رییس پلیس راه کشور در گفت‌وگو با ایلنا:
اجرای پروژه‌های اصلاح جاده‌های کشور و نصب دوربین‌ها متوقف شده‌است/ بحرانی بودن هزار و ۵۰۰ نقطه حادثه‌خیز/ عامل انسانی باید کوتاهی‌های وزارت صنعت و راه را در جادهها جبران کند
رییس پلیس راه کشور از توقف اجرای پروژه‌های اصلاح زیرساخت‌های جاده‌های کشور خبر داد و گفت: از آنجایی که ۵ هزار و ۴۰۰ محل حادثه‌خیز در جادهها وجود دارد که هزار و ۵۰۰ محل نیز در وضعیت بحرانی است، ادامه این روند باعث افزایش تلفات انسانی در جادهها خواهد شد.
ایلنا: در سال ۸۴ آمار تلفات جاده‌ای در حدود ۲۸ هزار کشته اعلام شد که طی برنامه‌ریزی که بین دستگاه‌های مختلف و پلیس برای کاهش تلفات جاده‌ای و بهبود زیرساخت‌ها انجام شد، آمار تلفات جاده‌ای در سال ۹۶ به ۱۲ هزار نفر کاهش یافت، اما مدتی است که روند کاهشی تلفات جاده‌ای رو به افزایش است، در همین خصوص با سردار محمد حسین حمیدی، رییس پلیس راه کشور گفت‌وگو کردیم، او با اشاره به بحرانی بودن هزار و ۵۰۰ محل حادثه‌خیز در کشور از توقف پروژه‌های اصلاح راه‌ها و جادهها و خط‌کشی نصب علائم در بسیاری از مناطق خبر داد. متن این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید:
طی سال‌های گذشته توانستیم، آمار تلفات جاده‌ای را کاهش دهیم، چرا در حال حاضر این روند کاهشی معکوس شده و متاسفانه با افزایش تلفات جاده‌ای مواجه هستیم؟
طی هفت الی هشت سال گذشته نه تنها رشدی در آمار تصادفات نداشتیم، بلکه علیرغم افزایش خودروها، افزایش جمعیت و افزایش صدور گواهینامه به میزان سالانه یک میلیون نفر و افزایش ۱۰ الی ۱۵ درصدی سالانه سفرها با کاهش تلفات روبرو بودیم و عدد مطلق ما روند کاهشی داشته است.
اصلاح قانون پس از ۴۰ سال
از سال ۸۴ که آمار تلفات جاده‌ای ۲۸ هزار کشته اعلام شده بود تا سال ۹۶ نه تنها این آمار افزایش پیدا نکرد، بلکه به حدود ۱۶ هزار نفر رسید و طی ۱۰ الی ۱۲ سال توانستیم، آمار تلفات جاده‌ای را ۱۲ هزار نفر کاهش دهیم. اتفاقات بسیاری باعث شد که این روند سیر نزولی پیدا کند که مهمترین آن اصلاح قانون بود.قانون در مجلس شورای اسلامی بعد از چهل سال بازنگری شد و تا حدود زیادی میزان بازدارندگی را بالا برد. همچنین هزینه تخلفات و جریمه‌های نقدی تا حدودی افزایش پیدا کرد و این موضوع در بازدارندگی قانون اثرگذار بود.
جریمه‌های راهنمایی و رانندگی نسبت به دوره‌های قبل از خود در آن زمان افزایش مناسبی داشت و هر دو الی سه سال بازنگری در آن انجام شد که باعث افزایش اثرگذاری جریمه‌ها شد. در حوزه جادهها نیز اتفاقات بسیار خوبی افتاد از جمله اینکه طی این سال‌ها جادهها هوشمندسازی شده و از روش‌های سنتی فاصله گرفتیم و ثبت تخلفات با سیستم‌های جدید کنترل می‌شود. همچنین طی این سال‌ها سامانههای نظارتی افزایش پیدا کرد و مدیریت جریان ترافیک با تجهیزات نوین انجام شد، از سوی دیگر بحث فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی، آموزش نیز با جدیت توسط رسانه‌های جمعی دنبال شد.
در حوزه امداد و نجات نیز شرایط نسبت به گذشته بسیار بهتر شده و اصلا قابل مقایسه با گذشته نیست. امداد و نجات در گذشته سامانی نداشت، اما در حال حاضر تقریبا در بیشتر استان‌ها در هنگام بروز حادثه تصادف به سرعت اورژانس یا هلال احمر در محل حادثه حضور دارند. حضور به موقع نیروهای امدادی در کاهش مرگ و میر بعد از حادثه بسیار موثر است. این موارد از اقدامات زیرساختی بود که طی این سال‌ها انجام گرفت و باعث کاهش آمار تلفات جاده‌ای شد. همچنین بسیاری از راه‌‌های دو طرفه به بزرگراه و آزادراه تبدیل شد. این موارد باعث شد تا علیرغم افزایش سفرها کاهش ۱۲ هزار نفری تلفات جاده‌ای را در طی سال‌های گذشته داشته باشیم.
