جامعهشناس در گفتوگو با ایلنا:
فرایند برگزاری مراسمهای آئینی به جامعه محلی واگذار شود/تشکلهای مردمنهاد برنامهریزی کنند
یک جامعهشناس با بیان اینکه فرایند برگزاری مراسمهای آیینی باید به جامعه محلی واگذار شود، گفت: آئین چهارشنبه سوری، نظیر هر آئین ملی و مذهبی دیگری نیازمند برنامه ریزی و تمهیدات لازم و زمینه سازی های گسترده و پیشینی از سوی تشکل های مردم نهاد و شوراهای اجتماعی محلات است، به نحوی که این آئین به نحوی مسالمت آمیز، دوستانه، خانوادگی و به دور از خشونت برگزار شود.
علیرضا عزیزی، جامعهشناس در گفتوگو با خبرنگار ایلنا، در تحلیل روند رفتار مردم در چهارشنبه سوری و علت گراییده شدن این آیین سنتی به خشونت در سالهای اخیر اظهار داشت: سال ها قبل را به خاطر آورید که چگونه چهارشنبه سوری، جشنی ملی و عمومی تلقی می شد و بهانهای برای حضور خانواده ها دور آتشهای کوچکی که در کوچه ها و جلوی در خانه ها بر افروخته بودند، می شد که در جمع های کوچک، کوچکترها و بزرگترها، زنان و مردان، دختران و پسران، همسایه ها و فامیل تنی به آتش می زدند و شبی را با خاطره ای خوب از دورهمی و شادی جمعی به پایان می بردند، و شاید تنها هزینه اش برای رفتگرانی بود که صبح فردا مجبور بودند، خاکسترها و لاستیکهای سوخته را از کوچه ها جمع آوری کنند، اما چه شد که آن شادی جمعی، خانوادگی و عمومی به این خشونت های هیستریک و هیجانی امروزی تبدیل شد که به نحوی آشکار بیانگر منازعه و چالش میان حوزه عمومی و سیستم یعنی عرصه رسمی اعمال قدرت شد؟
وی با اشاره به اینکه قاعدتا در بروز چنین پدیده ای دلائل اجتماعی، فرهنگی و فنی گسترده ای قابل تصور است، افزود: مطالعه درباره روند تغییرات برگزاری مراسم چهارشنبه سوری در عرصه ملی می تواند ما را به فهم آسیب بزرگی که در عرصه مدیریت عرصه عمومی و جوامع محلی وجود داشته، راهنمایی کند. گویا در دوره معاصر، نوعی بدبینی و عدم اعتماد نسبت به روند تحولات جامعه وجود داشته است و تصور بر آن بوده که باید جامعه را در اختیار گرفت، چرا که با کمترین تساهل جامعه به سمت انحراف کشیده می شود.
این جامعه شناس ادامه داد: این در حالی است که بدون پشتوانه سرمایه اجتماعی، نمی توان جامعه را کنترل کرد.
عزیزی در ادامه خاطرنشان کرد: متاسفانه خلاف این تصور در حدود دو دهه اخیر، تشدید شدهاست و همزمان حداقل در موضوع چهارشنبه سوری منازعه میان عرصه عمومی و سیستم را توسعه بخشیده است. به نظر می رسد، به منظور برون رفت از این چالش، نیازمند تغییر بینش در سطوح تصمیم گیری، درباره نحوه برخورد با جامعه محلی هستیم، و آن هم "پذیرش و احترام به حرکت و تحول طبیعی جامعه در روند تغییرات خود" است.
وی با اشاره به اینکه جامعه و عرصه عمومی دارای خرد، نظم، کنترل و نظارت درونی است که به طور طبیعی آداب و رسوم، ارزش ها و هنجارها را به سمت تعادل و شکلگیری مناسبات بهتر اجتماعی و فرهنگی به پیش می برد، گفت: در موضوع چهارشنبهسوری نیز، نخستین گام، احترام به جامعه و پذیرش یک ارزش و آداب و رسوم کهن اجتماعی است که در بطن خرد جمعی و هویت ایرانیان نهادینه شده است. گام بعد، واگذاری فرایند برگزاری مراسمات به جامعه محلی و حمایت از آن است.
این جامعه شناس معتقد است که به لحاظ روانشناسی اجتماعی، ریشه بسیاری از این خشونتهای هیستریک در همین عدم پذیرش این سنت اجتماعی از سوی نهادهای قدرت و میل به ستیز با آنها از سوی جامعه نهفته است.
عزیزی ادامه داد: آئین چهارشنبه سوری، نظیر هر آئین ملی و مذهبی دیگری نیازمند برنامه ریزی و تمهیدات لازم و زمینه سازی های گسترده و پیشینی از سوی تشکل های مردم نهاد و شوراهای اجتماعی محلات است، به نحوی که این آئین به نحوی مسالمت آمیز، دوستانه، خانوادگی و به دور از خشونت برگزار شود.
