فخاری:
«کتابخانه عمومی» در بسیاری از محله‌های تهران آرزوست
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران گفت: دسترسی به فضاهای فرهنگی همچون کتابفروشی‌های محلی و کتابخانه‌های عمومی همچنان گرفتار توزیع ناعادلانه‌ی خدمات شهری است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، الهام فخاری در یکصدو هشتادمین جلسه شورای شهر تهران در نطق پیش از دستور با بیان اینکه چهار دهه است آزمون و خطا در حوزه فرهنگی ادامه دارد، گفت: سرانه‌های فرهنگی همچون سرانه‌ی مطالعه بدل به رازهای مگو شده‌اند و آمارهای متناقضی از میزان دسترسی به کتابخانه‌های عمومی و کتابفروشی در کلان‌شهر تهران منتشر می‌شود.
به گفته او بسیاری از محله‌های تهران هنوز و همچنان در آرزوی داشتن یک باب کتابفروشی و کتابخانه‌ی عمومی باقی مانده‌اند. فضاهای فرهنگی عمومی در مناطق پایین‌دست اگر هستند هم بی‌رمق و خالی از شورند و رغبتی برای ساکنان و همسایگان کتابخانه‌های عمومی ایجاد نشده تا به کتابخانه سری بزنند و کتابی به امانت به خانه ببرند.
فخاری با بیان اینکه مراکز خرید مناطق برخوردارتر با کتابفروشی‌های چندصدمتری(برای استفاده از معافیت مالیاتی سازندگان) چنان صدرنشین خبرها و آمارها می‌شوند که اجازه نمی‌دهند این فقدان‌های اساسی جایی برای مطرح شدن و آسیب‌شناسی داشته باشند افزود: بودجه‌ی عمومی هنگفتی صرف ساخت باغ کتاب تهران شده است؛ که اگراین به شکل عادلانه در کتابخانه برای مناطق ۲۲ گانه‌ی تهران هزینه می‌شد زیرساخت‌های فرهنگی جان می‌گرفتند و می‌شد شاهد تحولی در این زمینه بود.
وی ادامه داد: توزیع ناعادلانه‌ی امکانات فرهنگی در گستره‌ی تهران بحث تازه‌ای نیست. در یک سال اخیر ده کتابفروشی محلی تعطیل شده‌اند. در زمانه‌ای که قدرت خرید بیش از نیمی از جامعه به حداقل رسیده است این امکانات عمومی فرهنگی است که می‌توانند زمینه‌ساز عدالت شهری باشند. دسترسی و میزان مراجعه به کتابخانه‌های عمومی همچنان یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های رشد و توسعه در جوامع وضعیت است و حق بر شهر است که متاسفانه هرگز در راس برنامه‌های اجرایی جایی نداشته‌اند.
فخاری گفت: یکی از وظایف اصلی شهرداری توسعهی زیرساخت‌های فرهنگی است و توسعهی کتاب و کتابخوانی و فراهم کردن کتابخانه‌های عمومی یکی از بازوهای اصلی و کارآمد در این حوزه است. براساس آخرین پیمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر ایرانی در طول هفته یک ساعت و سی دقیقه (۱۳ دقیقه در روز) به مطالعه می‌پردازد.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا افزود: در اینجاست که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند نقش به سزایی را ایفا کنند و با برنامه‌ریزی‌های دقیق و تجهیز این فضاهای عمومی مراجعه به کتابخانه‌ها را بالا ببرند و به شکل مشخص سرانه‌ی مطالعه را با تحمیل کمترین هزینه به سبد خانوار دگرگون کنند.
الهام فخاری با اعلام اینکه براساس استاندارد جهانی به ازای هر ۱۰۰ نفر باید هشت متر مربع فضای کتابخانه ای باشد افزود: ولی در ایران این میزان پنج متر مربع کمتر است. و برای نمونه در منطقه‌ی ۱۷ تهران با جمعیتی قریب به۳۴۸٬۵۸۹ نفر 2 کتابخانه‌های عمومی وجو دارد و کتابفروشی هم ندارد. این در حالی است که بهای کتاب به دلیل افزایش افسارگسیخته‌ی قیمت کاغذ در دو سال اخیر بیش از سه برابر افزایش یافته است و در سبد خانوار ایرانی هرگز سهم خرید فرهنگی و کتاب از ۳ درصد بیشتر نبوده و در مناطق حاشیه‌ای این رقم به زیر یک درصد می‌رسد. در این وضعیت اهمیت کتابخانه‌های عمومی به عنوان فضاهایی که قرار است بخشی از حق بر شهر را برای شهروندان تامین کنند بسیار پررنگ‌تر می‌شود. حضور خاموش و بی‌رمق کتابخانه‌های عمومی تنها کالبدی است از واقعیت و توجه نکردن به این مهم در بلند مدت تاثیرات ویران‌گری خواهد داشت. در هر جایی که کتابخانه ها فعال عمل کرده اند، جرم و جرایم نیز آمار کمتری را از خود بروز داده است.
