معید‌فر در گفت‌وگو با ایلنا:
ماهیت اعتراضات اخیر با سال ۹۶ و ۸۸ متفاوت بود/ با لشکر بیکاران، گرسنگان و محذوفین مواجهیم/طبقه متوسط درحال سقوط به طبقه پایین جامعه است
یک جامعه‌شناس با اشاره به اعتراضات اخیر گفت: این نوع اعتراضات جز خراب کردن جامعه و جز بن‌بست‌های شدید پیش‌روی جامعه هیچ نتیجه‌ای ندارد.
سعید معید‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره ارزیابی‌اش از به خشونت کشیده شدن اعتراضات طی روزهای گذشته در کشور گفت: نکته مهم این است که ما به زعم خودمان می‌خواهیم مسائل و روندها را پیش‌ببریم و یا دل‌مان می‌خواهد در چارچوب مورد نظر ما هر چیزی قرار بگیرد. اساسا ماهیت اتفاقاتی که طی چند روز گذشته افتاد، کاملا حتی با آنچه در دی ماه سال ۹۶ اتفاق افتاد، متفاوت بود.
ماهیت اتفاقات هفته گذشته متفاوت با ماهیت اتفاقات سال ۹۶ و ۸۸ و قبل از آن بود
وی ادامه داد: همچنین ماهیت این اتفاقات کاملا متفاوت با ماهیت اتفاقات سال ۸۸ یا قبل از آن بود. ماهیت اعتراضات پیشین ماهیت سیاسی داشت و تقریبا بیشترین محمل آن طبقه متوسط، جامعه نخبگان و یا به عبارتی کسانی بودند که درصدد اصلاح امور بودند و در واقع می‌توان گفت در آن زمان هنوز نارضایتی طبقات پایین جامعه علیرغم سوءکارآمدی‌ها و کارکردهایی که در کشور طی این دهه‌ها وجود داشت به مرز بحران نرسیده بود. اعتراضات قبلی بسیار مسالمت‌آمیز بود و معترضان خواهان آن بودند که برای اداره کشور باید دست به اصلاحات اساسی زد.
نخبگان جامعه نسبت تبعیض‌ها حساس بودند
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: تقریبا کسانی که صاحب اندیشه و فکر بودند، از قبل می‌دانستند که مسیری که حاکمیت و نظام سیاسی ما پیش می‌برد، مسیری است که در آینده با دشواری‌های جدی روبرو خواهد شد. سوء کارآمدی‌ها، فساد و متاسفانه تبعیض‌ها در بین مناطق مختلف کشور مواردی بود که اول از همه طبقه متوسط و اندیشمندان را حساس کرد و سعی می‌کردند با اعتراضات خود حاکمیت را نسبت به ادامه مسیر غلطی که در پیش گرفته بود، آگاه کنند، اما متاسفانه دیدیم که با آن اعتراضات برخورد شد.
معید‌فر با اشاره به اعتراضات سال ۸۸ گفت: راهپیمایی میلیونی در سال ۸۸ توام با سکوت برگزار شد، اما بعد دیدیم که با چه شیوه ای برخورد شد. نتیجه آن برخوردها هم این بود که طبقه متوسط، اندیشمندان و روشنفکران عملا از دور کنار رفتند. امروز بعد از ۱۰ سال از آن تاریخ عملا دیگر دانشگاه‌ها آرام شدند، طبقه متوسط به حاشیه رفت و هر روز کوچکتر شد و اندیشمندان و نخبگان یا از کشور رفتند و یا خانه‌نشین شدند و از دور مداخله خارج شدند، چراکه نمی‌خواستند از طریق خشونت‌آمیز تغییرات ایجاد شود.
لشکر بیکاران و گرسنگان در حاشیه شهرها
وی ادامه داد: امروز ما مانده‌ایم با یک اقتصاد ورشکسته، فسادها، تبعیض‌ها و سیاست‌های غلطی که طی ۳۰ الی ۴۰ سال باعث تخلیه روستاها شد. در حاشیه کلان‌شهرهایی که در آنها ثروت و منابع اقتصادی متمرکز شده، لشکر گرسنگانی شکل گرفته است که هر روز برای هجوم به کلانشهرها آماده‌تر و با انگیزه‌تر هستند. اگر به اتفاقاتی که در سال ۹۶ و هفته گذشته رخ داد، دقت کنیم می‌بینیم که اغلب کانون اعتراضات به شورش انجامید و کلی خرابی به بار آورد و درست این اتفاقات در همان حاشیه کلانشهرها و مناطق محروم است که لشکر بیکاران، گرسنگان و محذوفین قرار دارد.