پروژه‌های عمرانی از جمله پروژه‌های اصلاح راه‌ها و جادهها و خط‌کشی نصب علائم در بسیاری از مناطق با نقصان مواجه شده است، بطوری که رفع نواقص راه‌ها به کندی انجام می‌شود و در برخی موارد نیز متوقف شده‌است.
توقف پروژه‌های اصلاح راه‌ها و جاده‌های کشور
چه مشکلات و موانعی پیش روی پلیس در خصوص کاهش آمار تلفات جاده‌ای وجود دارد؟
در یک سال اخیر تقریبا اقدام جدی و مهمی در این زمینه صورت نگرفته و پروژه‌های عمرانی از جمله پروژه‌های اصلاح راه‌ها و جادهها، خط‌کشی نصب علائم که تقریبا جزئی از بدیهیات است، در بسیاری از مناطق با نقصان مواجه شده است، بطوریکه رفع نواقص راه‌ها به کندی انجام می‌شود و در برخی موارد متوقف شده و ضعف‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد. همچنین قوانین بازدارندگی خود را از دست داده‌اند و تاثیرگذاری گذشته را ندارند. قانون باید هر سه سال یکبار به روز شده و مبلغ جریمه‌ها بازدارندگی لازم را داشته باشد.
هزینه سوخت نیز تاثیر مستقیمی در افزایش تردد در جادهها دارد. شکل ترددها در حال تغییر است و ترددها از بخش عمومی در حال ورود به بخش خصوصی و خودروهای شخصی است. قطار و سیستم حمل و نقل ریلی و سیستم حمل و نقل جاده‌ای از جمله اتوبوس می‌تواند، در این زمینه بسیار کمک کند و باید حمل مسافر از این طریق انجام شود. متاسفانه به دلیل اینکه هزینه‌ها به گونه‌ای است که سفر با خودروی شخصی به صرفه‌تر از سفر با وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس یا حمل و نقل ریلی است، بنابراین منطقی نیست مردم از حمل و نقل ریلی استفاده کنند، از همین‌رو با خودروی شخصی به مسافرت می‌روند که این سبک از سفرها باعث افزایش تصادفات و حوادث جاده‌ای می‌شود.
علیرغم اینکه ناوگان حمل و نقل عمومی نسبت به گذشته وضعیت بهتری دارد و خدمات بهتر و باکیفیت بیشتری را ارائه می‌کند، اما بهره‌برداری از خدمات مسافربری عمومی در حال کاهش است و این زنگ خطری برای ما است، چرا که در همه جای دنیا به سمت استفاده از حمل و نقل عمومی و تقویت این ناوگان می‌روند.
۴۰ درصدحوادث به دلیل واژگونی خودرو است
واژگونی یکی از حوادثی است که در ماه‌های اخیر رو به افزایش بوده، آیا یکی از علل افزایش واژگونی افزایش تردد با خودروهای شخصی است؟
کیفیت خودروها در ناوگان حمل و نقل عمومی بیشتر از خودروهای شخصی است. میزان خستگی که بسیاری از خودروهای بی‌کیفیت به راننده و سرنشینان خودرو وارد می‌کند، قابل مقایسه با خودروهای باکیفیت نیست. این خستگی و خواب آلودگی۴۰ درصداز حوادث را در طول سال به خود اختصاص می‌دهد که شامل خروج خودرو از جاده و واژگونی آن است و عمده این حوادث‌ها به دلیل خستگی و خواب آلودگی رخ می‌دهد. این ۴۰ درصد را می‌توان با استفاده از خودروی‌های عمومی کاهش داد. اگر قرار باشد، همین روند ادامه داشته و گرایش به سمت خودروی شخصی باشد و حمل و نقل عمومی بهره‌دهی پایینی داشته باشد، در آینده این ۴۰ درصد به طور حتم افزایش پیدا می‌کند و آمار تعداد کشته‌ها و تلفات حوادث واژگونی صرفاً به دلیل خستگی و خواب آلودگی بالاتر می‌رود، این موضوع نیاز به یک تغییر نگرش و الگوی رفتاری دارد و مردم باید به این موضوع توجه کنند. همچنین مسئولان باید در این خصوص تصمیمات کلان اتخاذ کنند.
نصب دوربین‌ها در سال ۹۷ متوقف شد
از حدود ۸ هزار نقطه حادثه‌خیز به نظر می‌رسد، سه هزار نقطه حادثه‌خیز اصلاح شده است. اقداماتی که در خصوص ایمن‌سازی راه‌ها از لحاظ تغییر شکل مهندسی راه و نصب تجهیزات انجام شده، چگونه است و آیا این اقدامات همچنان ادامه دارد؟
در سال ۹۷ نصب دوربین‌ها متوقف شد و ادامه پیدا نکرد، در حالی که این اقدام باید ادامه داشته باشد و نباید متوقف شود. در حال حاضر حداقل به ۴ هزار دوربین نیاز داریم. هوشمند سازی جادهها نیز باید به طور جدی ادامه داشته باشد.
