در گفتوگو با ایلنا مطرح شد؛
پاسخ آموزش و پرورش به ابهامات حذف کنکور و برگزاری امتحانات نهایی در پایه‌های دهم و یازدهم/واگذاری برگزاری آزمون ورودی و غربالگری به دانشگاه‌ها
رییس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش به برخی از ابهامات حذف کنکور و برگزاری امتحانات نهایی در پایه‌های دهم و یازدهم پاسخ داد.
عبدالرسول عمادی؛ رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش در گفتوگو با خبرنگار ایلنا در مورد بحث حذف کنکور که این روز‌ها داغ شده و در محافل مختلف از آن سخن به میان آمده است، با بیان اینکه آخرین قانونی که در این باره تصویب شده مربوط به شهریور سال ۹۲ و اصلاحیه ان نیز به اردیبهشت سال ۹۵ بازمی‌گردد، گفت: بر مبنای آن قانون، آموزش و پرورش موظف شده است، که با برگزاری امتحان نهایی برای برخی دروس، ضمن ایجاد سابقه تحصیلی آن را به سازمان سنجش ارسال کند تا آن‌ها در مراحل بعد، برای پذیرش دانشجو از این سوابق استفاده کنند.
وی افزود: این وظیفه آموزش و پرورش، تاکنون و در این مقوله بوده است. در همین راستا آموزش و پرورش نیز هرساله امتحانات نهایی را برگزار، نتایج را جمع آوری و به سازمان سنجش آموزشِ کشور ارسال و آن‌ها نیز آن را در نتایجِ کنکور اعمال می‌کنند.
او ادامه داد: اما با این وجود باید توجه داشت که طبق قانون، ۸۵ درصدِ ظرفیت دانشگاه‌ها از کنکور، آزاد است و دانش آموزان براساس همین سوابق تحصیلی به دانشگاه‌ها مراجعه و ثبت نام می‌کنند. اما برای ۱۰ – ۱۵ درصد باقیمانده در حال حاضر کنکور برگزار می‌شود؛ چرا که در برخی رشته‌ها بویژه رشته‌های علوم تجربی، حجم متقاضییان به مراتب بیش از ظرفیتِ دانشگاه‌هاست.
عمادی با اشاره به رقابت حساس و شدید داوطلبان رشته‌های علوم پزشکی برای رسیدن به صندلی‌های دانشگاه‌ها، اظهار داشت: قانونِ سنجش و پذیرش، ظرفیت حذف کنکور را دارد. در این قانون تصریح شده است که حداقل، ۸۵ درصد از ظرفیت دانشگاه‌ها از کنکور آزاد شود و این بدان معناست که آزاد شدنِ ۱۰۰ درصدِ ظرفیت دانشگاه‌ها از کنکور نیز، قابل تحقق است.
وی در ادامه با طرح این سوال که چه زمانی ما می‌توانیم کنکور را کاملاً حذف کنیم؟ گفت: این اتفاق زمانی رخ خواهد داد که تفاوت و نسبتِ ظرفیتِ باقیمانده، به متقاضیان، اندک باشد و این امکان فراهم باشد که با استفاده از سابقه و کارنامه تحصیلی، بین متقاضیان تمایز و تفکیکی ایجاد کرده و ظرفیتهای موجود را اختصاص دهیم، ولی در شرایطِ فعلی که رقابت خیلی شدید است و زبده‌ها و نخبه‌های مدارس رقابتی تنگاتنگ برای کسب صندلی‌های آن ۱۰ – ۱۵ درصد ظرفیت باقیمانده را دارند، عملاً میسر نیست.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش افزود: در حال حاضر دانش آموزان تلاش می‌کنند بالا‌ترین نمرات را در امتحانات نهایی بدست بیاورند که کارِ چندانِ مشکلی هم نیست. به این دلیل که امتحانات در واقع از یک محتوای معین صورت می‌گیرد و هر دانش آموزی می‌تواند با تمرکز بر روی محتوا، به همه سوالاتِ امتحان نهایی پاسخ صحیح بدهد. در چنین شرایطی با تعداد زیادی داوطلبِ ورود به دانشگاه که نمراتشان در امتحانات مدرسه بالا ست، روبرو هستیم.