وی تاکید کرد: متاسفانه باید تاکید کرد که اهمیت رفتارهای فرهنگی شهر تهران هنوز جدی گرفته نشده‌اند. سرانه‌ی امانت گرفتن کتاب و مراجعه و عضویت در کتابخانه همان سازوکاری است که اگر فرهنگ‌سازی شود رفتار فرهنگی مردم پایتخت را دگرگون می‌کند و هزینه‌ای به سبد خانوار نیز در تامین این کالای فرهنگی و البته اساسی تحمیل نمی‌کند.
فخاری یادآوری کرد: با این‌حال متاسفانه آمارهای روشنی از شکل هزینه‌کرد و خروجی نهایی در دسترس نیست. آیا کتاب‌های موجود در این کتابخانه‌ها همان‌هایی هستند که شهروند و خانواده‌ی ایرانی لزوم خواندنش را احساس می‌کند و قدرت خرید آن را ندارد؟ آیا اگر این کتاب‌ها در کتابخانه‌های عمومی در دسترس باشند و خبررسانی دقیقی انجام شود باز هم کتابخانه‌های عمومی شهر تهران تا این اندازه سوت و کور خواهند بود؟
وی با بیان اینکه در دو سال اخیر برای حمایت از کتابخانه‌های عمومی شهر تهران برنامه‌ی چشم‌گیری پیاده نشده است. تعداد بازدیدکنندگان و مراجعان هم همچنان ناامید کننده است و یکی از آخرین پیمایش‌ها مربوط به سال ۸۸ است.
فخاری گفت: در سال ۹۸ تنها رقم ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ هزار ریال برای حمایت از کتابخانه‌های عمومی شهر تهران تصویب و از بودجه‌ی مصوب پرداخت شده است. این بودجه‌ی اندک برای شهری به وسعت تهران هم با ابهام‌های زیادی روبرو است. سازوکارها مشخص نیستند و نهادهای دست‌اندرکار وظیفه‌ای برای ارائه‌ی گزارش‌های روشن و دقیق از چگونگی هزینه‌کرد منتشر نمی‌کنند.
فخاری در بخش دیگری از نطقش افزود: لازم است که شیوه‌های مصرف این بودجه و همچنین سازوکارهای حاکم برای حمایت به شکل دقیق منتشر شوند. پیش‌تر بارها از سوی نهادهای مرتبط مطرح شد که قرار است تمام سراهای محله‌ها در مناطق ۲۲گانه مجهز به کتابخانه‌ی عمومی شوند. امری که به سیاق بسیاری دیگر ابتر ماند. تنها در سال ۹۸ رقم ۱۶.۹۵۰.۰۰۰ هزار ریال برای توسعه و تجهیز کتابخانه‌ها در نظر گرفته شده است. اما دقیقا تعریف تجهیز چیست؟ لازم است نظارت دقیقی برای شیوه‌های تجهیز و توسعه وجود داشته باشد. آیا خروجی بودجه‌ی ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ هزار ریالی که در سال ۹7 به حمایت از کتابخانه‌های عمومی شهر تهران اختصاص یافت، بررسی شده است؟ عملکرد و میزان مراجعه چطور؟ گامی در جهت ایجاد میل و رغبت شهروندان برای استفاده از این حق مسلم شهروندی‌شان برداشته شده است؟
وی افزود: در این میان به‌کار گیری سازوکارهای جدید و فناوری‌های نوین برای مخاطب‌یابی و ایجاد همکاری‌های اجتماعی و گروه های کتابخوانی محلی در سیاست‌گذاری‌ها دیده نشده است.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا با بیان اینکه بارها شنیده‌ایم کتاب‌هایی در این طرح تجهیز خریداری و به کتابخانه‌ها می‌آیند که حتی استانداردها هم در آنها رعایت نشده و در بازار کتاب و ویترین کتابفروشی‌ها جایی نداشته اند افزود: آیا در ده سال گذشته نهادهای مرتبط پژوهش دقیق و موثری انجام داده‌اند که نشان دهد تا چه اندازه استانداردهای کتابخانه‌های عمومی در این فضاها رعایت شده است. در سال ۹۸ تقریبا ۱۵۹.۵۰۰.۰۰۰ هزار ریال برای تعمیر و تجهیز قرائت‌خانه‌ها و کتابخانه‌ها در نظر گرفته شده است. گزارشی از شیوه‌های صرف این بودجه؛ سازوکارهای انتخاب کتاب؛ میزان به روزرسانی و برنامه‌های ترویجی و تبلیغی در دسترس نیست. بیش از یکصد کتابخانه سازمان فرهنگی هنری وجود دارد که سرمایه گذاری و زیر ساخت فرهنگی ارزشمندی است ولی به روز رسانی نشده است.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که شهرداری تهران به این وظیفه‌ی زیربنایی در تامین فضاهای عمومی فرهنگی به خصوص کتابخانه‌های عمومی اهتمام بورزرد و با سیاست گذاری و اقدام و نظارت درست و دقیق فضای همگانی و متعلق به مردم را برای مردم شاداب نگهداریم.
