در گفت‌وگو با ایلنا اعلام شد؛
اکثر کودکان کار و خیابان اثر انگشت ندارند/ تجهیز مراکز نگهداری به دستگاه‌های تشخیص هویت از طریق عنبیه چشم/فقط یک کودک افغانستانی ردِ مرز شده است
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: در حال حاضر ۳۱ مرکز شبانه‌روزی و ۶۳ مرکز روزانه داریم که کودکان خیابانی در آن حضور دارند.
«محمود علیگو» سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره کودکان کار و خیابان گفت: در ۶ ماهه ابتدای سال ۳۳۵۳ کودک خیابانی در مراکز بهزیستی پذیرش و همچنین ۳۷۲۸ کودک کار و خیابان شناسایی شده‌اند.
وی با اشاره به اجرای طرح ساماندهی کودکان خیابانی در ابتدای سال جاری ادامه داد: در طرح ۴۵ روزه‌ای که با عنوان ساماندهی کودکان خیابانی اجرا شد، ۳۸۰ کودک خیابانی را در مراکز بهزیستی مانند مرکز یاسر پذیرش کرده‌ایم. از آن مجموعه ۳۸۰ نفری تا به امروز حدود ۱۳ کودک خیابانی در مرکز یاسر ماندگار شده‌اند، در حالی که مجموعه یاسر یک مجموعه موقت است و کودکان جمعآوری شده از سطح خیابان در این مراکز ساماندهی می‌شوند.
ردِ مرز یک کودک افغانستانی
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه حدود ۸۰ درصد کودکانی که در این طرح شناسایی شده‌اند از اتباع غیرمجاز افغانستانی هستند، گفت: با توجه به اینکه اغلب کودکان اتباع شناسایی شده در این طرح به صورت غیرمجاز به کشور وارد شده‌اند، اما تنها یک کودک تا به امروز رد مرز شده‌‌است.
علیگو تصریح کرد: هر چند وقت یک بار کودکان خیابانی را از سطح خیابان جمعآوری می‌کنیم و به مراکز می‌بریم و با اولویت کودکان ایرانی و سپس اتباع این کودکان را ساماندهی می‌کنیم، اما دوباره این کودکان را در وسط خیابان می‌بینیم. در حوزه کودکان کار و خیابان اولین وظیفه ما این است که تمام مراحل انجام این طرحها با حفظ شان کودک و جایگاه کودکی این کودکان انجام شود. رویکرد دوم ما در این طرحها باید خانواده محوری باشد.
وی ادامه داد: از همین‌رو در خصوص کودکان کار و خیابان در ابتدا به سراغ خانواده می‌رویم و موضوع توانمندسازی خانواده را محور طرح ساماندهی کودکان خیابانی قرار می‌دهیم و در این فرآیند از همه گروه‌های اجتماعی مانند سازمان‌های مردم نهاد، پایگاههای بسیج مساجد و ... استفاده می‌کنیم. از طرف دیگر نمی‌توان یک مدل واحد را برای همه کودکان در نظر گرفت و باید برای هر یک با توجه به شرایط آن کودک برنامه‌ریزی صورت بگیرد. همچنین معتقدم باید در شناسایی این کودکان باید از بسیج عمومی و همه مردم استفاده کنیم. اگر به طور مثال کودکی را دیدیم که به قید فوریت به کمک نیاز داشت باید با ۱۲۳ یا اورژانس اجتماعی تماس گرفته شود.
استان البرز معدن کودکان کار است
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: در برخی مواقع نیز یک فرد متخصص برای این کار در نظر گرفته می‌شود، این متخصص می‌تواند از گروه‌های داوطلب باشد یا از میان نیروهای بسیج مساجد.برای این افراد یک دوره آموزشی برگزار می‌کنیم و از آنها می‌خواهیم کار شناسایی را انجام دهند.
علیگو با اشاره به استان‌هایی که دارای کودکان کار و خیابان هستند، خاطرنشان کرد: کودکان کار فقط در تهران نیستند،اما در حوزه کودکان خیابانی در تهران بیشتر شاهد کودکان اتباع هستیم. در شهرهای دیگر نیز با مشکل کودکان خیابانی مواجه هستیم به طور مثال در کرمانشاه و خراسان شمالی کودکان خیابانی حضور دارند. در استان خراسان رضوی نیز به صورت جدی با این مشکل مواجه هستیم. این مشکل در استان‌های شمالی نیز وجود دارد، استان البرز نیز معدن کودکان کار است.
کار کودکان زیر ۷ سال مصداق کودک‌آزاری است
وی با بیان اینکه باید مدلی را طراحی کنیم که شناسایی این کودکان به صورت عمومی باشد، تصریح کرد: در این طرح باید مدلی را در نظر بگیریم که در ابتدا گروه خاصی از کودکان به طور مثال کودکان معتاد و آسیب‌دیده را جمعآوری کنیم، چرا که این کودکان نیاز به کمک‌های فوریتی چه در زمینه پزشکی، روانی و سلامتی دارند. همچنین کار کودکان زیر ۷ سال براساس قانون مصداق کودک‌آزاری است و مسئولیت این کودکان با حاکمیت است و ما آنها را با قید فوریت جمعآوری می‌کنیم و اگر کسی ادعا کرد، مادر این کودک است می‌تواند به همراه ما بیاید.
