان در نقاط مختلف کشور متفاوت است. حال باید دید چرا ماندگاری در این مناطق کم هست این موضوع نیاز به آسیب‌شناسی دارد.

وی ادامه داد: آسیب‌شناسی این است که ما در بحث نگهداشت پزشک مشکلاتی داریم. تنها قشری که از فارغ‌التحصیلان دانشگاهها موظف و متعهدند برابر طول دوران تحصیل اجباراً به تعهد عمل کنند پزشکان هستند. این اشکال نیست اما اشکالات عملیاتی دراین مرحله است. فارغ التحصیلان ما در سنی هستند که یا در شرف هستند یا دچار نازایی هستند یا بچه کوچک دارند و یا پدر و مادر سالخورده دارند.و نگهداری اینها در شرایط استاندارد این مشکلات را دارند. چند برنامه را باید پی بگیریم. یکی اینکه دربرنامه آموزشی هم هست که طول دوره عمومی را کاهش دهند. بحث دوم اینکه شرایط نگهداشت پزشکان هرچقدر که از مرکز دور تر می شوند را بهتر کنیم. اسکان ماندگاری و بحث برخورداری از مزایا که می‌تواند با تعرفه ترجیحی عملیاتی شود. الان این شرایط برقرار نیست و در مرکز برخورداری بیشتری دارند. اجبار بخشی از کار است و بخشی باید با تشویق انجام شود. خیلی از تحصیلکرده‌ها کشور را ترک می‌کنند اجبار صرف جواب نمی‌دهد.

جان بابایی معاون بهداشت وزارت بهداشت در ادامه گفت: ما در طرح تحول سلامت بحث ماندگاری پزشک در مناطق محروم را مطرح کردیم و سالهای اخیر به تدریج عدد ماندگاری را کمتر  کردند و سال به سال به جای اینکه بیشتر کنند این عدد کمتر شده است. ما باسوادترین و باهوشترین آدم‌ها را به محرومترین مناطق می فرستیم و بیمه خریدش را در منطقه محروم و غیر محروم یک میزان انجام می دهد. ضریب k ترجیحی داریم که ۴دهم ما و ۶دهم بیمه پرداخت می‌کند و مجموعا در بعضی مناطق سه کا خرید خدمت انجام می‌دهیم. با توجه به اینکه تعداد بیماران در مناطق محروم کمتر است پاسخگو نیست. بیمه خدمات درمانی عضوی از شورای عالی بیمه است. شورای عالی بیمه چندین عضو دارد که وزارت بهداشت یک عضو است و بودجه مربوز به ماندگاری از سوی سازمان برنامه و بودجه پرداخت می‌شود.

وی تصریح کرد: ما نمی‌خواهیم کسی که به منطقه محروم می‌رود صرفا به دلیل خدمت دریافت مبلغ داشته باشد بلکه یک مبلغ ثابت برای زندگی در آن شرایط باید دریافت کند.

معاون درمان وزارت بهداشت گفت:‌ یکی از آورده‌های طرح حول سلامت این بود که توانست عدد فیکسی را در نظر بگیرد که متاسفانه کاهش یافته است. دولت باید برای ماندگاری پزشکان به ما کمک کند. البته کارهایی در بخش اسکان صورت گرفته است. خیلی‌ها در شرف ازدواج هستند و بعضی حتی بچه دارند.

خاتمی نماینده مجلس درباره شرایط فعلی تعداد پزشک گفت: شرایط بحرانی نیست اما کمبود ها هست و برخی جاها باید به ظرفیت ها اضافه شود و حتی پزشکان عمومی را برای مناطق محروم تربیت برای مناطق محروم ویژه دنبال شود و جبران کمبود در برنامه هست و حتی سی درصد بیشتر  از نرم جذب دستیار هست در حال تربیت برای مناطق محروم هستند و برای ۱۴۰۴ مشخص شده که چه متخصصانی بر اساس نیاز خدمات خواهند داشت.

وی تصریح کرد: تامین امنیت پزشک، رفاهیات اولیه، سلامت فرزند و خانواده‌اش را بتوانیم حفظ کنیم و دغدغه‌ای برای این امور نداشته باشد و در مدتی که دراین مراکز ماندگاری دارد نسبت به پزشکی که در مناطق برخوردار فعال است باید مبلغ بیشتری دریافت کند.

این نماینده با تاکید بر اینکه سطح یک خدمت بسیار مهم است و پزشکان عمومی آن را پوشش می‌دهند و می‌توانند ۸۰ تا ۸۵ درصد از نیاز را جوابگو باشند گفت: نهایتا ۲۰ در صد نیاز به ارجاع باشد. اما در دوره آموزشی باید به گونه‌ای عمل کنیم که پزشک ما جامع نگر و البته جامعه نگر باشد. توانمندی‌های خوبی برای حضور در سطح یک داشته باشد  که ر این راستا کارهای خوبی انجام شده است. در حوزه آموزشی تغییرات رویکردی داشتیم و تشکیل شبکه خیلی  جاها کمک کننده بوده است.

شریعتی استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه بهداشت و درمان در این میزگرد با تا کید بر حل این مشکلات گفت:‌ من خودم را جزیی از مردم می‌دانم. ما تا کی می‌خواهیم به مردم قول بدهیم که درست می‌شود. این نشان می‌دهد ما مشکلاتی داریم که نتوانستیم درست کنیم. ما باید راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت را در نظر می‌گرفتیم. یکسری کارهای سلیقه‌ای حتی مانع حل مشکل به صورت کوتاه مدت شد. طرح نیروی انسانی طبق قانون طرح نیروی انسانی برای پزشکان عمومی حداکثر دوسال است که آقایان معمولا با سربازی حل می‌شود.

وی گفت: به لحاظ عدد و روی کاغذ تعداد پزشک وجود دارد اما همه زمان‌ها کمبود پزشک در مناطق محروم داشتیم. وقتی می‌توانستیم حقوق خوب بدهیم این کمبود کمتر بود. در این شرایط برخی ترجیح می‌دهند حتی دوره طرح خود را نگذرانند. گفتنی است بهترین سال پرداختی در نظام سلامت سال ۹۳ بود که تعرفه‌ها واقعی و پرداخت‌ها واقعی بودند. سال ۹۳، ۱۱هزار نفر تنها با تامین اجتماعی قرار داد داشتند و این عدد در حال حاضر کاهش داشته به ۹هزار نفر رسیده است. بیمه خدمات درمانی کمی بیش از ۹ هزار است. بهترین سالهای پرداخت هر دو بیمه حدود ۱۱هزار پزشک داشتند.  این ۱۷۰ هزار پزشک که مدعی واقعی بودن هستید وقتی پرداخت و تعرفه واقعی بوده است چرا طرف قرار داد بیمه نشدند. اینکه چه تعداد از پزشکان فعالند یا مهاجرت و یا فوت را عملا نظام پزشکی دارد. حداقل ۱۲ هزار نفر پزشک لازم است تا ظرفیت جمعیت شهری را هم برای پزشک خانواده پوشش دهند.