بلاتکلیفی۲۰ ساله یک طرح و سردرگمی مردم

به گزارش خبرنگار ایلنا، چالش دانشگاه‌ها با مردم پیرامون آنها در تهران تبدیل به مساله‌ای پیچیده و لاینحل شده است. مسئله ساکنان محله ده ونک و درگیری آنان با مسئولان دانشگاه الزهرا سال‌هاست که ادامه دارد، اما جدا از مسائل این دانشگاه که هرچند وقت یک‌بار خبرساز می‌شود، مساله توسعه دانشگاه تهران هم سال‌هاست که مطرح است و باعث اعتراضات مردمی‌ شده است. هرچند جنس این دو موضوع باهم متفاوت است.

ساکنان محله ده ونک برای املاک مسکونی خود سند ندارند، اما ساکنان محدوده دانشگاه تهران دارای سند هستند و با این وجود مجبور به فروش و تخلیه خانه‌های خود هستند. طبق طرح توسعه دانشگاه تهران، قرار است حد فاصل خیابان وصال از شرق، کارگر از غرب، بلوار کشاورز از شمال و خیابان انقلاب از جنوب، جزئی از دانشگاه تهران شود و وسعت دانشگاه که اکنون ۲۲ هکتار است، به ۵۰ هکتار افزایش یابد.

طرح توسعه دانشگاه تهران تقریبا از اواخر دهه ۷۰ مطرح شد. به دنبال آن دانشگاه تهران نسبت به خریداری و تملک املاک محدوده طرح اقدام کرد. به گفته اهالی محدوده دانشگاه تهران طی این سال‌ها املاکی که توسط دانشگاه تملک شده تبدیل به پارکینگ، انبار و ... شده و ربطی به اهداف دانش‌محور دانشگاه نداشته است. همچنین به گفته خانم شعبانی، نماینده اهالی محل، چند کافی‌شاپ نیز در این محدوده ایجاد شده که یکی از آنها در خیابان پورسینا و یکی دیگر در طبقه فوقانی سینما بلوار واقع شده است.

به گفته علی محقر، رئیس سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران بر اساس نقشه طرح توسعه دانشگاه تهران تحت عنوان «شهر دانش، دانشگاه کارآفرین، سبز و هوشمند» که توسط هیات امنای این دانشگاه تصویب شده است، مقرر شده بین ۳ تا ۵ هزار شرکت دانش‌بنیان در دانشگاه تهران مستقر شوند تا دانشگاه کارآفرین محقق شود.

موافقت وزیر راه و شهرسازی با مطرح شدن طرح توسعه دانشگاه تهران در شورای عالی شهرسازی

اهالی محدوده طرح دانشگاه تهران می‌گویند؛ تغییر کاربری‌های دانشگاه برای آنان مشکلاتی را ایجاد کرده است. به عنوان مثال چند واحد در یک آپارتمان توسط دانشگاه تملک و تبدیل به خوابگاه پسرانه یا اداره شده است؛ به همین دلیل بقیه ساکنان خواه‌ناخواه مجبور به فروش املاک خود شده‌اند. یکی از مهم‌ترین اعتراض ساکنان قیمت‌گذاری‌های دانشگاه روی املاک است که به گفته آنان ناعادلانه صورت می‌گیرد. اهالی می‌گویند در این رابطه حتی به دادگاه شکایت کرده‌اند. این در حالی است که مسئولین دانشگاه می‌گویند، توقف خرید املاک به علت نبود بودجه است.

خانم شعبانی (نماینده ساکنان محله پیرامون دانشگاه تهران) در گفت‌وگو با ایلنا در این باره گفت: فروش املاک به غیر، در محدوده طرح آزاد است، اما این به این خاطر است که الزام به خرید از دانشگاه برداشته شود و فشاری بر آن وارد نشود، ولی با وجود اینکه فروش آزاد است، کسی خانه‌ها و مغازه‌هایی را که در طرح است، نمی‌خرد و طرح تاثیر منفی‌اش را روی قیمت گذاشته است. همچنین برای نوسازی خانه‌هایی که در حال تخریب هستند، ساکنان باید به دیوان عدالت شکایت کنند و مجوز دریافت کنند که تازه پس از آن هم ممکن است مردم در شهرداری با مشکل مواجه شوند.