۵ هزار و ۴۰۰ محل حادثه‌خیز در جادهها وجود دارد که هزار و ۵۰۰ محل در وضعیت بحرانی است و فراوانی تعداد کشته‌ها در این نقاط نیز بسیار بالاست، از همین رو می‌طلبد؛ برای این موضوع برنامه‌ریزی خاص انجام شود.
اصلاح زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری است نه هزینه
۵ هزار و ۴۰۰ محل حادثه‌خیز در جادهها وجود دارد که هزار و ۵۰۰ محل در وضعیت بحرانی است و فراوانی تعداد کشته‌ها در این نقاط بسیار بالاست و در کل کشور پراکنده است و می‌طلبد، برای این موضوع برنامه‌ریزی خاص انجام شود. اصلاح نقاط حادثه‌خیز به معنی هزینه در این نقاط نیست، بلکه این اقدام در حقیقت یک سرمایه‌گذاری است. اگر برای اصلاح این نقاط هزینه شود، صددرصد سرمایه‌گذاری انجام شده‌است. تعداد کشته‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای، حدود ۶ الی ۷ درصد تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص می‌دهد و ۱۶ هزار کشته رقم بسیار زیادی است، اگرچه نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشته، اما باز هم این تعداد زیاد است.
آمار کشته‌های تصادفات جاده‌ای در حال افزایش است
در سال جاری آمار کشته‌های تصادفات جاده‌ای در حال افزایش است، در نوروز امسال آمار کشته‌ها افزایش داشت، در طرح تابستان نیز که حدود نیمی از آن گذشته است، آمار تلفات جاده‌ای نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است و این روند باید در جایی متوقف شود.
پلیس در داخل شهرها و جادهها نیاز به تجهیزات کنترلی دارد و طبق قانون وظیفه شهرداری‌ها و وزارت راه است که این تجهیزات را تامین کنند، اگرچه تاکنون اقدامات خوبی انجام شده است، اما انجام این اقدامات در حدود یکسال است که متوقف شده است و دورنمای این وضعیت اصلا مناسب نیست.
با اقدامات سنتی و روش‌هایی که پلیس به صورت سنتی انجام می‌دهد، این روند قابل کنترل نیست. ۳۰ میلیون وسیله نقلیه شامل موتور سیکلت و خودرو در کشور در حال تردد هستند، آیا می‌شود به تعداد سی میلیون راننده پلیس گذاشت، مسلما امکان‌پذیر نیست، در هیچ جای دنیا هم اینگونه نیست؛ پلیس در داخل شهرها و جادهها نیاز به تجهیزات کنترلی دارد و طبق قانون وظیفه شهرداری‌ها و وزارت راه است که این تجهیزات را تامین کنند، اگرچه تاکنون نیز اقدامات خوبی انجام شده است، اما انجام این اقدامات در حدود یکسال است که متوقف شده است و دورنمای این وضعیت اصلا مناسب نیست و اگر این روند ادامه پیدا کند، روند کاهش آمار تلفات جاده‌ای به یک روند افزایشی تبدیل خواهد شد. متاسفانه فنر تصادفات که طی سالیان اخیر با زحمت فراوان همه بخش‌ها کاهش پیدا کرده، در حال باز شدن است و به هیچ عنوان برای جامعه ما مناسب و به صلاح نیست.
پلیس و همه سازمان‌های امدادی که در حوزه راه فعالیت می‌کنند، نیاز به حمایت‌های بالادستی و تقویت دارند و اگر مسئولان به این موضوع توجه نکنند، نباید توقع داشته باشیم که حوادث در سطح جاده‌های کشور کاهش پیدا کند.
هشدار در خصوص فراوانی تردد خودروهای بی‌کیفیت به دلیل مشکلات اقتصادی
در حال حاضر که شرایط اقتصادی مناسب نیست، در بسیاری از موارد به دلیل افزایش قیمت خودروها قشر متوسط جامعه نمی‌توانند؛ خودروهای باکیفیت خریداری کنند از همین‌رو به سراغ خودروهای بی‌کیفیت و ارزان‌تر می‌روند و این موضوع فراوانی تردد این دسته از خودروها را در جاده‌های کشور زیاد می‌کند و باعث افزایش حوادث می‌شود. همچنین با توجه به اینکه هزینه تعمیرات و قطعات خودرو بسیار بالاست و با توجه به اینکه شرایط خوبی برای ارائه خدمات به خودروهای فرسوده و مستعمل وجود ندارد، این امر باعث افزایش حوداث می‌شود.
به نظر شما بهترین راهکار برای مقابله با این موضوع چیست؟
در چنین شرایطی حوزه‌های زیرساختی و اطلاع‌رسانی باید جدی‌تر از گذشته کار کنند تا پلیس بتواند نظارت خود را به صورت گسترده‌تر و دقیق‌تر اعمال کند و بتواند از روش‌های سنتی خود فاصله گرفته و از تجهیزات و تکنولوژی به روز و پیشرفته‌ای که در سراسر دنیا وجود دارد به طور کامل استفاده کند تا دیگر هیچ خودرویی در جادهها حرکت نکند، مگر اینکه توسط سامانه پلیس کنترل شود. در سال ۹۵ و ۹۶ نصب دوربین‌ها در جاده‌های کشور تاثیر بسیار مثبتی در کاهش تصادفات و تخلفات جاده‌ای داشت و در خیلی از محورها کاهش حوادث را شاهد بودیم.
