در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
کاهش سن بزهکاری و افزایش استفاده از مواد مخدر در میان نوجوانان و جوانان نگران‌کننده‌است/دانش‌آموزان فرصتی برای فعالیت پرورشی در مدارس ندارند/ رویکرد آموزش و پرورش تربیت‌محوری نیست
مشاور عالی وزیر در امور همکاری با حوزه های علمیه کاهش سن بزهکاری و افزایش استفاده از مواد مخدر در میان نوجوانان و جوانان را نگران‌کننده عنوان کرد.
حجت‌الاسلام سیدمجتبی ملکی (مشاور عالی وزیر در امور همکاری با حوزه‌های علمیه) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در خصوص عملکرد روحانیون اعزامی به مدارس و اقدامات آنها برای کاهش آسیب‌ها در بین دانش‌آموزان توضیح داد: اگر بخواهیم یک ارزیابی واقع‌بینانه از شرایط روز آموزش و پرورش داشته باشیم، باید همه عوامل متعدد و متنوعی که در فرآیند تعلیم و تربیت و شکل‌گیری شخصیت دانش‌آموزان موثر است را با هم دید. به هر حال زمانی بازیگران عرصه تعلیم و تربیت محدود به خانواده و مدرسه بودند. یعنی اولیای دانش‌آموز در خانه و معلمان در مدرسه نقش اصلی و تعیین کننده‌ای در چگونگی شکل‌گیری شخصیت دانش آموزان را به عهده داشتند، اما امروز نقش این عوامل سنتی تضعیف شده و بازیگران جدیدی به عرصه تعلیم و تربیت آمده‌اند، چه بسا نقش‌شان بسیار پررنگ و اثر گذارتر از آن عوامل سنتی است.
امکانات و منابع مادی متناسب با نیازها تامین نمی‌شود
وی ادامه داد: این مساله یک طرف موضوع است و طرف دیگر ضعف در امکانات و کم‌کاری‌های ماست. در واقع امکانات و منابع مادی متناسب با نیازها تامین نمی‌شود و در اختیار آموزش و پرورش قرار نمی‌گیرد. به هر حال تنگناهایی که وجود دارد، فشارهایی که تحمیل می‌شود و موقعیت خاصی که ما داریم، مانع از آن می‌شود که ما نیازهای بخش پرورشی و تربیتی را به طور کامل تامین کنیم.
حجت الاسلام ملکی با بیان کوتاهی‌هایی که در آموزش و پرورش و مدارس صورت گرفته است، توضیح داد: بخش دیگر به کم‌کاری‌های ما بر می‌گردد. به هر حال جامعه ما ظرفیت‌های بسیار فراوان و گنج‌های پایان ناپذیری دارد که اینها ظرفیت‌های درونی ماست و نیاز به یک مدیریت جهادی دارد تا آن را به فعلیت در بیاوریم و به کار بگیریم. در این بخش هم باید بگویم ما کوتاهی کرده‌ایم و باید این ضعف عملکردها را جبران کنیم. اگر چه آینده نوید بخشی را با امید و انتظار داریم، اما این به این معنا نیست که دست روی دست بگذاریم و عوامل و پدیده‌هایی که مشاهده می‌کنیم را نادیده بگیریم به هر حال پشت این ناهنجاریها یک مساله نگران کننده است.
او افزود: همچنین کاهش سن بزهکاری در میان نوجوانان و جوانان نگران‌کننده شده و افزایش استفاده از مواد مخدر در میان نوجوانان و جوانان ناراحت کننده است. در یک قدم بالاتر در جامعه به مسائلی مانند کاهش ازدواج و افزایش سن ازدواج و افزایش آمار طلاق و سایر ناهنجاری جامعه برمی‌خوریم و اگر آن را ریشه‌یابی کنیم، علتش را در کودکی و نوجوانی می‌بینیم. به هر حال ما آنچنان که در تراز نظام جمهوری اسلامی و شایسته اسلام، انقلاب، آرمان‌های شهدا، امام راحل و منویات رهبری باشد، پیش نرفته‌ایم و به آن اهداف عالی نرسیده‌ایم و فاصله ما با آنها بسیار زیاد است.
مشاور عالی وزیر در امور همکاری با حوزه‌های علمیه بیان کرد: دشمنان همه سرمایه گذاری‌ها و هم و غمشان را روی کودکان و نوجوانان متمرکز کرده‌اند، چرا که اگر در این مرحله بتواند نتیجه بگیرد، در آینده خیلی راحت اهدافش را محقق شده خواهد یافت. بنابراین ما از یک طرف با حجم انبوهی از فعالیت‌های رنگارنگ و دجال‌گونه دشمنان روبرو هستیم و از طرفی با محدودیت منابع و کمبودهای داخلی مواجهیم. آموزش و پرورش با خانواده بزرگ ۱۴ میلیون دانش آموز و همکار فرهنگی یک کتاب قطور است و قطعا ممکن است در این کتاب قطور یک یا دو غلط هم وجود داشته باشد، اما ما انتظارمان این است که همین یک یا دو غلط هم نباشد.
