تغییرات اقلیم و اثرات رژیم حقوقی توافقنامه پاریس بر توسعه و منافع ملی چیست؟

به گزارش ایلنا، مجید شفیع‌پور رئیس مرکز اموربین الملل و کنوانسیون‌ها سازمان حفاظت محیط زیست در نشست انجمن آموزش مهندسی ایران با بیان اینکه در سال‌های دهه ۱۹۸۰، شواهد علمی نشان دادند انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسانی خطراتی برای آب و هوای جهان و آینده حیات کره زمین ایجاد می‌کند، گفت: در نتیجه همین شواهد علمی بود که دولت‌ها خواستار تنظیم قراردادی بین‌المللی برای پرداختن به این موضوع و ایجاد عزم جهانی برای مقابله با آن شدند.

وی با یادآوری مسئولیتی که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۰ به «کمیته مذاکرات بین الدول» (INC) جهت تدوین «چارچوب کنوانسیون تغییرات آب و هوا» (UNFCCC) به منظور کنترل و کاهش انتشار گازهای گلخانه ‌ای واگذار کرد، افزود: کنوانسیون تغییرات آب و هوا ژوئن ۱۹۹۲ در اجلاس زمین- ریودوژانیرو (برزیل) - همراه دو کنوانسیون تنوع زیستی و بیابان زدایی برای مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم به تصویب سران رسید.

شفیع‌پور هدف از تشکیل این کنوانسیون را مقابله با پدیده گرمایش جهانی از طریق کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در قالب برنامه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (در سال ۲۰۱۲، زیر سطح انتشار ۱۹۹۰) دانست و اظهار کرد: ضمن این کنوانسیون مقرر شد کشورهای توسعه یافته بعنوان مسئول اصلی این پدیده جهانی، عهده دار تامین منابع مالی، انتقال فناوری، ظرفیت سازی برای کشورهای در حال توسعه شوند و دیگر کشور‌ها فقط ملزم به ارائه گزارش وضعیت انتشار از طریق ارایه گزارش‌های ملی شدند.

رئیس مرکز اموربین الملل و کنوانسیون‌ها سازمان حفاظت محیط زیست گفت: این کنوانسیون از تاریخ ۲۱ مارس ۱۹۹۴ لازم الاجرا شناخته شد و اکنون ۱۹۶ کشور عضو آن هستند که ایران نیز در سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۵) و با تصویب مجلس شورای اسلامی به عضویت این کنوانسیون در آمد.

وی ادامه داد: نظر به عدم توجه کشورهای توسعه یافته به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و ضرورت مقابله با گرمایش جهانی در چهارمین نشست متعاهدین کنوانسیون در سال ۱۹۹۷ کشورهای عضو برای ایحاد عزم جدی کشور‌ها پروتکل کیوتو را تصویب کردند.

شفیع‌پور گفت: بر اساس این پروتکل کشورهای توسعه یافته متعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به میزان ۲/۵ درصد نسبت به سال مبنا ۱۹۹۰ شدند. پروتکل کیوتو در فوریه سال ۲۰۰۵ برای دوره زمانی ۲۰۰۸ الی ۲۰۱۲ لازم الاجرا شد.

رئیس مرکز اموربین الملل و کنوانسیون‌ها سازمان حفاظت محیط زیست ضمن یادآوری این موضوع که با نزدیک شدن به پایان اجرای تعهدات پروتکل کیوتو - کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای کشورهای توسعه یافته نسبت به سال مبنا ۱۹۹۰ در سال ۲۰۱۲ - مذاکرات کنوانسیون تغییرات آب و هوا در سال ۲۰۱۱ وارد مرحله جدیدی شد، خاطرنشان کرد: بر اساس تصمیم شانزدهمین نشست متعاهدین کنوانسیون مذاکرات کنوانسیون تغییرات آب و هوا تدوین سند جدیدی با هدف جایگزینی پروتکل کیوتو (از سال ۲۰۲۰) و ایجاد تعهد کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای جلوگیری از گرمایش زمین و با عناصر شش گانه کاهش انتشار، سازگاری، ‌ تامین منابع مالی، انتقال و توسعه تکنولوژی، ظرفیت سازی و شفافیت مد نظر اعضا قرار گرفت و مذاکرات تدوین سند جدید آغاز شد.