عمادی اظهار داشت: ما در آموزش و پرورش بدنبال این نیستیم که آزمونهای چنان سختی برگزار کنیم که دانش آموزان نتوانند پاسخ دهند. در واقع ما بدنبال این هستیم که دانش آموزان، همگی به اهدافِ کتب درسی برسند و اینکه شرایط طوری رقم بخورد که نمرات بروی یک منحنی نرمال برده شود و نمرات عده‌ای زیر ۱۰، تعدادی بین ۱۰ تا ۱۵ و برخی از ۱۵ تا ۲۰ باشد.
وی گفت: روزی که در ارزشیابی تحصیلی‌مان را ببینیم و اهداف کتابهای درسی و نظام آموزشی در شخصیت بچه‌ها تحقق یافته، آن روز برای ما در آموزش و پرورش، مطلوب است. در مقابل اما باید به این نکته ظریف توجه داشت که چنین نتیجه‌ای، مطلوبِ کنکور نیست؛ یعنی اگر شما بخواهید داوطلبانِ ورود به دانشگاه‌ها را از هم تفکیک کنید، نمی‌توانید آزمونی برگزار کنید که همه به سوالاتش پاسخ صحیحی بدهند. لاجرم باید سوالات پیچیده طرح، زمان و فرصت پاسخگویی را کم و یک آزمون سخت برگزار کرد.
او ادامه داد: در این صورت است که می‌توان مواردی چون دانش، سرعت عمل، سرعت انتقال، حضور ذهن و تمام چنین ویژگی‌هایی را به رقابت طلبید تا به واسطه آن، بتوان میان یک عده، تفکیک و تمایز ایجاد کرد. لذا مشخص است که در چنین رقابت شدیدی، بجز امتحانات آموزش و پرورش، نیازمند یک آزمون غربالگر هستیم.
عمادی افزود: اینکه کسی انتظار داشته باشد ما در آموزش و پرورش آنچنان امتحانانی از دانش آموزان بگیریم که به حدی سخت باشد که تعداد زیادی بیفتند، آنوقت از اهداف نظام آموزشی دور خواهیم افتاد، اما در کنکور میدان مانور به حدی آزاد است که می‌توان برای سنجش داشته‌های داوطلبان و تمیز دادنِ آن‌ها از یکدیگر سوالات بسیار سخت را طراحی کرد. لذا بدیهی است که اگر هم کنکور در این موارد حذف بشود، بالاخره نیاز به یک معیاری برای تفکیک داوطلبان وجود دارد! تفکیکی که هیچگاه نمی‌توان آن را از امتحانات آموزش و پرورش، توقع داشت.
وی گفت: این روز‌ها می‌شنویم که بعضی عنوان می‌کنند آموزش و پرورش آزمونهای مناسبی طراحی نکرده و وظیفه‌اش را بدرستی انجام نداده و این نشان دهنده این است که این افراد به ماموریت آموزش و پرورش توجه ندارند. ماموریت ما این نیست که افراد را برای ورود به دانشگاه، از یکدیگر تفکیک کنیم! آموزش و پرورش، مطابق اقتضائاتِ سند تحولِ بنیادین، ماموریت آموزشی و تربیتی با رویکردی فرهنگی دارد، تا بواسطه آن شایستگی‌های اساسی را در دانش آموزان محقق کند.