عدم تجهیز ۳۴ هزار کیلومتر از جادهها به دوربین
قرار بود ۳۴ هزار کیلومتر از جادهها به دوربین مجهز شود، اما متاسفانه همین میزان هم انجام نشده است. پلیس ۴ هزار دوربین برای تجهیز در جاد‌ها در همین مقطع فعلی درخواست کرده بود. سفرها در حال افزایش است، اگر کنترل‌ها و نظارت‌ها دقیق‌تر نباشد، متاسفانه افزایش حوادث بی‌شک طبیعی خواهد بود.
آیا در سال جاری با افزایش تلفات جاده‌ای مواجه بوده‌ایم؟
در این شرایط وضعیت خوبی نداریم و با توجه به اینکه یک ماه و نیم از شروع طرح ترافیکی تابستان می‌گذرد با افزایش ۵ درصدی تصادفات نسبت به سال گذشته مواجه بوده‌ایم و این مناسب نیست و قطعا با توجه به اینکه در مرداد و شهریورماه سفرها افزایش پیدا می‌کند، احتمال دارد، حوادث نیز افزایش پیدا کند. البته پلیس به صورت صد درصد در راه‌ها و جادهها حضور دارد و در شرایط سخت محیطی همکاران ما با توجه به مقدوراتی که در اختیار دارند در سطح جادهها هستند و به صورت جدی با تخلفات برخورد می‌کنند.
توقیف خودرو، ضبط گواهینامه، ثبت نمره منفی و ... از موارد قانونی است که در اختیار پلیس قرار گرفته و برای پیشگیری از وقوع حوادث از آنها استفاده می‌کند، اما همانطور که گفتم تقویت پلیس با تجهیزات پیشرفته می‌تواند در پیشگیری از بروز حوادث کمک کننده باشد.
با توجه به افزایش ترددها اعمال قانون‌ها نیز افزایش پیدا کرده، بطوریکه توقیف خودرو و ضبط گواهینامه روبه افزایش است، اما اجرای این قوانین نمی‌تواند به تنهایی بازدارندگی در وقوع حوادث ایجاد کند و قطعا باید اقدامات زیرساختی نیز همراه با اعمال قانون انجام شود.
در همه کشورهای توسعه یافته با برنامه‌ریزی‌های مناسب در زمینه زیرساخت‌ها، پلیس در جادهها حضور ندارد، در حالی که کنترل‌های پلیسی با استفاده از دوربین‌ها و سامانه‌ها وجود دارد. منطقی نیست که در شرایط سخت محیطی یک مامور پلیس به طور مداوم در جادهها حضور داشته باشد، در حقیقت حضور پلیس به تنهایی کفایت نمی‌کند و دیگر دستگاه‌ها نیز باید وظیفه خود را در این زمینه انجام دهند.
افزایش تصادفات در محورهای فرعی و روستایی
با توجه به اینکه بیشترین تصادفات در جاده‌های فرعی اتفاق می‌افتد، وضعیت این جادهها به چه صورتی است؟
در حال حاضر اقدامات عمرانی در جاده‌های اصلی و فرعی کشور به طور کامل متوقف شده است، اما در جاده‌های اصلی به دلیل حضور بیشتر نیروهای پلیس و فعالیت سامانه‌ها و همچنین اقدامات برخوردی پلیس شاهد افزایش تصادفات نیستیم، یعنی روند افزایشی مربوط به محورهای فرعی و روستایی است و در محورهایی که مردم به مسیر آشنایی ندارند، آمار تصادفات در حال افزایش است. این محورها زیرساخت‌های لازم از نظر ساخت راه و جاده را ندارند و به طور اصولی احداث نشده‌اند، همچنین در بسیاری از موارد تابلوها و علائم راهنمایی و رانندگی در این مناطق وجود ندارد و پیچ و قوس‌های این جاده‌های فرعی در بیشتر موارد غیرمهندسی است و همین امر باعث شده تا این مناطق به محل‌های مستعد تصادف تبدیل شود.در چندماه گذشته تصادفات در محورهای فرعی و روستایی افزایش داشته که کمتر به آن پرداخته و رسیدگی شده است. خانواده‌ها نیز وقتی در چنین جاده‌های ناایمنی رانندگی می‌کنند، باید بیش از پیش مقررات را رعایت کنند.
عامل انسانی باید کوتاهی‌های صنعت و راه در جادهها را جبران کند
عامل انسانی یکی از عوامل موثر در وقوع تصادفات است، میزان تاثیرگذاری این عامل در وقوع تصادفات چقدر است؟
از آنجا که دیگر بخش‌ها و سازمانها به وظایف خود به خوبی عمل نمی‌کنند، ما توقع داریم، عامل انسانی جبران کوتاهی‌های صنعت خودروسازی، خدمات راه و ... را داشته باشد و با احتیاط بیشتری رانندگی کند.