حوادث پیش‌آمده بیانگر این است که باید کار بیشتری کنیم
او با اشاره به اینکه گاهی اخبار و حوادثی در جای جای کشور می‌شنویم که ناگوار، سخت، تلخ و دردناک است، گفت: اگر گاهی حوادثی را در آموزش و پرورش شاهد هستیم و یا ناهنجاری‌هایی را مشاهده می‌کنیم گویای این است که ما باید کار بیشتری کنیم تا آن اهدافی که رهبری بارها فرموده‌اند، مبنی برتوجه به اقتصاد مقاومتی، احساس هویت اسلامی، انقلابی، ایرانی و آن تعلق خاطر و وابستگی به ارزش‌های اسلامی و ملی در دانش‌آموزان تقویت شود تا شاهد روزها و آینده روشنی باشیم.
وی در پاسخ به سوالی درباره اقدامات روحانیون در مدارس در راستای کاهش آسیب‌ها گفت: اقدامات قابل توجه، ارزشمند و شایسته‌ای صورت گرفته است، ولی اقدامات باید متناسب با حجم تهاجم و گستره نفوذ فعالیت‌های فرهنگی دشمن باشد.امروز بالغ بر ۱۰۶ هزار واحد آموزشی مدرسه داریم و از این تعداد حداکثر قریب به سه هزار و ۵۰۰ مدرسه از روحانی برخوردار است که در زمینههای تربیتی، تبلیغی، مشاوره، مذهبی و ... فعالیت می‌کنند.
حجت الاسلام ملکی با اشاره به ضعف در زیر ساختها بیان کرد: این ۳۵۰۰ مدرسه در قبال ۱۰۶ هزار مدرسه‌ای که در حال حاضر وجود دارد، چندان عدد و رقمی نیست یعنی اگر بخواهیم تعداد دانش‌آموزان را هم محاسبه و خیلی خوشبینانه نگاه کنیم از میان ۱۳ میلیون دانش آموز شاید کمتر از دو میلیون نفر از این فرصت استفاده می‌کنند. همین اتفاق مربوط به ضعف زیرساخت‌‌های ما می‌شود. اعزام یک روحانی برای حضور در مدارس به اعتبارات منابع مالی نیاز دارد. به هر حال این پشتوانه‌های مالی می‌تواند نقش بسیار مهمی در محقق شدن اهداف داشته باشد. امروز بالغ بر ۶۰ هزار مسجد و محل اقامه نماز عمومی داریم روحانیت ما باید مساجد، هیئت‌ها، دستگاه‌های نظامی، اجرایی، لشکری و... را جوابگو باشد. جذب روحانیون بسیار کم است و این به دلیل ضعف امکانات است که قطعا باید توجه ویژه‌ای به آن شود.
خدماتی که در آموزش و پرورش عرضه می‌کنیم بسیار محدود است
وی ادامه داد: اگر چه حوزه‌های علمیه برای رفع نیازهای آموزش و پرورش برنامه‌های خوبی دارد و واقعا کمک‌های ارزشمندی را به آموزش و پرورش می‌کند و آموزش و پرورش هم با آغوش باز استقبال می‌کند، ولی اینها مثل قطره‌ای است در دریای آموزش و پرورش، بنابراین کارهای خوبی شده ولی کافی نیست. اگر آثارش برای شما خیلی نمایان نیست به این دلیل است که گستره آموزش و پرورش بسیار وسیع است، ولی امکاناتی که ما در آموزش و پرورش عرضه می‌کنیم بسیار محدود است، این باعث می‌شود شما خیلی از آثار مجاهدان و روحانیون را در مدارس مشاهد نکنید.
وی در پاسخ به این سوال که به طور کلی رابطه دانش آموزان با روحانیون در مدارس چگونه است و برای گرفتن مشاوره چقدر به آنها مراجعه می‌کنند؟ گفت: من پیشنهاد می‌کنم برای گرفتن پاسخ سوالتان به مدارسی بروید که در آنجا یک روحانی به عنوان مشاور حضور دارد. استقبال این دانش آموزان بسیار عجیب و باورنکردنی است گاها دیده شده اولیای دانش آموزان مراجعه‌شان به روحانی مدرسه بیشتر از خود دانش آموزان است. برای من هم جالب بود که تعداد مراجعه اولیا بیش از مراجعه تعداد دانش آموزان بوده است، زیرا به ما گفته‌اند فرزند ما کاملا متحول شده‌اند، شما چه کردید؟ و خواستند که شیوه‌ها و راه و روش‌های کار را بیاموزند. روحانی که به مدارس می‌رود، باید هم دانش داشته باشد و هم مهارت و هم تبلیغ دانش آموزی را فرا گرفته باشد تا بتواند مفید و موثر واقع شود.
او افزود: برخی از این روحانیون معجزه کردند و دانش آموزان را از میان انبوهی از صداها به صدای خودشان جذب کردند، چون صدا به گوش فطرتشان آشنا بوده است.به طور کلی روحانیون جواب‌های خوبی از سوی دانش آموزان دریافت کردند.