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: از مردم می خواهیم در شناسایی دقیق این کودکان کمک کنند. همچنین انتظار داریم که به این کودکان کمک مالی نکنند، چرا که کمک مالی به آنها به معنای حضور مداوم این کودک در خیابان است. من با ۶ کودک کار در مرکز یاسر صحبت کرده‌ام، بجز یک نفر از این کودکان که برای خودش کار می‌کرد، مابقی با اصرار خانواده مانند عمو و دایی به سرکار می‌روند. در مورد کودکان اتباع نیز به این صورت است که این کودکان به صورت تنها از کابل و یا دیگر شهرهای افغانستان به ایران می‌آیند، بنابراین یک فرآیند اقتصادی در ورود این کودک به کشور طی شده است.
علیگو با اشاره به پژوهشی که در خصوص کودکان کار تبعه افغانستان صورت گرفته است، گفت: براساس پژوهشی که یکی از سازمان‌های مردم نهاد انجام داده است، وضع این کودکان در افغانستان بسیار بدتر از وضعشان در ایران است و خانواده‌ها ترجیح می‌دهد، این کودکان برای اینکه در وضعیتی توام با آرامش باشند، کودکشان را به ایران بفرستد. البته ممکن است کارفرمای برخی از این کودکان به ازای هر ساعت کار این کودکان به خانواده آنها پول بپردازد به ویژه در حوزه زباله‌گردی این موضوع شایع‌تر است، اما در حوزه کودکان خیابان این موضوع کمتر دیده می‌شود.
کفِ خیابان، محل کسب درآمد برخی خانواده‌ها
وی با تاکید براینکه در حوزه کودکان خیابانی یک پاردایم دیگری نیز وجود دارد و این پارادایم شامل افرادی می‌شوند که به فوریت کمک نیاز ندارند، گفت: این کودکان نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ یک دسته کودکانی هستند که به صورت باندی کار می‌کنند و این اقدام مجرمانه است و پلیس در این زمینه باید براساس قانون ورود کند. دسته دیگر کودکانی هستند که توسط اعضای خانواده به کار گرفته شده‌اند و از جنس باند مجرمانه نیستند.
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: خانواده کف خیابان را به عنوان محل کسب درآمد انتخاب کرده‌است و چون فعالیت دیگری ندارند از طریق کودک کسب درآمد می‌کنند. رویکرد ما نسبت به این کودکان این است که خانواده‌شان باید توانمند شوند و اگر دوباره این کودک در خیابان آمد و به اجبار کار می‌کرد، این عمل یک اقدام مجرمانه علیه کودک است.
علیگو درباره سلب حضانت کودکانی که توسط والدین خود مجبور به کار در خیابان می‌شوند، تصریح کرد: درخصوص سلب حضانت از والدین قاضی سخت اقدام می‌کند، اما اگر والدین معتاد باشند یا اینکه توان اداره زندگی را به هر شکل ممکن نداشته باشند می‌توان از این والدین سلب حضانت کرد. اگر سه بار تعهد رسمی از والدین گرفته شود، برای بار سوم به بعد قاضی سلب حضانت می‌کند، اما ما به هیچ وجه امکان شناسایی این کودکان را نداریم، چراکه هر وقت این کودکان را جمعآوری می‌کنیم، این کودکان به یک اسم خودشان را معرفی می‌کنند.
اکثر کودکان کار اثر انگشت ندارند
وی تاکید کرد: اکثر این کودکان کار اثر انگشت ندارند و ما نمی‌توانیم از طریق اثر انگشت هویت این کودکان را شناسایی کنیم، بنابراین به شدت به دنبال این هستیم که تا انتهای سال جاری تمام مراکزمان مانند یاسر، بعثت، شهدای افسریه و مراکز جدید دیگر همه را به دستگاه شناسایی از طریق عنبیه مجهز کنیم، درخواست بودجه آن را برای سازمان برنامه و بودجه فرستاده‌ایم و امیدواریم موافقت شود.
وجود ۹۴ مرکز نگهداری کودکان خیابانی
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: ما امیدواریم برای آغاز سال ۹۹ مراکزمان را به این دستگاه مجهز کنیم. برای هر دستگاه مبلغ ۴۵ میلیون تومان اعتبار لازم داریم. همچنین برای تهیه یک سرور نیز ۱۰۰ میلیون تومان اعتبار لازم داریم. البته ما پیش‌بینی می‌کنیم که اگر این کودکان را در برخی مراکز از طریق عنبیه شناسایی کنیم، ممکن است این کودکان تغییر مکان داده و به طور مثال از تهران به شهرهای دیگر مانند کرج و ... مهاجرت کنند، بنابراین ما باید به تعداد تمام مراکز این دستگاه‌ها را تهیه کنیم. در حال حاضر ۳۱ مرکز شبانه‌روزی و ۶۳ مرکز روزانه داریم که کودکان خیابانی در آن حضور دارند.