درست است که ما به دلیل کوتاهی دیگر دستگاه‌ها عامل انسانی را مهمترین عامل در بروز تصادف می‌دانیم و می‌خواهیم با احتیاط بیشتری رانندگی کنند، اما در دنیا سهم عامل انسانی آنقدر زیاد نیست که بر همه اقدامات سایه بیاندازد.
پلیس راه کشور سالهاست که خواستار ستاره‌دار شدن جادهها و خودروهای تولیدی کشور به منظور ایمنی و کاهش تصادفات است، این موضوع به کجا رسید؟ آیا وزارت راه در این زمینه کاری کرده است؟
سازمان راهداری اقداماتی در این زمینه انجام داده است و باید براساس کیفیت راه، میزان تردد و شرایطی که وجود دارد، ارزیابی‌های کیفی انجام بدهند و این موضوع در دستور کار آنها قرار دارد، از همین‌رو سازمان راهداری حوزه ایمنی را به طور مستقل جدا کرده و زیر مجموعه هیات عامل خود قرار داده تا با جدیت بیشتری مباحث مربوط به آن دنبال شود. البته برای تحقق این موضوع نیاز به بودجه و اعتبار است تا سازمان راهداری بتواند استاندارد بودن جادهها، ستاره‌دار کردن و درجه ایمنی جادهها را تعیین کرده و سپس کیفیت جادهها را ارتقا دهند.
در خصوص خودرو نیز همه چیز به طور کامل گفته شده و تکرار مکررات است، شرایط خودرو کاملا مشخص است. موضوع استانداردسازی خودروها توسط سازمان استاندارد و وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال پیگیری است. پلیس نیز طبق قانون مکلف است براساس هر استانداردی که از طرف سازمان استاندارد تعیین شد، خودروها را شماره‌گذاری کند.
نقش صددرصدی راه و خودرو در برخی از تصادفات
نقش پلیس راه در خصوص تعیین خودروهای ناایمن چیست؟
پلیس راه وظیفه دارد، خودروهای ناایمن را با معاینه فنی شناسایی کند، البته این قانون شامل خودروهای نوشماره نمی‌شود، اما زمانی که حادثه‌ای اتفاق می‌افتد، پلیس با بررسی صحنه تصادف سهم خودرو را مشخص کرده و اعلام می‌کند که آن خودروی سواری یا وسیله نقلیه تا چه میزان در افزایش تلفات حادثه نقش داشته است به طور مثال خودرویی که در زمان واگذاری دارای دو ایربگ است، به محض اینکه وارد جاده شده و دچار حادثه می‌شود، ممکن است؛ ایربگ‌ها به خوبی عمل نکرده یا بر عکس عمل کرده و باعث مصدومیت سرنشین‌ها شود، پلیس این موضوع را به عنوان نقص خودرو گزارش و به مراجع قضایی معرفی می‌کند.
اگرچه عامل انسانی نقش موثری در تصادفات دارد، اما در برخی تصادفات، عامل خودرو و جاده نقش صددرصدی در بروز تصادفات دارد به طور مثال در مسیر تهران به مشهد در محور سبزوار به شاهرود جاده صاف و یکنواختی وجود دارد که متاسفانه آمار حوادث در این جاده بسیار بالاست. در این جاده اگر یک خودروی استاندارد دچار واژگونی شود، سرنشینان آن قطعا جان سالم بدر خواهند برد، اما در همین جاده اگر خودروی غیراستاندارد و بی‌کیفیت با نصف سرعت یک خودروی استاندارد حرکت کند و دچار واژگونی شود، تمام سرنشینان از بین می‌روند، این امر نشان می‌دهد که سهم خودرو در این تصادف ۱۰۰ درصد بوده است.
متاسفانه راه ما راه بخشنده‌ای نیست و راهی است که اگر راننده در برخی موارد دچار اشتباه و خطا شود، دیگر بازگشتی برای او وجود ندارد و این نشان می‌دهد؛ سهم جاده در بروز برخی تصادفات صد در صد است.
با توجه به مسائلی که گفته شد، اقدامات دستگاه‌های مختلف به چه صورتی است، آیا هر دستگاهی به صورت جزیره‌ای کار می‌کنند؟
سازمانها در برخی موارد به صورت جزیره‌ای عمل می‌کنند در خیلی از حوزه‌ها دیده می‌شود که مسائل ایمنی راه اولویت آنها نیست به طور مثال مسائل اقتصادی در برخی دستگاه‌ها بر مسائل کیفیتاثیر منفی گذاشته و کاهش کیفیت باعث کاهش ایمنی نیز شده است. به طور مشخص کاهش کیفیت را می‌توان در صنعت و راهسازی مشاهده کرد، در راهسازی و نحوه ساخت راه‌ها و جادهها اگر درست هزینه نشود، می‌توان بی کیفیتی را مشاهده کرد.