دانشگاه تهران بدون دریافت مصوبه اقدام به جذب بودجه و تملک املاک کرده است

در تاریخ ۴ مهر ۹۷ معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی در پاسخ به نامه ساکنان و کسبه محدوده طرح ساماندهی دانشگاه تهران اظهارنظر رسمی‌ و کارشناسی کرد. در این اعلام نظر آمده است که شورای عالی شهرسازی و معماری ایران طی مصوبه جلسه‌ای که در تاریخ ۲۸ مهر سال ۸۲ برگزار شد، صرفا محدوده پروژه را به تصویب رسانده و در این مصوبه به صراحت اشاره شده که طرح نهایی باید به تصویب شورای عالی برسد.

همچنین در این اظهارنظر کارشناسی آمده است که بررسی سوابق، اسناد مدارک دبیرخانه شورای عالی مبین این نکته است که از سال ۸۲ تاکنون، طرح نهایی از سوی دانشگاه و هیچ‌یک از مراجع استانی ارائه نشده و هیچ سندی به‌عنوان طرح ساماندهی دانشگاه تهران از سوی دبیرخانه شورای عالی به نهادهای ذی‌ربط ابلاغ نشده است و به این ترتیب می‌توان گفت دانشگاه تهران صرفا با دریافت مصوبه شورای عالی درباره محدوده طرح، اقدام به جذب بودجه از شورای عالی اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه کرده و طی دو دهه گذشته بدون هیچ‌گونه سند مصوب و ابلاغ‌شده‌ای، دست به تملک اراضی و املاک و تغییر کاربری‌های گسترده در محدوده موردنظر کرده است.

جمعی از اهالی در اعتراض به این طرح ۲۴ آذر ۹۷ در مقابل ساختمان وزارت راه و شهرسازی تجمع کرده و خواهان لغو کلیه مصوبات مربوط به ا ین طرح شدند که وزارت راه و شهرسازی در واکنش به این تجمع، از نمایندگان مردم دعوت کرد تا در جلسه‌ای خواسته خود را مطرح کنند. به گفته نماینده اهالی، در این جلسه اعلام شد که وزیر جدید راه و شهرسازی هم مانند وزیر سابق با مطرح شدن مجدد این طرح در شورای عالی شهرسازی و معماری موافقت کرده است.

سالاری: باید دید آیا با توسعه شبکه‌های مجازی هنوز نیازی به تجمیع فیزیکی شرکت‌های دانش‌بنیان داریم؟

محمد سالاری (رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره طرح توسعه دانشگاه تهران گفت: به هر حال این طرح هم مصوبه دولت، هم کمیسیون ماده ۵ شهرداری تهران و هم شورای عالی شهرسازی و معماری کشور را داشته است. اشکالی که در فرایند اجرای این طرح وجود دارد، زمان زیادی است که طول کشیده است. اساسا بحث صاحب‌نظران این است که با این‌همه زمان سپری‌شده می‌بایست این طرح مورد تجدیدنظر جدی قرار گیرد.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با بیان اینکه طرح توسعه دانشگاه تهران حدود ۲۰ سال طول کشیده است، اظهار کرد: طی این مدت بیش از ۷۰ درصد این محدوده تملک شده و این اشکالی است که اگر بخواهند این طرح را ملغی اعلام کنند با آن مواجه خواهند شد.

وی ادامه داد: مطابق نظر صاحب‌نظران، اساسا وقتی زمان اجرای طرح‌های توسعه شهری طولانی می‌شود لازم است به‌لحاظ کارشناسی مورد بازنگری قرار گیرند؛ شاید الزاماتی که در آن زمان باعث شد مراجع ذی‌صلاح این طرح را تصویب کنند، اکنون وجود نداشته باشد. بالاترین مرجعی که در این خصوص تصمیم‌ساز است، فعلا اعلام کرده این طرح باید مورد بازنگری قرار گیرد.

سالاری خاطرنشان کرد: من هم فکر می‌کنم طرح توسعه دانشگاه تهران نیاز به بازنگری دارد؛ اگرچه بیشتر مقاومت‌ها و اعتراضاتی که اکنون می‌شود، از ناحیه کسانی است که در این محدوده ذی‌نفع هستند و ملک دارند و دانشگاه تهران به دلیل مشکلات مالی نتوانسته املاک آنان را تملک کند. اگر دانشگاه تهران پول داشت و می‌توانست این املاک را در سال‌های گذشته تملک کند، اکنون با اعتراض این افراد مواجه نبودیم.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با بیان اینکه در این رابطه چند دسته معترض وجود دارد، عنوان کرد: یک دسته عمده ذی‌نفعانی هستند که ملکشان بلاتکلیف مانده و املاک اطرافشان به فضاهای متروکه و بی‌دفاع شهری تبدیل شده و از آن سو نمی‌دانند آینده زندگی و محل سکونتگاهی‌شان چه می‌شود.