لشکر گرسنگان در آینده چنان قدرتی خواهند داشت که هیچ کسی جلودار آنها نیست
این جامعه‌شناس با بیان اینکه با مسئله غارت به شکلی محدود در روزهای گذشته روبرو بودیم، تاکید کرد: ما در آینده نزدیک قطعا با هجوم گرسنگان و محذوفین به کلانشهرها مواجه خواهیم شد و قطعا غارت اتفاق می‌افتد. اینکه ما امروز جمعیت افرادی را می‌آوریم که مخالفت خود را با اتفاقاتی که در هفته گذشته افتاد، ابراز کنند حلال مشکل نیست چراکه اساسا نظم و بنیاد اقتصاد و سیاست و فرهنگ و اخلاقیات در کشور از بین رفته است و باید هر چه زودتر برای آن چاره‌ای اندیشید.
وی در پاسخ به این سوال که راهکار برای برون رفت از این معضل در کشور چیست، ادامه داد: متاسفانه تمام معتمدین ما و تمام افرادی که می‌توانستند در این فرآیند کمک کنند و در میان مردم اعتبار داشته و مردم به آنها اعتماد داشتند و می‌توانستند مردم را از رفتارهای خشونت بار برحذر بدارند بی‌تاثیر شده‌اند. همه این افراد با اتهامات و روایت‌های وابسته و خارجی، دزد و فاسد بی‌اعتبار شدند و چنان بی‌اعتبار شدند که هیچ کسی نیست که در آینده اوضاع بدی که پیش روی ما است را کنترل کند. سیاستمداران ما فعلا ممکن است بتوانند با برخورد‌های امنیتی اوضاع را جمع کنند اما در واقع این لشکر گرسنگان چنان قدرتی خواهند داشت که هیچ کسی جلودار آنها نیست.
طبقه متوسط درحال سقوط به طبقه پایین جامعه هستند
وی با بیان اینه کشور و جامعه را در مسیر تندبادهای شدیدی می‌بینم که در واقع اگر با همین فرمان ما جلو برویم به قول معروف نه از تاک نشان خواهد ماند و نه از تاک نشان، تصریح کرد: متاسفانه حاکمیت ما فکر می‌کند اگر باز افراد به حمایت از حاکمیت بیرون بیایند مشکل حل می‌شود درحالی که نمی‌خواهند تحلیل کنند که ریشه این مشکلات کجاست که بتواند از الان پیش‌بینی لازم را داشته باشد نه سیستم حاکمیت ما دارای چنین توانی است که بتواند مشکلات را حل کند و از آن طرف هم همه نخبگان ما سکوت کرده‌اند و طبقات متوسط نیز درحال سقوط به طبقه پایین جامعه هستند.
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: جنس طبقه متوسط و نخبگان نیز جنس معارض نیست که بخواهند درگیر شوند و در نهایت عقب‌نشینی می‌کنند و صحنه را خالی می‌کنند برای نیروهای خشن. در آینده نیز دو نیروی خشن هستند که باهم درگیر می‌شوند یکی از آنها نیروهای حاکمیت هستند و دیگری همین لشکر گرسنگان، محذوفین و بیکاران هستند که بر در دروازه کلانشهرها آمده‌اند.
این نوع اعتراضات جز خراب کردن جامعه و بن‌بست‌های شدید نتیجه‌ای ندارد
معید‌فر در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه در هر جامعه‌ای یک سطح عموم مردم هستند و یک سطح نخبگان، یادآور شد: عموم مردم درگیر وضعیت روزمره هستند و برنامه‌ریزی آنها در حد زندگی خودشان هستند و قدرت پیش‌بینی رفتارهای خودشان را در دراز مدت ندارند و در اینجا حاکمیت و نخبگان هستند که می‌توانند با تعیین مسیرهای صحیح و اعتمادی که در عامه مردم دارند مسیرهای درست را تعیین کنند و رفتارها را در آن مسیر قرار دهند. عامه مردم در چنین شرایطی که نخبگان حذف یا بی‌تاثیر شده‌اند، قابل توصیه نیستند. در چنین شرایطی مردم به این فکر نمی‌کنند که ممکن است اعتراضات‌شان به این شکل به نتیجه نرسد و در گروی نتیجه کارشان نیستند و رفتارهایشان عکس‌العملی است.
