مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی:
سن شروع مصرف مواد مخدر در زنان به مردان نزدیک شده‌است
مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی خبر داد: تریاک همچنان پرمصرف‌ترین ماده مخدر در کشور است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محسن روشن‌پژوه در نشست خبری خود با اشاره به اتمام پروژه پیمایش ملی خانوار در مورد مصرف مواد مخدر و روانگردان در جمعیت عمومی کشور با بیان اینکه این پیمایش بزرگترین تحقیق میدانی تاریخ کشور بوده و جمعیت هدف آن 61 هزار نفر است، گفت: این جمعیت سنین 15 تا 64 سال شهری و روستایی را شامل می‌شود که در قالب 2300 پوشه تقسیم‌بندی شده است.
مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: ما در این پژوهش به شیوه خوداظهاری و خانه به خانه عمل کرده‌ایم.
روشن‌پژوه با تاکید بر اینکه مجری این پروژه بنده و کار بر اساس سفارش ستاد مبارزه با مواد مخدر و سازمان بهزیستی بوده است، خاطرنشان کرد: ناظر این پروژه دکتر ملک‌افضلی استاد ممتاز اپیدمیولوژی کشور است و این پروژه در 20 دی‌ماه 93 رسما کلید خورد. فاز مطالعاتی و طراحی ابزار آن 4 ماه طول کشید و بخش جمع‌آوری داده‌ها نیز در آذرماه 94 پایان یافت. تحلیل داده‌ها نیز 2 ماه به طول انجامید و نهایتا در اسفند 94 گزارش نهایی آماده و تحویل ستاد مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی شد.
مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه حوزه عملیات این طرح در سطح کل کشور گسترده بود افزود: 200 نفر پژوهشگر ، مشاور و پرسشگر در این پژوهش مشارکت داشتند که برای جلب پرسشگر از ظرفیت شبکه‌های مردمی خود استفاده کردیم و از آنها خواستیم تا بر اساس ویژگی‌هایی که برای آنها مشخص کردیم افرادی را معرفی کنند.
وی اظهار کرد: ما در این پژوهش پرسشگران را تحت آموزش درآوردیم و از آنها آزمون‌های لازم را گرفتیم و نحوه برخورد با مسائلی را که ممکن است سر راهشان قرار گیرد به آنان آموزش دهیم.
روشن‌پژوه تاکید کرد: در این پروژه تعیین شیوع مصرف مواد مخدر و روانگردان در کل کشور به تفکیک استان‌ها، گروه‌های سنی و جنسی طی هفته ماه سال و طول عمر مورد توجه قرار گرفت. همچنین استخراج الگوی مصرف به این معنا که کدام ماده به چه مقدار و چگونه بیشترین مصرف را به خود اختصاص داده و مصرف کنندگان در چه گروه شغلی و تحصیلی قرار دارند از دیگر اهداف این پروژه بود. از دیگر اهدافی که حاصل شد آن بود که از مخاطبان پرسیدیم اولین تجربه مصرف آنان در چه سنی و با چه انگیزه‌ای بوده است.
وی تصریح کرد: نتایج این پیمایش برای برنامه‌ریزی در حوزه پیشگیری و درمان در آینده بسیار مفید است و حالا می‌دانیم که چند درصد معتادان مصرف کنندگان تحت پوشش درمان قرار دارند و چند نفر تحت این پوشش نیستند.
مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی با بیان اینکه در این پژوهش قصد داشتیم، برای اجرای پیمایش‌های جمعیتی حوزه اعتیاد ، طراحی و به جامعه پژوهشی کشور معرفی کنیم تا این الگو به عنوان الگوی واحد ملی شناخته شود، گفت: در حال حاضر به دلیل تفاوت در متد تحقیق نمی‌توانیم تحقیقات انجام شده در زمان‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کنیم.
وی با اشاره به اینکه تمام اقدامات انجام شده در این پیمایش از مرحله اولیه تا پایانی مستندسازی شده است، ادامه داد: نظارت این پروژه در سه سطح استانی، منطقه‌ای و ملی است و طی آن کشور را به 9 منطقه تقسیم کرده‌ایم و برای هر منطقه یک ناظر ، برای هر استان یک ناظر استانی و همچنین یک ناظر ملی در نظر گرفته‌ایم برای نحوه نظارت نیز پروتکلی تدوین کردیم.