رویکرد آموزش و پرورش تربیت‌محوری نیست
وی در خصوص اقدامات روحانیون حاضر در مدارس برای پیشرفت درسی دانش‌آموزان گفت: من در مدرسه شیراز حضور پیدا کردم که یک روحانی فعالیت می‌کرد باز هم در یکی از شهرهای استان فارس در مدرسه‌ای حضور پیدا کردم که تنها ظرفیت ۷۰ دانش آموز در آن سال تحصیلی را داشت، در حالی که حدود ۴۰۰ نفر متقاضی حضور در این مدرسه بودند. بنا بر اظهارات مدیر مدرسه و کادر اداری این میزان استقبال فقط به دلیل حضور روحانی بوده است. یکی از مواردی که ما در مدارس پیگیری می‌کنیم میزان پیشرفت علمی دانش آموزان است. یکی از شاخص‌هایی که در آنجا سوال کردیم همین مساله‌ای است که شما اشاره کردید، پرسیدیم شاخص علمی در مدرسه چگونه است؟ و آنها پاسخ دادند که در مسابقات رتبه اول را در این شهر داشته است. دانش آموزانی که قاری قرآن هستند در مسائل علمی خیلی موفق‌اند، در واقع دانش‌آموزان از طریق روحانیون تشویق و ترغیب می شوند و توان علمی و مهارت‌هایشان افزایش می‌یابد.
حجت الاسلام ملکی اضافه کرد: در اسلام بر آموزش مهارت تاکید شده است، این را باید در میان دانش آموزان تبلیغ کنیم که آموزش مهارت نه صرفا کسب توانمندی برای کسب درآمد هست، بلکه یک تکلیف و رسالت اجتماعی است که خداوند بر دوش انسان نهاده و انسان‌ها موظف‌اند یک مهارت بیاموزند برای اینکه سربار جامعه نباشند. از این رو دانش آموزان در مدارسی که روحانیون حضور دارند از نظر علمی و مهارتی موفقیتهای خوبی کسب کرده‌اند.
مشاور عالی وزیر در امور همکاری با حوزه‌های علمیه در خصوص انتقاد وزیر آموزش و پرورش مبنی بر اینکه ما در مدارس بیشتر به بُعد آموزشی متمرکز شده‌ایم تا بُعد پرورشی توضیخ داد: خوشبختانه آقای وزیر واقف به این امور و این خلاء در فعالیت‌های آموزش و پرورش هستند. من از دیرباز در کنار آقای بطحایی بودم که البته وظایف دیگری در گذشته داشتند راجع به این موضوع مطالبی از او شنید‌م. سال‌هاست که به تبع فرمایشات و رهنمودهای مقام معظم رهبری این مساله را بازگو می‌کنیم و دغدغه همه صاحبنظرانی که دغدغه اسلامی دارند این است که رویکرد آموزش و پرورش دانش محوری است و تربیت محوری نیست.
دانش آموز فقط فرصت می‌کند کتاب‌هایش را تورق کند
او بیان کرد: سند تحول بنیادین تلاشش برای رفع این خلاء است، ولی تا به آن نقطه مطلوب برسیم فاصله زیادی است. قطعا ما نیاز به کارهای زیادی داریم، همین الان هم ما تلاش می‌کنیم سند تحول بنیادین عملی و اجرایی شود. دانش آموزان در حال حاضر هیچ فرصتی برای فعالیت پرورشی در مدرسه در اختیار ندارند و آنقدر حجم کتاب‌های درسی زیاد است و آنقدر ساعات حضور دانش آموزان در مدرسه کم است که دانش آموز تنها فرصت می‌کند کتاب‌هایش را تورق کند و برای پایان نیم سال تحصیلی امتحانات آماده شود. ما هنوز این خلاء و این نقیصه را احساس می‌کنیم و طبعا تمام برنامه‌های ما چه از نظر سخت‌افزاری و چه از نظر نرم‌افزاری هماهنگ و یکنواخت اصلاح نشود، نمی‌توان کاری کرد.
وی ادامه داد: همین الان که روحانیت در مدارس هستند فرصتی برای اینها وجود ندارد بلکه خودشان با نوآوری و خلاقیت تلاش می‌کنند یک تعامل سازنده با دانش آموزان داشته باشند. دانش آموز تنها ۱۰ دقیقه زنگ تفریح دارد و این یک حداقلی است برای اینکه بدنش از رخوت و خستگی بیرون بیاید و مجدد به کلاس درس بازگردد. امیدواریم با تدوین و تصویب کامل زیرنظام‌های سند تحول بنیادین یک حرکتی را به صورت هماهنگ و منظم در بخش‌ها و اجزای مختلف آموزش و پرورش چه در حوزه صف و چه در حوزه ستاد شاهد باشیم تا بتوانیم فرصت‌های پرورشی بیشتری را فراهم کنیم.