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه امتحانات آموزش و پرورش، هیچگاه نمی‌تواند نقش کنکور را به معنای تفکیک کنندگی و غربالگری، ایفا کند، ادامه داد: متاسفانه اکنون شاهد هستیم که حتی برخی صاحب نظران و صاحب منصبان، می‌گویند آموزش و پرورش باید چنان آزمونی‌هایی طراحی کند که بتوانند جای سوالات سخت کنکور را بگیرند، این معنایش این است که این افراد می‌خواهند کنکور را به داخل آموزش و پرورش منتقل کنند، در حالی که امتحانات آموزش و پرورش باید مطابق با ماموریت‌های محوله باشد و ماموریت ما تحققِ اهدافِ محتوا و نظام آموزشی در شخصیت متعلمین است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا لزومی وجود دارد که امتحانات نهایی، از سال آخر دوره متوسطه به سالهای دهم یازدهم نیز تسری پیدا کند یا خیر؟ گفت: نقشی که تاکنون امتحانات نهایی در سال آخر متوسطه ایفا کرده، در واقع رویه‌ای سراسری برای صدور مدرک دیپلم بوده است. یعنی دریافت دیپلم را منوط کرده بودیم به این آزمون تا معلوم شود، دانش آموزان در طی ۱۲ سال تحصیل، در مقایسه با یکدیگر و در فهم و انتقال محتوای آموزشی چه وضعی دارند، لذا امتحان نهایی، از این حیث، مدرک دیپلم را معنادار می‌کند. البته در ادامه اما امتحانات نهایی کارکردی تازه پیدا کرد و به ما اعلام شد که طبق قانون باید نتایج امتحانات را به سازمان سنجش کشور نیز اعلام و ارسال کنیم.
او افزود: اگر امتحانات در پایه‌های دهم و یازدهم نیز نهایی شود، چیزی از جهت سابقه تحصیلی به محتوایی که به سازمان سنجش می‌دهیم، اضافه نمی‌کند. بنابراین به نظر من برای حذف کنکور، تسری امتحانات نهایی به پایه‌های دهم و یازدهم، هیچ ارزش اضافه‌ای ایجاد نخواهد کرد و شخصاً با تسری امتحانات نهایی به پایه‌های پایین‌تر، از جهت روان‌شناسی رشد، استرس زایی و مشکلاتی که ایجاد می‌کند، مخالف هستم.
عمادی گفت: در مجموع من معتقدم که قانون دراین زمینه دچار نقصان است؛ یعنی عزیزانی که روز اول این قانون را تصویب کردند، فرضشان بر این بوده که امتحانات مدارس، می‌تواند جای کنکور را گرفته و کارکرد آن را داشته باشد، البته در شرایطی که داوطلبان کم و تقاضای نرمالی از رشته محل‌ها وجود داشته باشد، همین نتایج مدرسه‌ای می‌تواند ملاک سنجش قرار بگیرد.
او توضیح داد: بطور مثال اگر برای یک صندلی دانشگاه، ۳ – ۴ متقاضی وجود داشته باشد، می‌توان نتایج مدارس را ملاک قرار داد، اما اگر برای همان صندلی ۶۰ داوطلب داشته باشیم، نمی‌توانیم این افراد را با نمرات مدرسه، از هم تفکیک کنیم، لذا به نظر من ضروری است که این قانون اصلاح شود و لازمه‌اش هم گفتوگو میان آموزش و پرورش، وزارت علوم و مجلس شورای اسلامی است.
او ادامه داد: قانون نگفته است که کنکور حذف شود، قانون صراحتاً عنوان کرده که آزمونهای اختصاصی و سوابق تحصیلی، می‌تواند ملاک ورود به درصدی از ظرفیت دانشگاه‌ها باشد. بنابراین اگر قرار باشد کنکور کاملاً حذف شود، قانون نیاز به اصلاح دارد و مثلاً الزام ایجاد کند که ظرف مدت ۲ -۳ سال یا ۴ سال، کنکور حذف شود. در آنصورت باز هم باید برای رشته‌های پرطرفدار، آزمونهای ورودی به خودِ دانشگاه‌ها سپرده شود، همانگونه که اکنون برخی مدارس که متقاضی زیاد دارند، آزمون ورودی برگزار می‌کنند.