علیگو با اشاره به دسته دیگری از کودکان خیابانی گفت: در حوزه کودکان خیابانی یک قشر سومی داریم که رها هستند، ما این کودکان را کودکان رها شدهِ بی‌سرپرست می‌دانیم. مسئولیت این کودکان نیز با سازمان بهزیستی است و با کمک شهرداری‌ها این کودکان را نیز در همان مراکز نگهداری می‌کنیم.
وی همچنین با بیان اینکه گام بعدی ما در خصوص کودکان خیابانی، توانمندسازی است، تصریح کرد: خانواده‌های این کودکان یا توانایی انجام کار دارند و یا ندارند، اگر این خانواده‌ها توانایی کار داشته باشند، ما آنها را توانمند می‌کنیم و اگر توانایی کار نداشته باشند یا دارای معلولیت باشند، باز هم در بهزیستی برای این افراد پروتکل داریم. اگر خانواده‌ای نیز بی‌بضاعت باشند، کمیته امداد در خصوص این افراد پروتکل دارد. همچنین اگر خانواده این کودکان معتاد باشند، کمیته پیشگیری سازمان بهزیستی نیز در خصوص این افراد دارای پروتکل است. این طرح از جنس هماهنگی بین دستگاهی است. ما به وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی قول داده بودیم، ظرف ۲۰ روز تمام وظایفی را که باید در قالب طرح جدید برای این کودکان اتفاق بیفتد و همچنین وظایف دستگاه‌ها را تعیین کنیم.
انتظارِ کاهش ۲۵ درصدی جمعیت کودکان خیابانی تا پایان برنامه ششم
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه قانون انتظار دارد تا پایان برنامه ششم ۲۵ درصد جمعیت کودکان خیابانی کاهش پیدا کند، تصریح کرد: کسی نمی‌تواند ادعا کند، چنین اتفاقی افتاده است، چراکه آمار کودکان خیابانی را نداریم، همچنین کودکان خیابانی اضافه می‌شوند، چراکه برخی اتباع به صورت غیرمجاز وارد کشور می‌شوند و این یکی از جدی‌ترین مسائل ما در حوزه کودکان خیابانی اتباع است، اگر اتباع غیرمجازی که در کشور هستند، نبودند، آیا امکان خدمت‌رسانی بیشتر به اتباع مجاز نبود؟ معتقدم یکی از دستگاه‌هایی که باید به صورت جدی به این امر توجه کند، دستگاه مرزبانی است. از سوی دیگر اگر برخورد جدی با اتباعی به صورت غیرمجاز وارد کشور می‌شوند، صورت گیرد، قطعا دیگر نمی‌توانند در کشور باشند.
علیگو در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره منطقه هرندی و اینکه گفته می‌شود در آنجا از کودکان برای شرط‌بندی استفاده می‌کنند، گفت: با یکی از شاهدان عینی این ماجرا صحبت کرده‌ایم، اینکه این اتفاق یک اتفاق معمول و روتین است، را نمی‌توانم تایید کنم، اما قطعا این اتفاق افتاده است، اگر این اتفاق به طور معمول و رایج در این منطقه اتفاق افتاده بود، باید حداقل ان جی اوها می‌شنیدند، اما خبری نداشتند بنابراین یک اتفاق معمول نیست.
استقرار سه واحد گشت در منطقه هرندی
وی ادامه داد: خودروهای اورژانس اجتماعی را در نزدیکی سه پارک در این منطقه مستقر کرده‌ایم، موضوعاتی که درباره این کودکان مطرح شده است موضوعاتی مانند تزریق مواد، مصرف مواد و مصرف الکل بوده است و تا این کودکان را نبینیم نمی‌توانیم بفهمیم دقیقا چه اتفاقی افتاده است. ما به اورژانس اجتماعی گفته‌ایم چنانچه کودک معتاد دیدند حتما آن کودک را جمعآوری کند. پلیس هم باید به صورت مستمر در این منطقه مستقر باشد.
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: همچنین با ان جی اوهایی که در این منطقه فعال هستند، نشست برگزار می‌کنیم و قرار بر این است، جلساتی بین بهزیستی کشور، استان تهران و شهر تهران ان جی اوها و پلیس برگزار شود تا امکان چنین اتفاقی را بررسی کنیم و همچنین مداخلاتی را که می‌توانیم در این مورد انجام دهیم، بررسی کنیم. ان جی اوها پرونده‌های این افراد را دارند. همچنین پایگاههای سلامت روان و اجتماعی در این مناطق فعال هستند و اطلاعات محلی دارند. ما در حال تلاش هستیم تا شهرداری را هم وارد این نشست کرده و از آنها کمک بگیریم.
علیگو تصریح کرد: با توجه به اینکه ۴ روز از استقرار ماشین‌ها در این منطقه می‌گذرد، اما هنوز موردی به ما گزارش نشده است. حضور این ماشین‌ها باعث کم شدن این اتفاقات در خیابان می‌شود و باعث می‌شود ان جی اوها بتوانند به راحتی اقدامات مداخله‌ای را انجام دهند.
