کشورهای آسیایی تا سال ۲۰۲۰ پیشگام آموزش عالی خواهند بود

به گزارش ایلنا، محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم افتتاحیه کنفرانس اتحادیه بین‌المللی مؤسسات آموزش عالی جنوب‌ شرق آسیا ۲۰۱۸ (آسایهل) که در واحد قزوین برگزار شد، در سخنانی اظهار کرد: براساس تصمیم هیأت امنای انجمن آسایهل در ماه مارس ۲۰۱۸ که در دانشگاه سوکا ژاپن برگزار شد، دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان میزبان کنفرانس دسامبر ۲۰۱۸ آسایهل انتخاب شد.

طهرانچی با اشاره به موضوع اصلی سخنانش درباره جابه‌جایی شگفت‌انگیز در دنیای علم براساس اسناد مطرح در دنیا، گفت: امام علی (ع) در حدیثی می‌فرمایند «علم قدرت است، هرکسی آن را دریابد قوی می‌شود و هر که آن را درنیافت بر او غلبه خواهد شد.» از این رو علم و به کارگیری آن از اهمیت بسیار بالایی مخصوصاً در دنیای امروز برخوردار است.

رئیس دوره ای انجمن آسایهل با اشاره به سندی که سال ۲۰۱۶ توسط بنیاد علم ایالات متحده آمریکا منتشر شد، گفت: در این سند اشاره می‌شود که اکنون دنیا با یک جابه‌جایی چشمگیر در جغرافیای علم، تحقیقات، آموزش و حتی تجارت مواجه است و قدرت‌های جدیدی در عرصه علم ورود کرده‌اند و دنیایی که در قرن گذشته به عنوان دنیای یکپارچه در صحنه علم بود، به هم ریخته و امروز دنیای چندصدایی و چندقطبی در عرصه علم به وجود آمده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: اگر نگاهی به جغرافیای علم جهان داشته باشیم، می‌بینیم که تا ۳۰ سال قبل فقط اروپا و آمریکای شمالی در عرصه علمی روشن بودند، اما اکنون آسیا هم در جغرافیای علمی می‌درخشد.

طهرانچی با بیان اینکه آسیای غربی با محوریت جمهوری اسلامی ایران و آسیای شرقی با مجموعه کشورها، فعالیت‌های درخشانی در عرصه علم داشته است، گفت: ۶۰ سال پیش که آسایهل بنیانگذاری شد، مجموعه کشورهای دسته دوم در حوزه علم، عضو آن بودند، اما امروز اعضای آن می‌توانند از سرآمدان علم روز باشند.

رئیس دوره ای انجمن آسایهل با بیان اینکه جابه‌جایی شگفت‌انگیز در دنیای علم، دنیای سیاست را هم متحول کرده، اظهار داشت: در گزارشی که تحت عنوان «طوفان پیش رو» در ایالات متحده آمریکا منتشر شد، به این جابه‌جایی علمی اشاره شده و در این گزارش نقل کرده‌اند که این جابه‌جایی تأثیر زیادی بر دوره ریاست‌جمهوری اوباما داشته و تغییرات جغرافیای علم نقش تعیین‌کننده‌ای در سیاست پیدا کرده است. در این سند نقل می‌شود که این تغییرات به واسطه تحولاتی بود که در علم آسیا در حال رقم خوردن است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: سند دیگری در بریتانیا منتشر شده و به صورت مشخص نقل می‌کند که این تغییرات به سمت تشکیل دانشگاه‌هایی با کلاس جهانی در دیگر کشورها پیش می‌رود. در همین سند که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد، این حرکت را یک تهدید قلمداد می‌کند. حال سؤال اینجاست که چرا اگر سایر کشورها قرار است کار علمی کنند، این موضوع تهدید تلقی می‌شود؟ به نظر می‌رسد جهان ما قدری با توسعه همه‌جانبه کشورها که روزی شعار آن بود، فاصله گرفته و این پیشرفت برای عده‌ای تهدید به حساب می‌آید.

وی ادامه داد: در این گزارش آمده که تغییرات در حوزه علم جدی است و این تحولات ظرفیت‌های بزرگی در اقتصاد دانش بنیان کشورها ایجاد کرده و اقتصاد دانش بنیان نقش مؤثری در رهبری جهان دارد و در این حوزه، توسعه آموزش عالی و منابع انسانی اهمیت بالایی دارد.

طهرانچی با بیان اینکه کشورهایی که در قرن گذشته داعیه رهبری جهان را داشتند، اکنون پیشرفت دیگر کشورها را تهدیدی برای خود می‌دانند، گفت: اکنون نه تنها آموزش عالی، بلکه تحقیقات نیز در کشورهای آسیایی رنگ و بوی دیگری گرفته، به طوری که اگر به جمعیت آموزش عالی نگاه کنیم، طی یک دهه جمعیت با رشد ۵ درصدی مواجه بود و در سال ۲۰۰۹ جمعیت آموزش عالی جهان به ۱۷۰ میلیون نفر رسید که کشورهای چین، هند، آمریکا، برزیل و جمهوری اسلامی ایران رتبه‌های اول تا پنجم جمعیت دانشجویی جهان را دارا بودند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: پس از این پنج کشور، اندونزی، روسیه، ترکیه، ونزوئلا، بنگلادش و پاکستان قرار دارد که نشان می‌دهد جمعیت آموزش عالی نیز در آسیا نقش جدی پیدا کرده است. کشورهای آسیایی که تحولات جدی در حوزه علم رقم زده‌اند تا سال ۲۰۲۰ پیشگام آموزش عالی در جهان خواهند بود.