روند کاهشی بهبود زیرساخت‌های جاده‌های کشور
در برخی جاده های کشور که به تازگی افتتاح می‌شوند، پلیس اجازه تردد و ایجاد بار ترافیک را نمی‌دهد، چرا که معتقدیم این جاده استاندارد حداقلی را در حوزه ایمنی ندارد و تا نواقص آن برطرف نشود بار ترافیکی آن افزوده نخواهد شد. البته در حال حاضر اقدامات سازمانها منسجم‌تر شده، اما همانطور که گفتم در حدود چند ماهی است که این اقدامات متوقف شده است.
یعنی می توان گفت عملکرد جزیره‌ای سازمانها و دستگاه ها کمتر شد، اما متناسب با جریانات ترافیکی پیش نمی‌رود. جریان ترافیک به طور ۲۴ ساعته اتفاق می‌افتد، در حالی که اقدامات ما در حوزه مسائل زیر ساخت و عمران روند کاهشی داشته است.
همانطور که گفتم همه جاده ها باید به دوربین های کنترل تخلفات مجهز شود، اما در حال حاضر در بسیاری از جاده‌های کشور فاصله هر دوربین با هم در حدود ۴۰ الی ۵۰ کیلو متر است، در حالی که در دنیا فاصله هر دوربین ثبت تخلف در جاده کمتر از ۱۰ کیلومتر است و این نشان می‌دهد که ما با نرم جهانی فاصله داریم. در خصوص تجهیز جادهها به دوربین‌های هوشمند در ابتدای راه هستیم و راه طولانی را در پیش داریم.
این اقدامات هزینه نیست، بلکه سرمایه گذاری برای حفظ نسل‌های آینده است، اما متاسفانه برخی از سازمانها و مسئولان این اقدامات را به عنوان هزینه می‌دانند.
تخلفات حادثه‌ساز جزیی از سبد خانوار نیست
شما به عدم بازدارندگی برخی قوانین در حوزه راهنمایی و رانندگی اشاره کردید، آیا به نظر شما میزان جرائم رانندگی در خصوص تخلفات حادثه‌ساز بازدارندگی لازم را دارند؟
اگر قبل از حادثه پلیس فردی را به دلیل مصرف مشروبات الکلی متوقف کند، جریمه این فرد تنها شش ماه ضبط گواهینامه و پرداخت ۴۰۰ هزار تومان جریمه نقدی است، حال اگر این فرد در بروز حادثه مقصر باشد مکلف به پرداخت خسارت نیز است. آیا این میزان جریمه در کشور ما که استفاده از مشروبات الکلی در آن حرام است، کفایت می‌کند؟ در کشورهایی که اساساً استفاده از مشروبات الکلی آزاد است برای رانندگی قانون خاصی تعیین شده است و فردی که در حین رانندگی حالت عادی ندارد به اشد مجازات تنبیه می‌شود، همچنین محرومیت‌های طولانی مدتی برای این فرد در نظر گرفته می‌شود، در حالی‌که ما چنین قوانینی را نداریم.
باید با متخلف حادثه‌ساز با اشد مجازات برخورد کرد
نباید تخلفات حادثه ساز را جزئی از سبد خانوار حساب کنیم و تصور کنیم اگر به مسافرت می رویم و چند تخلف نیز مرتکب شدیم، هزینه آن جزئی از سفره محسوب می‌شود، در حالی که این گونه نیست، چرا که تخلفات حادثه‌ساز با جان مردم بازی می‌کند. فردی که تخلف نکرده و همه ضوابط و مقررات را رعایت می‌کند، در کجای این معادله قرار دارد. متاسفانه برخی از مسئولان در دفاع از متخلف صحبت می‌کنند و معتقدند؛ هزینه تخلفات نباید افزایش پیدا کند و معتقدند مردم گناه دارند و نباید هزینه اضافی به آنها تحمیل شود. ما معتقدیم افرادی که تخلف نمی‌کنند گناه دارند، کسی که مرتکب تخلف حادثه‌ساز شده است، باید با اشد مجازات با او برخورد کرد تا مانع صدمه زدن به دیگران شود. این موضوعاتی است که پلیس با آنها مشکل دارند و تا اصلاح نشود و بازنگری در آنها صورت نگیرد نباید توقع داشت با همین روال عادی بتوانیم تصادفات را مهار کنیم.
تصادفات چند وجهی است و تک بعدی نیست که تنها با حضور پلیس بتوانیم آن را برطرف کنیم، اگر اینگونه بود کشورهای پیشرفته حوزه های زیرساختی را اصلاح نمی کردند و به جای آن جمعیت پلیس را افزایش می دادند و به تعداد هر راننده یک پلیس انتخاب می‌کردند.
۹۳ درصد بار و مسافر کشور از طریق جادهها جابجا می‌شوند
وضعیت کامیون داران و خودروهای سنگین مانند تریلی در جادهها را چطور ارزیابی می‌کنید. در بسیاری مواقع شاهد تخلفات عمده و حادثه‌ساز در جادهها از سوی آنها هستیم...
