وجود ۱۸۱ نسخه خطی شاهنامه در ایران

 به گزارش ایلنا،  نادر کریمیان سردشتی عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نشست تخصصی بزرگداشت فردوسی، با اشاره به دخل و تصرف در شاهنامه در طول تاریخ گفت: به نظر استاد مجتبی مینوی شاهنامه دونسخه است یکی شاهنامه‌ای که فردوسی سرود و دیگری شاهنامه‌ای که پس از مرگش شاعران، کاتبان و مرشدان ساختند و آنچه خواستند برآن افزودند.

 او نسخه‌شناسی شاهنامه را درمرحله نخست شامل شمارش تمامی نسخه‌های ثبت و ضبط شده در سراسر کتابخانه‌ها و مراکز علمی جهان و مجموعه‌های خصوصی دانست و اظهار داشت: درایران ۱۸۱ نسخه خطی شاهنامه در مجموعه فهرست‌های خطی نگهداری می‌شود که برخی از آن‌ها میکروفیلم و برخی به صورت عکس هستند.

 وی افزود: در فهرستی که مرحوم ایرج افشار در کتاب‌شناسی فردوسی گزارش کرده ۲۶۳نسخه خطی تاریخ دار «با رقم» و «۲۴۵نسخه خطی بدون رقم» فهرست شده است که غالب آن‌ها تاقرن ۱۱هجری قمری تدوین شده‌اند.

 این پژوهشگر گفت: برای نمونه نسخه فلورانس (با تاریخ ۶۱۴ ق)، نسخه موزه بریتانیا (با تاریخ ۶۷۵ق) و نسخه مجلس دونسخه (با تاریخ ۷۲۱و۷۲۳ق)، نسخه استانبول دو نسخه (با تاریخ ۷۳۱ ق و ۹۰۳ق)، نسخه قاهره (با رقم ۷۴۱ق) و نسخه لندن (با تاریخ ۸۹۱ق) از مهم‌ترین، شناخته شده‌ترین و معتبر‌ترین نسخه‌های شاهنامه محسوب می‌شوند.

 او با اشاره به اینکه نسخه‌های خطی نیازمند روش مطالعه و نگرش جدید است، افزود: علاوه بر نقد و ارزیابی نسخه‌های خطی برای تصحیح مجدد شاهنامه بایسته است تمامی نسخه‌های موجود از نظر محتوا، اصالت متن و همچنین از نظر تاریخی با روش‌های نوین بررسی شود.

 کریمیان سردشتی همچنین درباره نقدو بررسی چندنسخه کهن چون نسخه فلورانس (۶۱۴ق درکتابخانه ملی مرکز فلورانس) نسخه بریتانیا (مورخ ۶۷۵ق در لندن) نسخه دستنویس بی‌تاریخ «مکتبه الشرقیه» وابسته به دانشگاه سنت ژوزف بیروت و پراختن به نقاط ضعف، وضعیت تاریخ تدوین آن‌ها سخن گفت.

 خداوندگار فردوسی و شاهنامه

احمد اداره چی گیلانی نیز در این نشست در سخنانی با عنوان «خداوندگار فردوسی و شاهنامه» به بیان گوشه‌هایی از زندگی فردوسی و برخی از سروده‌های او پرداخت.

 وی اظهار داشت «برای ما فردوسی فرزند ایران و ناموری از سرزمین آریایی و اهورایی، نامداری از همه نامداران تاریخ سر‌تر و از همه به ایران و پارسی زبانان دلسوز‌تر است.

 او در ادامه فردوسی را فرزانه‌ای از همه فرزانگان تاریخ فرزانه‌تر، آفتابی جهانتاب که نه تنها ایران بلکه جهان را نوربخشید و خونی تازه به رگ‌هایشان روان کرد، دانست.

 اداره چی در بخش دیگری از سخنانش گفت: خداوندگار فردوسی کوشید تا در شاهنامه از خود هیچ نفرماید البته این تن زدن از گفتن سرگذشت همه‌گاه خواستش را برنمی تابید پس ناگزیر در جای جای شاهنامه از زندگی، گذران و آنچه براو آمده است سخن گفته است.

 او در باره شاهنامه نیز اظهار داشت: شاهنامه این» شاه نامه «این» یگانه در دری «، این شناسنامه هر ایرانی، افغان، تاجیک که وامدار خداوندگار فردوسی است آنچنانکه علامه محمد قزوینی فرموده است:» هر ایرانی در هر طبقه ودرجه‌ای که باشد نسبت به حال خودمقدار عظیمی ازملیت خود را مدیون فردوسی است و این از بدیهیات اولیه است.

 این فرهیخته در بخش دیگری از سخنانش گفت: خداوندگار فردوسی را بایستی سخنوری سترگ دانست، سخن آرایی به‌گاه سامانیان، زیرا زایش، بالش و سرایش وی در آن روزگاران، خجسته آزادی و آزاداندیشی بود.