سالاری افزود: بخشی از معترضان هم شامل نهادهای مدنی و تشکل‌های حرفه‌ای هستند که می‌گویند طرحی که ۲۰ سال پیش تصویب شده با توجه به پیشرفت‌های حوزه تدوین طرح‌های توسعه شهری در کشور و دنیا و اهدافی که این طرح براساس آنها تصویب شده، نیاز به بازنگری دارد. شاید اکنون با پارادایم‌های جدید نیاز به اجرای کامل چنین طرحی نباشد.

وی تاکید کرد: نظر کارشناسی من هم بازنگری طرح است؛ نه الغای کامل طرح و نه تداوم آن. طرح باید مجددا براساس اهداف اولیه‌ای که فلسفه تصویب آن بوده مورد بازنگری قرار گیرد. برای این طرح اهدافی نوشته شده که مثلا یکی از آنها طرح تجمیع شرکت‌های دانش‌بنیان در محدوده بوده است. این اهداف باید مورد بازنگری قرار گیرد تا ببینیم اصلا با توسعه گسترده شبکه‌های مجازی و اینترنت آیا ضرورت دارد به صورت فیزیکی این مجموعه‌ها را کنار هم تجمیع کنیم؟

سالاری خاطرنشان کرد: طی این ۲۰ سال که از تصویب طرح می‌گذرد، هرچند وقت یک‌بار دانشگاه تهران براساس بودجه‌ای که به آن اختصاص داده شده، بخشی را تملک کرده است. برخی املاک هنوز باقی مانده‌اند و صاحبان آنها نیز حق دارند؛ چراکه یک حس ناامنی دارند که آینده آنان چه می‌شود؟ همچنین اکنون املاک اطراف آنها به فضاهای بی‌دفاع شهری تبدیل شده و اکثرا آنجا ماشین پارک می‌شود.

برگزاری جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری

تقریبا اوایل دی ماه سال جاری بود که اولین جلسه کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری با موضوع بررسی طرح ساماندهی دانشگاه تهران برگزار شد. همچنین سه‌شنبه (۱۱ دی ۹۷) جلسه دوم کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری با صورتی جامع‌تر تشکیل شد و زهرا نژادبهرام نیز به عنوان نماینده شورای شهر تهران در آن حضور داشت.

زهرا نژاد بهرام (عضو کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: طرح ساماندهی و توسعه دانشگاه تهران مشکلات جدی اجتماعی و اقتصادی برای بافت پیرامونی این دانشگاه ایجاد کرده است. از آنجایی‌که بودجه کافی برای تملیک املاک واقع در محدوده دانشگاه تهران وجود نداشته اجرای این طرح به درازا کشیده و تا امروز این طرح عملا نتوانسته به نتیجه‌ای برسد.

وی افزود: امنیت اسکان اهالی این محدوده با چالش مواجه است. این محله از قالب بافت مسکونی به قالب بافت نیمه‌مسکونی تبدیل شده است. بخشی از املاک تملیک‌شده تخریب شده‌اند و کاربری آنها تغییریافته است. اکنون این فضاهای خالی به ایستگاه‌های اتوبوس و نظیر آن تبدیل شده‌اند. در واقع یک بافت پرنشاط و پرتحرک در پیرامون دانشگاه تهران به بافتی آسیب‌دیده تبدیل شده که نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده است.

نژادبهرام با اشاره به ناکافی بودن امکانات لازم برای اجرای طرح ساماندهی دانشگاه تهران و طولانی شدن آن گفت: این بازه زمانی طولانی باعث شده بستر تخریب و فشار بر ساکنان این محله بیشتر شود. به همین دلیل اعتراضات زیادی از سوی ساکنان هم به شورای شهر، هم به سایر نهادها و مقامات کشوری ارسال شده است.