رئیس دوره ای انجمن آسایهل با بیان اینکه در آسیا هنوز با مشکل بازارهدف برای علم روبه‌رو هستیم، گفت: ایران در حوزه علوم مهندسی که مقدمه تحول بزرگی است، مقام دوم جهان را داراست و براساس گزارش شاخص جهانی نوآوری «Global Innovation Index»، ایران جزو کشورهای شاخص جهان در حوزه علم است که باید قدر آن را بدانیم، چرا که در غیر این صورت مهاجرت نیروی انسانی رخ خواهد داد.

وی با بیان اینکه کشورهای آسیایی تا سال ۲۰۲۰ پیشگام آموزش عالی خواهند بود، تصریح کرد: ایران در حوزه تحقیقات در دهه قبل با شتاب ۲۰ درصدی پیشگام رشد تولیدات علمی بوده و در کنار ایران، کره جنوبی، هند و چین قرار داشتند که این موضوع نشان می‌دهد کشورهای آسیایی قدم جدی در تحقیقات علمی برداشته‌اند.

طهرانچی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در پیشرفت علم و افزایش تولیدات علمی خود با ناملایماتی مواجه بوده، خاطرنشان کرد: مقاله‌ای در سال ۲۰۰۵ در مجله نیچر منتشر شد که ایران را کشوری کهن با سابقه علمی معرفی کرد که در حال حرکت به سوی مرجعیت علمی است و علت این حرکت را فراخوان همه‌جانبه رهبری انقلاب از جامعه دانشگاهی ایران توصیف می‌کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: نکته قابل تأسف اینجاست که این مقاله پیشنهاد می‌دهد که حرکت ایران به سوی مرجعیت علمی را با اعمال تحریم‌ها متوقف کنند.

استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه امروزه شرکت‌ها در کنار دانشگاه‌ها وارد عرصه علم شده‌اند، گفت: از میان ۵ هزار و ۱۴۷ انستیتو، دانشگاه و مؤسساتی که در سایماگو بیش از ۱۰۰ مقاله علمی ارائه کرده‌اند، ۱۷۴ شرکت و مؤسسه مربوط به بخش خصوصی است، به این معنی که بخش خصوصی که در گذشته بهره‌بردار علم بوده، اکنون در علوم بنیادی نیز شروع به تحقیق کرده، به گونه‌ای که شرکت گوگل جایگاه پنجم جهانی را در تحقیقات از آن خود کرده که این یک جابه‌جایی شگفت‌انگیز است.

وی با بیان اینکه این جابه‌جایی شگفت‌انگیز در کشورهایی مانند آمریکا اتفاق افتاده است، گفت: جابه‌جایی اول یک فرصت بود و جابه‌جایی دوم که شرکت‌ها، علم را به عنوان کالای تملک‌پذیر و نه کالای عمومی می‌بینند، نگاه ویژه‌ای را می‌طلبد. تا دیروز دولت‌ها دانشگاه را حمایت می‌کردند و دانشگاه علم تولید می‌کرد. به این ترتیب با چرخه دولت، دانشگاه و فناوری مواجه بودیم، اما امروز این مدل تغییر کرده و دانشگاه‌ها دیگر تنها کنشگران عرصه تولید علم نیستند، همانطور که دولت‌ها هم دیگر تنها تأمین‌کنندگان منابع دانشگاه محسوب نمی‌شوند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: امروز دانشگاه‌های اجتماعی و دانشگاه‌های خصوصی در عرصه علم و فناوری به وجود آمده‌اند. پس باید به این موضوع دقت داشته باشیم که دنیای علم در حال گذار به مفاهیم جدید است و جابه‌جایی‌های شگفت‌انگیز مثبت و منفی در حال رخ دادن است که باید بیش از گذشته به آن توجه داشته باشیم.

رئیس دوره ای انجمن آسایهل با اشاره به تحولات پیش‌آمده در آموزش عالی جهانی و رشد ۵ درصدی جمعیت آن، تأکید کرد: دانشگاه‌های خصوصی و غیردولتی نقش تعیین‎کننده‌ای در توسعه کشورها برعهده دارند، چرا که بسیاری از دولت‌ها به تنهایی توان بر دوش کشیدن بار آموزش عالی را ندارند. از اواخر قرن گذشته تحول بزرگی در مفهوم و جایگاه قدرت رخ داده است. از سویی قدرت نرم تأثیر روزافزونی نسبت به قدرت سخت یافته و محور قدرت نرم تولید علم و فناوری شده است. از سوی دیگر آسیا تبدیل به خاستگاه قدرت‌های جدید شده و دور از انتظار نیست که روزی مراکز سنتی قدرت از غرب به آسیا منتقل شوند.

 طهرانچی اظهار امیدواری کرد: مقالات و راهکارهایی که در این کنفرانس ارائه می‌شود به لحاظ کاربردی، راهگشای توسعه بیش از پیش آسیا در زمینه‌های علمی، فنی، تکنولوژی و اقتصادی باشد.

وی خاطرنشان کرد: معتقدم هرچه روابط بین اعضای انجمن قوی‌تر و هر اندازه اعضا در زمینه انجام پروژه‌ها، تحقیقات مشترک و تبادلات علمی و دانشگاهی ارتباط بیشتری داشته باشند، راه نیل به توسعه همه‌جانبه هموارتر شده و مسیر آن سریع‌تر طی خواهد شد.

وی در پایان گفت: حضور رؤسا و نمایندگان دانشگاه‌های معتبر در این اجلاس، فرصت مضاعفی را برای مذاکره و قرارهای همکاری‌های آموزشی و پژوهشی با دانشگاه‌های مهم ایران به ویژه اعضای مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی که در این اجلاس حضور دارند، فراهم می‌سازد.