وی ادامه داد: جمع کثیری از همین افرادی که صورت‌شان را با سیلی سرخ می‌کنند وقتی می‌شنوند که بنزین سه هزار تومان شده است احساس می‌کند که شرایط برایش سخت‌تر شده دیگر به پیامد رفتاری خود فکر نمی‌کنند و به صورت خشن اعتراض می‌کنند مانند همان فردی که در یک دعوای خیابانی به سرعت قفل فرمان را در می‌آورد و بر سر طرف مقابل می‌کوبد. من برای این نوع اعتراضات هیچ نوع نتیجه‌ای نمی‌بینم این نوع اعتراضات جز خراب کردن جامعه و جز بن‌بست‌های شدید پیش‌روی جامعه هیچ نتیجه‌ای ندارد. این اعتراضات عکس‌العملی و منفعل است و اعتراض فعال نیستند اعتراضات فعال همان‌هایی بودند که در سال ۸۸ اتفاق افتاد.
معید‌فر با بیان اینکه در گذشته آقای خاتمی اعتبار داشت، خاطرنشان کرد: امروز کجا آقای خاتمی اعتبار دارد همچنین اعتبار بسیاری از شخصیت‌های اصلاح‌طلب از بین رفته است و مردم همه بدبختی‌های خود را از اصلاح‌طلبان می‌بینند افرادی که فرصت ایجاد کردند که فردی مانند روحانی به سر کار بیاید و به هیچ وعده‌ای عمل نکند. امروز اصلاح‌طلبان هیچ حرفی برای گفتن ندارند. در چنین شرایطی مردم نیز به دنبال نتیجه گرفتن از اعتراضات نیستند و در چنین شرایطی معترضان مانند یک سیل همه چیز را ویران می‌کنند و نباید به دنبال هیچ نتیجه‌ای از این اعتراضات باشیم.
شکی نیست عناصر خارجی در اتفاقات اخیر دخالت داشته‌اند
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به این سوال که اپوزیسیون نظام در به بیراهه کشاندن اعتراضات به حق مردم و به اغتشاش کشیدن اعتراضات نقش موثری دارند یا خیر؟ تصریح کرد: در اینکه ممکن است در این اتفاقات عناصر خارجی نیز دخالت داشته باشند، شکی نیست و آنها سرجای خودشان هستند اما مهم این است که ما با سیاست‌های غلط خودمان و عدم درک درست و به موقع نسبت به سوء مدیریت، فساد، تبعیض، سیاست‌های غلط توسعه روستایی و انواع و اقسام کارهای اشتباهی که انجام داده‌ایم در حال حاضر فرصت‌های کاملا مهیایی را برای هر نوع اتفاقی فراهم کرده‌ایم و اصلا نمی‌توانیم بگوییم که همه اجنبی و بیگانان بوده‌اند. در حقیقت گفتن این موضوعات دردی را دوا نمی‌کند.
معید‌فر با بیان اینکه مشکل امروز ما همین تصور غلط است که فکر می‌کنیم همه چیز ما به خارج وابسته است و اگر چنین چیزی باشد وای بر ما، تصریح کرد: ما با قدرت اطلاعاتی بالایی که داریم چگونه ممکن است ده‌ها هزار نفر یکباره صد شهر ما را غارت کنند، اگر فکر کنیم همه این‌ها اجنبی هستند وای برما. حتی اگر این افراد اجنبی هم باشند، مطمئنا اگر این وضع به همین شکل ادامه پیدا کند، آیا خواهیم توانست آن را اداره کنیم. مشکل اصلی ما امروز تمام سیاست‌های غلطی است که پیش گرفته‌ایم و نخواستیم چشممان را باز کنیم و بفهمیم که برای بقای این جامعه و این کشور در آینده چه باید کنیم.
وی یادآور شد: با شکاف‌های عظیم اقتصادی و اجتماعی هیچ افقی پیش روی جامعه ما نیست. فکر نکنید امریکا و اروپا دوست دارند این وضعیت تغییر کند اتفاقا آنها امروز یک منطقه خاورمیانه بحران زده پر از مرگ و نزاع و خونریزی می‌خواهند و متاسفانه ما در چنین شرایطی هستیم که از بیرون و از داخل دچار مشکل هستیم.
