نجات شهر عصر مفرغی از نابودی

به گزارش ایلنا، نصیر اسکندری سرپرست پروژه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد و استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه جیرفت با اعلام این خبر ،هدف اصلی از انجام این طرح را تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه برای جلوگیری از تخریب محوطه اعلام کرد .

او با بیان اینکه نقشه توپوگرافی از این محوطه بسیار بزرگ تهیه شده است افزود :در این طرح علاوه بر گمانه زنی، یک بررسی سطحی هدفمند برای تعیین وسعت دقیق استقرار این مرکز شهری عصر مفرغی و شناخت الگوی درون استقراری آن انجام شد.

این باستان شناس اظهار داشت :علاوه بر فعالیت های انجام شده مورد اشاره به منظور حفاظت محوطه شهداد، آثار معماری بدست آمده از کاوش های پیشین مورد بهسازی و پاک سازی قرار گرفت و شن و ماسه های روان از داخل آثار معماری تخلیه شد.

به گفته اسکندری ، در طرح گمانه زنی محوطه شهداد، به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حرائم درجه یک و درجه دو محوطه، 30 گمانه آزمایشی به ابعاد 5/1 × 1 متر مورد کاوش قرار گرفت.

وی با بیان اینکه ترانشه نخست در جنوب شرق محوطه قرار دارد و ترانشه های بعدی در جهت خلاف عقربه های ساعت دورتادور محوطه ایجاد شدند گفت : از میان ترانشه های ایجاد شده، ترانشه های 1 تا 9 در جبهه شرقی محوطه، ترانشه های 10 تا 17 در جبهه شمالی، ترانشه ها 18 تا 26 در جبهه غربی و ترانشه های 27 تا 30 در جنوب محوطه شهداد ایجاد شد.

این باستان شناس افزود : در مجموع ترانشه های کاوش شده به خوبی عرصه محوطه بزرگ شهداد را مشخص کرد و بر اساس آن حرائم درجه یک و درجه دو محوطه نیز تعیین شد.

سرپرست پروژه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد با اشاره به نتایج به دست آمده در این پروژه که عرصه محوطه شهداد را در حدود 170هکتار نشان می دهد اظهار داشت :از این رو می توان از شهداد به عنوان یک محوطه بزرگ نام برد.

مهم ترین تهدید، فرسایش بادی

این باستان شناس در ادامه مهم ترین عامل طبیعی و انسانی که محوطه شهداد و به طور کلی میراث فرهنگی پیش از تاریخ دشت لوت (شهداد) را تهدید می کند فرسایش بادی اعلام کرد و گفت : به دلیل قرارگیری شهداد در کنار بیابان لوت، باد تاثیر تخریب زیادی بر روی منظر فرهنگی منطقه شهداد داشته است.

به گفته او ، کاوش های پیشین صورت گرفته در دشت شهداد نشان داده که محوطه های پیش از تاریخی دشت شهداد به دلیل فرسایش شدید بادی، حجم زیادی از نهشته های فرهنگی(بقایای مواد فرهنگی ) خود را از دست داده اند و تنها کمتر از نیم متر از لایه های فرهنگی آنها باقی مانده است.

اسکندری اظهار داشت : یکی از گرایش های باستان شناسی یعنی باستان شناسی میراث فرهنگی در خطر است و همانطور که از عنوان آن مشخص است به میراث فرهنگی که در معرض تخریب قرار دارد می پردازد واستفاده از این رویکرد برای حفظ منظر فرهنگی درخطرِ شهداد مورد نیاز است.

شناسایی 383 گور

 سرپرست پروژه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد با بیان اینکه محوطه باستانی شهداد در 2 کیلومتری شرق شهر امروزی شهداد در استان کرمان واقع شده افزود: محوطه شهداد در سال 1346 در حین مطالعات جغرافیایی دشت لوت موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران شناسایی شد.

به گفته او،  این محوطه از سال 1347 تا سال 1355 توسط مرکز باستان شناسی به سرپرستی علی حاکمی به مدت 7 فصل کاوش شد و پس از بازنشستگی وی  در سال 1356 هشتمین فصل کاوش شهداد زیر نظر میرعابدین کابلی انجام گرفت و پس از انقلاب اسلامی، این باستان شناس  به مدت چهار فصل دیگر کاوش های گسترده ای در محوطه شهداد انجام داد و آثار معماری جالب توجه ای از زیر خاک بیرون کشید.

این باستان شناس شهداد را محوطه ای بسیار بزرگ متعلق به عصر مفرغ دانست که بر اساس پراکندگی مواد فرهنگی سطحی، حدود 200 هکتار وسعت دارد.

وی با اشاره به اینکه کاوش در گورستان محوطه شهداد منجر به شناسایی 383 گور و بالغ بر چهار هزار اشیای تدفینی شد تصریح کرد :بر اساس مطالعه داده های سفالی بدست آمده از کاوش ها، شهر شهداد در نیمه دوم هزاره سوم قبل از میلاد  و به ویژه اواخر این هزاره دارای نزدیکی فرهنگ سفالی با دیگر محوطه های جنوب شرق ایران از دشت سیستان گرفته تا حوزه فرهنگی هلیل رود و حوضه رود بمپور بوده است.

سرپرست پروژه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد گفت : این مشابهت فرهنگی از رهگذر ایجاد یک شبکه ارتباطی-تجاری همزمان با دوره شهرنشنی جنوب شرق ایران ناشی می شود و چنین بنظر می رسد که اوج گستره و شکوفایی شهر شهداد نیز به همین دوره یعنی نیمه دوم هزاره سوم قبل از میلاد تعلق دارد.

پروژه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حرائم محوطه شهداد با مجوز ریاست  پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و حمایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان انجام شد.