عضو کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با بیان اینکه شورا چندین جلسه برای بررسی این طرح برگزار کرده و ارتباطات موثری با شهروندان داشته است، گفت: در همین راستا چند ماه پیش کمیته شهرسازی شورای شهر نامه‌ای خطاب به وزیر محترم وقت راه و شهرسازی نوشت و از ایشان درخواست کرد تا به دلیل مواجهه شهروندان با چالش‌های جدی این طرح را متوقف کند. این درخواست کمیته شهرسازی شورای شهر تهران در اختیار رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری قرار گرفت و این مرکز طی مذاکره با مردم و ارزیابی اسناد موجود مراتب را به اطلاع رئیس جمهور رساند. به دنبال این امر رئیس جمهور درخواست کرد تا معاون اول در اسرع وقت در ارتباط با طرح توسعه دانشگاه تهران و طرح‌های توسعه سایر دانشگاه‌ها به بررسی مجدد بپردازد. در همین راستا موضوع مجددا در اختیار شورای عالی شهرسازی و معماری ایران قرار گرفت. کمیته فنی این شورا هم به دستور وزیر کنونی راه و شهرسازی در این خصوص تشکیل جلسه داد.

نژادبهرام با بیان اینکه در ارتباط با طرح توسعه دانشگاه تهران با دو مساله مواجه هستیم، عنوان کرد: یک مساله این است که در ارتباط با تدقیق محدوده بررسی مجدد صورت بگیرد. مساله دوم هم این است که اگر قرار است طرح با همین روند ادامه یابد زمان اجرای آن مشخص شود؛ چرا که طرحی که تا این حد طولانی شده باشد خسارت سنگینی را به شهر و شهروندان وارد می‌کند و شورای شهر هم با توجه به احساس مسئولیتی که نسبت به شهروندان دارد خواستار پاسخگویی مقامات مسئول در این زمینه است.

وی با تاکید بر اینکه این طرح مصوبه شورای عالی شهرسازی را نداشته است، بیان کرد: به همین دلیل کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به آن ورود کرده است. این کمیته فنی یکی از ارزشمندترین کمیته‌های فنی از نظر روند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در ساختار اداری کشور است.

عضو کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران افزود: در جلسه کمیته فنی که هفته پیش (۱۱ دی) برای بار دوم در زمینه طرح توسعه دانشگاه تهران برگزار شد، نمایندگان مردم، نماینده تشکل‌های دانشجویی، خود بنده به عنوان نماینده شورای شهر تهران، نماینده دانشگاه تهران، اعضای کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری، معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی و ... حضور داشتند. این جلسه از این جهت که همه ذینفعان طرح در ‌آن حضور داشتند در نوع خود کم‌نظیر بود.

نژادبهرام خاطرنشان کرد: در این جلسه درخواست ما از کمیته فنی این بود که بررسی شود آیا طرح براساس ساختارهای اداری و قوانین بالادست طراحی شده است یا خیر. درخواست دیگرمان نیز این بود که معلوم شود محدوده دقیق طرح کجاست. این محدوده باید مصوب شود و بر مبنای آن وضعیت نابسامانی که برای اهالی ایجاد شده تعیین تکلیف شود و وضعیت این قسمت از شهر که کانون دانشگاهی کشور بوده مشخص شود. همانطور که می‌دانید اولین دانشگاهی که به شکل مدرن در کشور تاسیس شده دانشگاه تهران است.

منتظریم تا نتیجه بررسی‌های کمیته فنی شورای عالی شهرسازی معلوم شود

وی اضافه کرد: پس از مشخص شدن وضعیت باید معلوم شود که اگر زمان اجرای طرح سپری شد و نتوانستند بقیه املاک را با رضایت خاطر مالکان تامین کنند شرایط چگونه خواهد شد. به هرحال اکنون سال‌هاست که این طرح در دستور کار قرار گرفته است. تا چه زمانی باید این کار ادامه یابد؟ این سوال‌های مشخص ما از کمیته فنی شورای شهرسازی و معماری ایران بود که در جلسه دوم (سه‌شنبه هفته گذشته، ۱۱ دی ماه ) از سوی ما مطرح شد و قرار شد کمیته فنی در خصوص آن بررسی انجام دهد و پاسخ آن را به ما اعلام کند.

نژادبهرام یادآوری کرد:‌ در همین راستا مقرر شد شورای شهر تهران هم در جلسه‌ای کارشناسی با حضور اساتید و نمایندگان دانشگاه موضوع را بررسی کند تا به یک پاسخ مشخص برای مردم برسد.