وی ضمن اشاره به اینکه در سال ۲۰۱۲ دور دوم اجرای تعهدات پروتکل کیوتو (۲۰۱۲-۲۰۲۰) برای یک دوره ۸ تمدید و آرمان گرایی کشورهای توسعه یافته برای کاهش انتشار بر حسب مسئولیت تاریخی خود از انقلاب صنعتی مورد تاکید اعضا قرار گرفت، تصریح کرد: مذاکرات تدوین «توافقنامه پاریس» به جایگزینی «پروتکل کیوتو» موسوم به گروه کاری ویژه دوربان پلت فرمADP)) از آن تاریخ تا کنون با چالش‌های فراوانی بین بلوک‌های مذاکره کننده – کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه – مواجه بوده است.

شفیع‌پور افزود: بر اساس تصمیم نوزدهمین اجلاس متعاهدین کنوانسیون کشورهای عضو متعهد به ارائه برنامه ملی داوطلبانه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (INDC) برای بعد از سال ۲۰۲۰ شدند و بر همین اساس کشورهای عضو متعهد شدند برنامه کاهش انتشار خود برای بعد از سال ۲۰۲۰ تا قبل از برگزاری بیست و یکمین اجلاس متعاهدین کنوانسیون (COP۲۱) ارائه نمایند.

رئیس مرکز اموربین الملل و کنوانسیون‌ها سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه که جزء ۱۰ کشور اول تولید کننده گازهای گلخانه‌ای است و با مشارکت نهادهای ذیربط اقدام به تهیه برنامه داوطلبانه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کرد، گفت: در این برنامه میزان تصمیم گیری شده بدون شرط برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را ۴ درصد و مقدار مشروط مازاد بر آن نیز ۸ درصد است که مراحل نهایی شدن خود را طی می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: مهم‌ترین موضوع در رابطه با تدوین توافقنامه پاریس و برنامه کاهش انتشار داوطلبانه اجرای تعهدات کاهش انتشار برای ۲۰ کشور اول انتشار دهنده گازهای گلخانه‌ای، پایبندی به اجرای تعهدات به صورت داوطلبانه یا در قالب ظرفیت‌های تعیین شده با مکانیزم‌های در نظر گرفته شده در توافقنامه پاریس است.

شفیع‌پور ضمن یادآوری نقش ایران بعنوان کشوری بزرگ در تولید و مصرف نفت و گاز و ارتباط قوی این دو فرآورده با اقتصاد ملی از تاثیرپذیری خاصی از تصمیمات اتی در COP۲۱ در اذر ماه سال جاری در پاریس برخوردار است که زمینه‌های اصلی توسعه و امنیت و منافع ملی ما را تحت الشعاع قرار خواهد داد، اظهار کرد: عدم پایبندی کشور‌ها در اجرای توافقنامه پاریس پیامدهای اقتصادی، اجتماعی جبران ناپذیری را در عرصه ملی و بین المللی برای کشور‌ها در بر خواهد داشت.

رئیس مرکز اموربین الملل و کنوانسیون‌ها سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر اینکه این موضوع علاوه بر آثار طبیعی سوء ناشی از تغییرات آب وهوا مانند خشکسالی‌ها، کمبود منابع آبی، سیل، طوفان و مهاجرت‌های گسترده، مستقیما بر محورهای توسعه کشور و روابط ج. ا. ایران در عرصه‌های بین المللی تاثیر گذار خواهد بود، تصریح کرد: اقدامات هوشمندانه و ‌آینده نگرانه تصمیم سازان سیاسی به عنوان نخبگان ابزاری کشور همسو با منافع ملی و با استعانت از نخبگان فکری برای ایجاد زیر ساخت‌های کشور به منظور آمادگی برای اجرای تعهدات توافقنامه پاریس می‌تواند از منظر سیاسی و امنیتی برای ایران عزت ملی را در پی داشته و از سویی تعهدی شاکرانه در قبال خالق هستی را با هدف حفظ حیات دنبال نماید.