ناوگان حمل و نقل عمومی ما شامل حمل بار و مسافر است که این ناوگان در گذشته به صورت ۱۰۰ درصد سنتی مدیریت می‌شد و همین امر باعث بروز مشکلاتی در درون این ناوگان بوده و بهره‌وری و بهره دهی آن پایین بود. همچنین از سوی دیگر حوادث ترافیکی مربوط به این ناوگان آمار بالایی داشت و مباحث مختلف جرائم ازجمله قاچاق در این حوزه اتفاق می‌افتاد.
در حال حاضر ۹۳ درصد بار و مسافر کشور از طریق جادهها تردد می‌کنند و خودروهای سنگین مانند اتوبوس، کامیون و تریلی بار این جا به جایی را بر دوش می‌کشند. در کشورهای توسعه یافته این درصد بسیار پایین است و سیستم های ریلی بخش عمده‌ای از تردد مسافر و بار را بر عهده دارند.همچنین سیستم های دریایی در حوزه حمل و نقل نقش موثری دارند و در جادهها حداقل تردد برای بار و مسافر انجام می‌شود اما در کشور ما به دلیل اینکه زیر ساخت‌های حمل و نقل ریلی و دریایی بسیار ضعیف است؛ جاده، زمین پایه است و همه از جاده سفر می‌کنند و تردد خودروهای سنگین و سبک در یک جاده یکنواخت که لاین سنگین برای تردد خودروهای سنگین نداشته و همچنین لاین اضافه در آن تعبیه نشده و تنها شامل یک باند رفت و برگشت در کنار هم است، صورت می‌گیرد.
قدم به قدم در جادهها نمی‌شود پلیس گذاشت
در جریانات ترافیکی پرتردد خودروهای سبک پشت سر خودروهای سنگین قرار گرفته و دوام نمی‌آورند و در هنگام سبقت با خودرو روبرو برخورد می‌کنند. در خراسان جنوبی در محور بیرجند_ قاین جاده‌ای وجود دارد که در حدود ۱۰۰ کیلومتر است؛ این جاده، جاده ترانزیت است که جنوب کشور را به شمال کشور متصل می‌کند. تردد خودروهای سنگین در این جاده به طور متصل ادامه دارد و از سوی دیگر این جاده تنها محور ما برای عبور خودروهای سبک نیز است و تردد استان های شرقی مانند کرمان، خراسان جنوبی، استان سیستان و بلوچستان از این جاده صورت می‌گیرد. تردد خودروهای سواری و تردد خودروهای سنگین در این جاده بسیار زیاد است، این جاده نیز بسیار کم عرض است و مسلم است که چه اتفاقی رخ می دهد، آیا می‌توان قدم به قدم در این جاده پلیس گذاشت، به طور قطع نمی‌شود.
مسیرهای ما باید تعریف مشخصی برای بار و مسافر داشته باشند. ناوگان حمل و نقل باری و مسافری ما بیشترین سهم را در جاده‌های کشور و در جابجایی کالا و مسافر دارند، بنابراین باید از پیشرفته‌ترین سیستم‌های ناوگان حمل و نقل باشد، در حالی که متاسفانه در این حوزه اقدام مناسبی صورت نگرفته و تنها اقدامی که انجام شده است، نصب سامانه سپهتن روی اتوبوس‌های برون شهری برای جلوگیری از حوادث در این ناوگان است. در حال حاضر تمام رفتارهای خودرو و مسیر را ثبت می‌کنیم وقتی تمام رفتارها ثبت شود به طور قطع راننده مرتکب تخلفی نمی‌شود، زمانی که این رفتارها ثبت نشود و به طور سنتی نظارت صورت گیرد قطعا تخلف هم انجام می‌شود.
در خصوص خودروهایی مانند تریلی و کامیون سامانه سپهتن هنوز ایجاد نشده است و همچنان به صورت سنتی نظارت صورت می‌گیرد از همین رو نارضایتی در این بخش بسیار زیاد است و در این حوزه مشکلات متعددی وجود دارد که بخشی از آن را در تجمعات کامیون داران مشاهده کردیم.
بسیاری از رانندگان واقعا حق دارند، چرا که در حق آنها اجحاف می‌شود و سیستم و سامانه مشخصی وجود ندارد و نظارت‌ها، کنترل‌ها سنتی است و کفایت هم نمی‌کند. همچنین کسی به این افراد پاسخگو نیست. با حجم وسیعی از تردد که در این حوزه وجود دارد تنها راه هوشمندسازی این سیستم است. باید تمام مراودات مالی مشخص و شفاف باشند. همچنین بیمه‌ها شفاف بوده و تخلفات ثبت شود. پلیس پیشنهاد می‌دهد که همه این موارد در یک سیستم مشخص شود ثبت و ضبط شود.