وی با بیان اینکه جلسه اول کمیته فنی شورای عالی شهرسازی دو هفته پیش برگزار شد، اظهار داشت: در آن جلسه نماینده شورای شهر تهران حضور نداشت. در جلسه اول مشخصات اولیه طرح توسعه دانشگاه تهران مطرح شده بود که بیشتر جنبه فنی داشت، اما در جلسه دوم که نماینده شورای شهر هم در آن حضور داشت، مشخص شدن محدوده دقیق طرح و زمان‌مند شدن آن مطرح شد. ما معتقدیم هر طرحی باید زمان مشخص برای اجرا داشته باشد. این درست نیست که این طرح را کلید بزنیم و بخواهیم از نظر زمانی الی ماشاءالله اجرای آن را ادامه دهیم. هر طرح یا پروژه‌ای باید یک ابتدا و یک انتها داشته باشد و اگر انتهای طرح‌ها باز باشد شهر دچار مشکلات عدیده می‌شود.

نماینده شورای شهر تهران در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران با اشاره به اینکه معلوم نیست پاسخ کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری چه زمانی داده شود، گفت: به هرحال اکنون در مسیر بررسی کارشناسی قرار گرفته‌ایم. این طرح بسیار بزرگ است و مسائل خاص خودش را دارد.

نژادبهرام: ایجاد تاسیسات مرتبط با توسعه دانشگاه تهران، بافت شهری را با چالش جدی مواجه می‌کند

نژاد بهرام در پاسخ به این سوال که آیا با توسعه فناوری‌های ارتباطی و رسانه‌ای هنوز نیاز به تجمیع شرکت‌های دانش بنیان در پیرامون دانشگاه تهران وجود دارد یا خیر، بیان کرد: در کشورهای مختلف این کار را انجام داده‌اند و برای شرکت‌های دانش‌بنیان پردیس‌های مختلفی ایجاد کرده‌اند و البته باید گفت به نتایج خوبی هم رسیده‌اند؛ اما آیا با توجه به شرایط بومی‌کشور ما و تحولاتی که در فضای ارتباطات به وقوع پیوسته باز هم ضرورت دارد شرکت‌های دانش‌بنیان در یک جا متمرکز شوند؟ علاوه بر این، آیا با توجه به اینکه دانشگاه تهران در مرکز شهر قرار دارد و دارای هویت تاریخی بوده و جزو میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شود، ما می‌توانیم چنین تاسیساتی را در مرکز شهر و پیرامون این دانشگاه ایجاد کنیم؟ به این دو سوال باید متخصصان امر پاسخ دهند.

نژادبهرام تصریح کرد: ما که نمی‌خواهیم اکنون ساخت شهر را کلید بزنیم. شهر تهران ساخته شده و ما اکنون جهت مناسب‌سازی و ساماندهی شهر برای شهروندان کار می‌کنیم. اگر ما می‌خواستیم امروز شهر تهران را بسازیم این تاسیسات را برای آن تعریف می‌کردیم، اما امروز این شهر ساخته شده است و با توجه به شرایط آن فکر می‌کنم ایجاد چنین تاسیساتی بافت شهری تهران را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد؛ همانطور که نمونه‌های آن را در دانشگاه علم و صنعت و... می‌بینیم که باید از سوی شورای عالی شهرسازی مورد بررسی قرار گیرد.

وی در رابطه با سه برج فناوری که به گفته محمود نیلی احمدآبادی، رییس دانشگاه تهران قرار است امسال (سال ۹۷) پیرامون دانشگاه ساخته شوند و با وجود مصوبه هیات امنای دانشگاه تهران مبنی بر عدم کمک‌خواهی از دولت، قرار است معاونت علمی‌و فناوری ریاست جمهوری به ساخت یکی از آنها کمک کند، گفت: هر اتفاقی که بخواهد در این زمینه رخ دهد، باید در قالب طرح توسعه دانشگاه تهران باشد؛ بنابراین در این راستا نیاز به مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است. ما هیچ تاسیساتی در پیرامون دانشگاه تهران نمی‌توانیم ایجاد کنیم؛ مگر اینکه مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری را داشته باشیم. اینکه ساخت برج‌ها توسط بخش خصوصی صورت گیرد یا بخش دولتی، مقوله دوم است که پیش از دریافت مصوبه از شورای عالی شهرسازی پرداختن به آن لازم نیست.