روشن‌پژوه خاطرنشان کرد: نرخ شیوع در این پیمایش را 2.7 درصد که در گزارش سال 90 ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام شده بود، قرار دادیم، ضریب اصلاح برای نحوه نمونه‌گیری را 1.2 در نظر گرفتیم و ضریب عدم پاسخگویی را نیز حدود 10 درصد در نظر گرفتیم. همچنین استان‌ها را به سه دسته پرشیوع، کم شیوع و متوسط الشیوع قرار دادیم.
وی افزود: یکی از ویژگی‌های این پیمایش آن است که روش جمع‌آوری آن خوداظهاری بود و پرسشگر، پرسشنامه را بدون نام و قابلیت ردیابی به پرسش شونده می‌داد و پاکت سفیدی در اختیار او قرار می‌داد تا این اطمینان ایجاد شود که محتوای پرسشنامه پر شده مخفی خواهد ماند.
مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه این پژوهش 2 بار به صورت پایلوت اجرا شد و در هر اجرای پایلوت جمعیت هدف 600 نفری مخاطب آن بودند اظهار کرد: در فاز اول اجرای کشوری نیز 9 هزار و 300 نفر را مورد پرسش قرار دادیم و پس از انجام اصلاحات فاز دوم را با جمعیت 52 هزار نفر آغاز کردیم.
وی خاطرنشان کرد: 60 هزار نفر در قالب 20 هزار خانوار با برد 3 نفر به این پژوهش پاسخ دادند.
روشن‌پژوه با بیان اینکه در فروردین ماه سال جاری اطلاعات پیمایش را در اختیار ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار دادیم، اضافه کرد: در این پیمایش مصرف سیگار، قلیان، مشروبات الکلی، انواع دارو بدون تجویز پزشک، مصرف مواد به تفکیک مخدر، حشیش و صنعتی مورد بررسی قرار گرفت که بررسی‌ها نشان داد همچنان بیشترین ماده مصرفی در کشور تریاک است و بیشترین شیوه مصرف نیز تدخین است.
وی خاطرنشان کرد: اگرچه افزایش زیادی در مصرف محرک‌ها نداشتیم اما همچنان قسمت قابل توجه مصرف ما در محرک‌ها هست که باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین این پیمایش نشان داد عده‌ای از افراد بیش از چند ماده مصرف می‌کنند که این موضوع نگران کننده است همچنین سن شروع مصرف در زنان به سن شروع مصرف در مردان نزدیک شده است و مصرف همزمان الکل با مواد مخدر و مصرف داروهای بدون تجویز را نیز داشته‌ایم.
مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی با یادآوری اینکه در سال 90 سن شروع مصرف 23.4 بوده است ادامه داد: میانگین سن شروع تفاوت معناداری نسبت به قبل نداشته است اما بر اساس یافته‌های این پژوهش جمعیت عمومی ما اولین بار سیگار را تجربه می‌کنند سپس مصرف مشروبات الکلی مرحله بعد قلیان و در نهایت به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند.
وی عنوان کرد: خوزستان، گلستان، کرمان و سیستان و بلوچستان به ترتیب پرمصرف‌ترین استان‌های کشور بوده‌اند تهران از استان‌های با شیوع متوسط و استان‌های اردبیل و یزد جزو 11 استان کم شیوع کشور بوده‌اند.
این درمانگر اعتیاد تاکید کرد: اگر برآورد شیوع مصرف را به سه دسته کم شیوع، پر شیوع و شیوع متوسط تقسیم کنیم عمده استان‌ها در دامنه کم شیوع یا شیوع متوسط قرار دارند و تعداد استان‌های پرشیوع محدود است.
وی با بیان اینکه یکی از پرسش‌های ما در این پیمایش مربوط به این موضوع بود که آیا پرسش‌شونده به غیر از تجربه شخصی مصرف الکل در جمع‌هایی که این ماده را مصرف می‌کردند ، حضور داشته است، ادامه داد: بخشی از پاسخ‌دهندگان در چنین جمع‌هایی حضور داشتند، لذا با توجه به ملاحظات شرعی و قانونی در کشور انتظار ما آن بود که مردم گزارش کمتری از مصرف الکل داشته باشند.
روشن‌پژوه در پایان خاطرنشان کرد: از آنجا که در گذشته مطالعه‌ای با استفاده از متد این پیمایش نداشتیم نمی‌توانیم بگوییم نرخ شیوع مصرف افزایش یافته است یا خیر از نظر من آمار نگران کننده نیست و شبیه به وضعیت موجود است.