برای اینکه مجموعه حمل و نقل جاده‌ای از وضعیت فعلی فاصله بگیرد و حوادث آن کمتر شود، حق و حقوق رانندگان را باید پرداخت و جلوی بسیاری از سوء استفاده‌ها گرفته شود، اگر در این حوزه مسئولان گام موثری بردارند، آینده سیستم حمل و نقل عمومی می‌تواند آینده روشنی باشند، اما در صورتی که به همین روش سنتی وضعیت ادامه پیدا کند قطعا شاهد حوادث بیشتر، قاچاق و نارضایتی مردم خواهیم بود و اموال بیت المال و مردم در دست گروهی که هیچ نظارتی بر آنها نیست بازیچه قرار می گیرد.
مردم باید بدانند کوچکترین تخلفشان در جادهها ثبت می‌شود
در حال حاضر چند فروند بالگرد در سراسر کشور برای رصد جادهها به کار گرفته شده‌اند؟
پلیس راه در هر استانی یک بالگرد دارد که در اختیار همکاران قرار داشته و استفاده می‌کنند. طبعا این تعداد کم است و البته در بسیاری از جادهها نیز امکان تردد بالگرد وجود ندارد، همچنین امکان تردد در شب برای همه جادهها وجود ندارد و در این زمینه با محدودیت مواجه هستیم، در حالی که تردد در جادهها به صورت شبانه‌روزی است و نیازمند کنترل در شب‌ها نیز هستیم. ما به جای اینکه به سراغ این گونه ابزارها به رویم که کنترل ۱۰۰ درصدی هم از طریق آنها انجام نمی‌شود باید به سمت سامانههای پیشرفته کنترلی برویم که در سطح جادهها مستقر می‌شوند.
همچنین در حوزه حمل و نقل عمومی بار و مسافر باید سامانههای کنترلی در داخل خودرو نصب شود مانند سامانه سپهتن. مردم باید بدانند در مسافرت کوچکترین تخلف شان ثبت می‌شود و پلیس به آن برخورد می‌کند اینگونه می‌توانیم از بروز تخلفات پیشگیری کنیم.
شهرداری و وزارت راه راهکارهایی برای محدوده ۳۰ کیلومتری شهرها ارائه دهند
یکی دیگر از مشکلات تصادفاتی است که در ۳۰ کیلومتری شهرها اتفاق می‌افتد، آیا در این حوزه اقداماتی صورت گرفته است؟
حد فاصل حوزه شهری و جاده‌ای ۳۰ کیلومتری شهرها است. در ۳۰ کیلومتری شهرها به دلیل این که وزارت راه منطقه را تحویل شهرداری می‌دهد و شهرداری‌ها نیز در آن اطراف مجوزهای زیادی را صادر و واگذاری‌ها صورت گرفته، باعث شده است که ترددها با تداخل‌هایی مواجه شود. در این منطقه خروجی‌های بیشتری وجود دارد و باعث افزایش برخوردها می‌شود.
پلیس طی دو ماه گذشته به کمیسیون ایمنی راه پیشنهاد داده است، با توجه به اینکه محدوده ۳۰ کیلومتری شهرها ۶۰ درصد حوادث را به خود اختصاص داده است، وزارت راه و شهرداری هر کدام در حوزه‌های خود راهکارهای خاص برای این محدود ارائه دهند تا بتوانیم جلوی بروز حوادث را گرفته و آن را کاهش دهیم. این پیشنهاد در کمیسیون ایمنی مطرح شده و امیدواریم هرچه زودتر به نتیجه مطلوب برسد و به یک خرد جمعی رسیده و نتیجه آن را عملیاتی کنیم.
فعالیت کمیسیون ایمنی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه در حال حاضر فعالیت کمیسیون ایمنی جادهها کند شده است و جلسات بیشتر به صورت شکلی برگزار می‌شود، اما در مقطعی جلسات این کمیسیون بسیار اثرگذار بود و باید منتظر باشیم ببینیم در آینده چه اتفاقی می‌افتد.
جاده‌های ما به بهشت متخلفان تبدیل شده است
با توجه به اینکه شما گفتید عامل انسانی باید بیشترین توجه را در رانندگی داشته باشد چه نمره‌ای به رانندگان ایرانی می دهید؟
پلیس راننده ایرانی را در جاهای مختلف ارزیابی می‌کند. در کشورهای اروپایی، در کشور خودمان و در جاده‌های برون شهری و در مناطق آزاد مانند کیش. در جایی که نظارت باشد رانندگان بسیار خوب عمل می‌کنند. ما همیشه معتقدیم باید نظارت وجود داشته باشد و جایی که نظارت وجود نداشته باشد تفاوتی نمی‌کند راننده ایرانی باشد یا راننده خارجی مرتکب تخلف می‌شود.
در اینجا به دلیل اینکه کنترل‌ها کمتر صورت می‌گیرد، ممکن است اقدامات تخلف آمیز نیز وجود داشته باشد و به دلیل نظارت کمتر، جاده‌های ما به بهشت متخلفان تبدیل شده است بنابراین باید با تجهیز جادهها این فضا را از بین ببریم.
گفت‌وگو: نجمه رحمتی
